‘Naar onze schatting valt zeker driekwart van de zelfstandig schilders onder deze criteria (van schijnzelfstandigheid, red.), die juist níét uitgaan van de zelfstandig ondernemer, maar van werkgevers en werknemers. Dat zou inhouden dat 75 procent van de zzp’ers in loondienst moet gaan.’
Dat schrijft Nick Polm van De Betere Schilder na bestudering van de Wet verduidelijking beoordeling arbeidsrelaties en rechtsvermoeden. Dit wetsvoorstel van demissionair minister Karien van Gennip is sinds begin oktober in internetconsultatie, zodat belanghebbenden er een mening over kunnen vormen. Zoals journalist/econoom Mathijs Bouman op verhelderende wijze doet in zijn column.
De fikse discussie waarop Van Gennip hoopte, is in de volle breedte losgebarsten. Zelfstandigenorganisaties zijn kritisch. ‘Positieve reacties zijn met een lampje te zoeken’, aldus Het Financieele Dagblad. De verduidelijking van de regels die de conceptwet moet bieden, plakt veel freelance-opdrachtnemers het predicaat ‘schijnzelfstandige’ op, stelt het FD.
‘Dood- en doodzonde’
Polm staat er hetzelfde in: ‘Deze wet, mits het doorgaat, zal zelfstandigen massaal terug in loondienst duwen en, erger nog, de oudere generatie doen besluiten te stoppen met het bedrijf. Dit zal voor veel zelfstandig schilders echt de druppel zijn die de emmer doet overlopen. Binnen acht jaar zal ruim een derde onze branche verlaten in verband met de pensioengerechtigde leeftijd. Na deze zoveelste onbegrepen wetswijziging zullen veel schilders het wel welletjes vinden, waardoor waardevolle vakkennis en ervaring verloren gaat. Dood- en doodzonde.’
De wet van Van Gennip moet de langverwachte opvolger worden van de amper gecontroleerde wet Deregulering beoordeling arbeidsrelaties (DBA), op haar beurt weer de opvolger van de Verklaring arbeidsrelatie (VAR).
Aansturing en inbedding
Om een verkapt dienstverband of schijnzelfstandigheid uit te sluiten, zijn aansturing en inbedding belangrijke criteria in de nieuwe wet. Kortom: heeft de werkende alle vrijheid of krijgt hij/zij duidelijke instructies? Gaat het om werk dat een vaste plek heeft in de inhurende organisatie en vergelijkbaar is met dat van werknemers? Is sprake van samenwerking met diezelfde werknemers? Als er dan nog twijfel is, moet de vraag of voor eigen rekening en risico wordt gewerkt uitsluitsel geven.
Wie per uur minder dan 32,24 euro verdient, is volgens het wetsvoorstel sowieso vermoedelijk in loondienst. De werk-/opdrachtgever is dan aan zet om aan te tonen dat geen sprake is van een arbeidsovereenkomst. Doel van de maatregel is het voor werkenden makkelijker maken een arbeidsovereenkomst op te eisen bij de werk- of opdrachtgever en, indien nodig, bij de rechter.
Uitzendbureau Flexschilder.nl verwacht, bij monde van directeur Maurice van Geel, dat de wet ‘veel zzp’ers op een negatieve manier gaat raken. Vooral bij beroepsgroepen waarbij aansturing en inbedding een grijs gebied zijn gezien het karakter van de werkzaamheden. Neem de zzp-onderhoudsschilder die gespecialiseerd is in renovatie van monumenten. Qua regulier schilderwerk zal deze ingebed zijn in het inhurende bedrijf. Voor het plakken van bladgoud zal dit niet gelden, omdat die werkzaamheden niet onder het reguliere werk van de opdrachtgever vallen.’
Papieren tijger
De schilder in kwestie, zo gaat Van Geel verder, zal wél moeten voldoen aan de voorschriften van Monumentenzorg. ‘En kan daardoor niet geheel zelfstandig zijn beslissingen nemen. Het lijken flauwe voorbeelden, maar hier is wel de gehele wetgeving op gebaseerd met alle gevolgen van dien. Dat er iets moet gebeuren aan de uitbuiting van (vaak gedwongen) zelfstandigheid is voor iedereen duidelijk en een goed streven. De manier waarop en vooral de handhaving zal mijns inziens leiden tot een volgende papieren tijger en die hadden we al met de wet DBA.’
Vakbond FNV is juist wél enthousiast over het wetsvoorstel. FNV-man Peter Roos vertelt op Schildersvak.nl waarom.
De overheid roept malversaties over zich zelf af. Door gebrek aan zelfinzicht en openheid en te spreken vanuit een dubbele agenda kun je dit soort regelgeving verwachten. De praktijk blijkt weerbarstiger dan de bedenksel van ambtenaren uit hun bureaustoel.