Dat Paul Bakker nogal volhardend is, komt hem vaak goed van pas. Behalve bij die ene slechte gewoonte. De schilder met één hand – zijn linkerarm is bij geboorte maar half volgroeid – redt zich uitstekend in zijn werk en in het leven, alleen presteert hij het ook om eigenhandig een sigaret te draaien. ‘Helaas wel’, grijnst Bakker, friemelend aan een vloeipapiertje in de achtertuin van een rijtjeshuis in Schagen. ‘Ik heb avond aan avond geoefend met een pakkie shag.’ Waarbij hij profiteert van de vijf mini-vingers aan zijn linkerarm. ‘Met nageltjes. Alles erop en eraan.’
Zijn mentaliteit dankt de 39-jarige Noord-Hollander aan zijn moeder. ‘Andere mensen vonden mij zielig, maar mijn moeder vond mij nooit zielig.’ Zij laat de kleine Paul net zolang prutsen tot hij zelf een nieuwe vaardigheid onder de knie heeft. Zoals veters strikken. ‘Pas als het echt niet lukte, kwam ze me helpen.’ Ook in zijn volwassen leven gaat het zo. Een lampje vervangen doet hij zelf. ‘Daar kan ik iemand voor bellen en dan hangt-ie binnen tien minuten. Ik doe er veel langer over, maar aan het eind van de dag hangt die lamp. Eigenwijsheid? Misschien. Ik wil niet afhankelijk zijn van andere mensen, vind dat ik alles zelf moet kunnen.’
Zoals schilderen. Sinds drie jaar heeft Bakker zijn eigen bedrijf. Zijn papieren behaalt hij rond de eeuwwisseling aan het SPOS, de toenmalige SchildersVakopleiding. Hij werkt een aantal jaren in loondienst, maar dat wordt hem te eentonig. ‘Ik werd het ziekenhuis ingebonjourd.’ Niet vanwege een eigen mankement, maar om er te werken. ‘Ik was hele dagen aan het scannen en sauzen. Dan leer je niet zo veel, vind ik.’
Koeriersdienst met een randje
Hij geeft er de brui aan en gaat solliciteren. Werkt zes jaar als koerier. ‘Dat bedrijf nam alleen maar mensen aan met een chronische ziekte of lichamelijke beperking. In feite werd je gediscrimineerd als je gezond was. Er werkten zware suikerpatiënten, ik herinner me een jongen met één been, iemand in een rolstoel, collega’s met spasme of hartfalen en een dwerg. Een heel breed scala. De vrouw die dat bedrijf oprichtte, had zelf een broer die deels verlamd was, maar wel kon rijden in een aangepaste auto. Zij was een rouwdouwer en hield vol. Wij reden voor de Eerste en Tweede Kamer, voor ministers en advocaten. Dat wij een koeriersdienst waren met een randje, sprak aan. Toen ik er wegging, had het bedrijf drie vestigingen; in Amsterdam, Utrecht en Den Haag.’
FOTO’S: MARC MOUSSAULT
Succes heeft Bakker ook bij een vleeswarenfabriek in Opmeer, waar hij met gemak kuubskisten van dertig kilo stapelt, maar helaas zijn de teleurstellingen op de arbeidsmarkt talrijker. Zoals zijn sollicitatie tot taxichauffeur. ‘Aantoonbare rijervaring had ik en ik heb aantoonbaar geen brokken gemaakt. Dus ik een pak aantrekken en naar het taxibedrijf. De man die me ontving zei: “Je krijgt een bak koffie en daarna kun je gaan.” Ik zei dat ik kwam solliciteren, maar dat kon volgens hem niet. Omdat ik niet in staat zou zijn mensen in een rolstoel achterin de auto te duwen en vast te maken. Ik wist zeker dat ik dat wél kon en dat wilde ik laten zien, maar die kans kreeg ik niet. Ja, dan kookt mijn bloed.’
Dat bedoelt hij met discriminatie. ‘Ik heb me de ballen uit de broek gesolliciteerd en kan een hele multomap vullen met afwijzingen. Dat heeft me zeker geraakt, maar aan de andere kant: ik voel een enorme trigger als iemand zegt dat ik iets niet kan. Dan wil ik juist bewijzen dat ik het wél kan.’ Om van alle gedonder af te zijn begint hij zijn eigen bedrijf. ‘Dat ik nergens aan de bak kwam, speelde mee. Maar ik had ook gewoon weer kriebels om te schilderen. Wel een gok, want ik heb drie kinderen. Het begin is best zwaar geweest, maar nu klaag ik niet. Ik heb mijn klantenkringetje en een mooi inkomen.’
Leermeester à la Dove Kwasten
Toch knaagt er iets. ‘Wat is er mooier dan mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt het vak te leren? Voor hen zou ik een leermeester willen zijn. Ken je Dove Kwasten, voor dove en slechthorende schilders? Dat zou ik graag willen doen voor schilders met een fysieke beperking of met autisme, ADHD of een lichte vorm van het downsyndroom. Want ik weet hoe moeilijk het voor hen is, hoe hard de maatschappij kan zijn.’
Op een blauwe maandag werkt hij bij de Action in Zwaagdijk met deze groep arbeidskrachten die hem zo na aan het hart ligt. ‘Als ik ze één taak gaf, kwam het altijd goed. Maar als ik tegen iemand met bijvoorbeeld autisme zou zeggen: je moet dat kozijn schuren, die kachel afsoppen en ook nog een baantje behang plakken, dan wordt-ie kierewiet. Nee, één stukje tegelijk. Dan duurt het misschien wat langer, maar ik weet zeker dat deze mensen heel secuur werken. Sterker nog: mierenneukers zijn het en die hebben we nodig! Al doe je een maand over het schuren van een kozijn, het zal me jeuken. Als het maar mooi wordt.’
Wat let hem om zijn droom te realiseren? ‘Die grote-mannen-onderbroek aantrekken en het gewoon doen; ondernemingen aanschrijven, crowdfunding regelen. Maar het bevalt me nog zo goed zoals ik het nu doe.’ Hoe dat gaat, met één volwaardige arm? Daar heeft Bakker zijn routines voor: de verfpot hangend aan zijn linkerarm, terwijl hij kwast of rolt met zijn rechterhand. Een steiger opbouwen, zo hoog als gewenst, is voor hem geen probleem. Spuiten? Kom maar door. Besnijden? Plamuurmes vastgeklemd tussen muur en linkerarm, zodat hij de rechterarm vrij heeft om te schilderen. Hij beheerst kortom het hele arsenaal aan vaardigheden. ‘Mensen vinden het vaak mooi en knap, maar voor mij is er niets spannends aan. Zo heb ik het mezelf aangeleerd.’
Het is ook zijn boodschap aan anderen: laat je niet tegenhouden, door niemand. ‘Als de buitenwereld zegt “dat kan je niet”, maar jij bent er heilig van overtuigd dat je het wél kan, ga lekker op je bek en doe het gewoon.’ Zoals zijn moeder het hem leerde. ‘En kijk waar ik nu sta.’ PB Services is zelfs erkend leerbedrijf. Maar, wel of geen beperking, ‘schilderen is geen kantoorbaan met een Tesla’tje voor de deur’, waarschuwt Bakker alvast met een lach. ‘Je wordt af en toe vies en krijgt plakkerige vingertjes van de verf. Dat hoort er allemaal bij.’
Zien hoe Paul zijn werk doet? Bekijk de vlog met hem op SchildersVAKTV