Vakbonden hebben in Nederland, onder andere in de schildersbranche, een grote rol bij onderhandelingen met werkgevers over de arbeidsomstandigheden en lonen.
In cao’s (collectieve arbeidsovereenkomsten) spreken vakbonden bijvoorbeeld namens werknemers af hoeveel hun salarissen stijgen.
Het aantal vakbondsleden loopt al terug sinds 2012. De grootste afname zit bij de groep tussen 45 jaar en de AOW-leeftijd. Het aantal mannelijke vakbondsleden nam met 40.000 af tot 891.000 in 2023. Het aantal vrouwelijke leden daalde met 23.000 naar 550.000.
Van de werknemers die in 2022 geen lid waren van een vakbond, had 54 procent als belangrijkste reden dat ze er nooit serieus over na hadden gedacht. Dat blijkt uit de Nationale Enquête Arbeidsomstandigheden (NEA) van het CBS en TNO.
Ook vond 12 procent van de niet-leden dat vakbonden geen invloed (meer) hebben op hun arbeidsvoorwaarden. Verder vond 8 procent het lidmaatschap te duur en 6 procent vond dat vakbonden niet goed opkomen voor hun belangen.
Volgens vakbond FNV is er de laatste maanden wel een kentering te zien in het aantal leden. Sinds eind 2022 neemt dat aantal juist toe, stelt de bond. De inkomenscrisis, die parallel liep met de recordwinsten, heeft mensen laten zien dat het nodig is samen een vuist te maken tegen werkgevers, aldus de FNV.