Hij schreef de brochure omdat ‘werknemers in de bouw nu eenmaal alles heel duidelijk uitgelegd willen hebben’. Maar de interesse van werkgevers voor het boekje ‘Leefstijl en Gezondheid’ verbaast arts Ronald Hagenberg niet. ‘Vetzucht stijgt in de bouw, meer dan elders.’
U werkt voor een arbodienst, Bouw&Gezond, dus dit boekje is een marketingdingetje?
‘Met die bedoeling heb ik het zeker niet geschreven. Mij gaat het erom dat ik regelmatig werknemers in de bouw zie met een ongezonde leefstijl die mogelijk tot gezondheidsproblemen kan leiden. Als ik ze er op wijs dat ze hun leefstijl zouden moeten veranderen krijg ik vaak de vraag hoe men dat dan moet doen. Daarom schreef ik de brochure. Men kan het boekje bestellen via onze website. Dat zou je kunnen opvatten als indirecte reclame voor ons bedrijf, daar hebt u wel weer gelijk in, maar zo is het dus niet bedoeld.’
Er zijn bibliotheken vol geschreven over gezonde leefstijl, wat voegt uw brochure toe?
‘De gemiddelde werknemer in de bouw is niet zo’n lezer. Die wil, als de dokter tegen hem zegt dat hij meer moet bewegen en op zijn eten moet letten, een heel duidelijke uitleg wat hij dan precies moet doen en waar hij aanvullende informatie kan vinden. Zo heb ik de brochure willen schrijven. Zo kort en duidelijk mogelijk leg ik uit hoe het zit met risicofactoren in de leefstijl, welke gezondheidsklachten daardoor kunnen ontstaan en wat je er aan kunt doen. Daarbij vermeld ik ook veel websites, zodat je verder kunt zoeken naar meer informatie over de behandelde onderwerpen.’
In de bouw houden ze wel van een vette hap, maar ze verbranden ook veel meer energie
‘In de bouw heeft 65 procent van de werknemers overgewicht. 16 procent van die mensen hebben gevaarlijk veel overgewicht. We noemen dat vetzucht, of obesitas, zoals de medische term luidt. Heel West-Europa wordt elk jaar wat dikker, die gevaarlijke trend is bekend. Maar in vergelijking met andere sectoren komt er in de bouw meer obesitas voor en is de hoeveelheid lichaamsbeweging ook minder. Dat blijkt uit de cijfers van de Stichting Arbouw, die dat weer distilleert uit de gegevens van de Pago-keuringen.’
Maar hoe kan dat dan? In de bouw werken mensen veel met hun lichaam, in de buitenlucht..
‘In de loop der jaren is er veel geïnvesteerd om de fysieke belasting van de bouwmedewerker te verminderen. Tilhulpmiddelen, allerlei vormen van mechanisatie. Een metselaar, bijvoorbeeld, spant zijn lichaam helemaal niet zoveel in als je zou denken. De stenen worden mechanisch naar de werkplaats vervoerd, en daar beweegt hij eigenlijk helemaal niet zo veel. Thuisgekomen zijn mensen wel moe, want ze maken lange dagen en ze werken buiten. Eenmaal thuis gaat dikwijls de televisie of de computer aan. Als je dan ‘s avonds elke dag stevig eet en een tweede bordje opschept en bij de tv nog een snack neemt, kan het ongemerkt hard gaan.’
Toch zie je steeds meer mensen sporten, en de mensen letten steeds meer op hun voeding…
‘De cijfers wijzen uit dat het tóch de verkeerde kant op gaat. Inderdaad verdiepen veel mensen, ook de echtgenotes van de bouwwerknemers, zich in gezonde voeding, de damesbladen staan er vol mee. Maar als manlief dan twee keer opschept omdat het zo lekker is, helpt het niet om de calorieën terug te brengen. En wat sporten betreft lijkt het er op dat juist de mensen met kantoorbanen beter lijken te beseffen dat ze te weinig bewegen en er dus naast zijn gaan sporten. De mensen met de ‘lichamelijke’ beroepen blijven daarbij helaas achter.’
Een interessant boekje over bewegen, eten, alcohol, roken; een werknemer heeft er vast wat aan. Maar een werkgever?
‘Ik heb het in eerste instantie voor werknemers geschreven. Mijn bedrijf, Bouw&Gezond, voert zogenaamde Pago-Plus keuringen uit, dat betekent dat we er ook een conditietest bij doen. We maken een hartfilmpje terwijl de cliënt zo hard mogelijk op een hometrainer fietst. Dat hebben we zelf ontwikkeld. Bij zo’n inspanningsproef zie je veel beter wat iemands gezondheidstoestand is dan bij een onderzoek in rusttoestand. We doen dit overigens overal in het land op locatie, op vestigingen of zelfs in de bouwkeet. Daarmee scoren we een Pago-deelname van minstens 85 procent, wat hoog is. Maar wat we vooral willen is de mensen niet loslaten na zo’n keuring. Hen helpen hun gezondheid preventief te bevorderen. Vandaar dat boekje. Maar werkgevers zijn er ook erg in geïnteresseerd. Begrijpelijk, want de werknemers zijn je kapitaal. Bovendien blijkt uit cijfers van de Stichting Arbouw dat een ongezonde leefstijl ook allerlei negatieve arbeidsgebonden effecten heeft, zoals een verminderde productiviteit, een hoger ziekteverzuim en een toename van de langdurige arbeidsongeschiktheid. Als werkgever wil je graag dat je medewerkers langdurige vitaal inzetbaar zijn en daarna nog lang van het leven kunnen genieten.’
Pleit u nu voor een actieve rol van de werkgever op de leefstijl van de werknemers?
‘Een werkgever moet niet op de stoel van de dokter gaan zitten. Mensen verschillen enorm. Iemand kan te dik zijn, maar als hij verder veel sport en niet rookt en gezond eet, is hij waarschijnlijk zo gezond als een vis. Je moet dus niet oordelen. Maar als je als werkgever ziet dat iemand duidelijk kampt met zijn gewicht en zijn werk niet goed kan volhouden, dan vind ik dat je dat in een functioneringsgesprek best aan de orde kunt stellen.’
Maar er is geen wet waarmee je mensen kunt verplichten gezonder te leven
‘Ik zie het meer andersom, je kunt als werkgever je zorg uitspreken en hulp aanbieden. Misschien is er iets in het werk te veranderen. Of je biedt de werknemer een abonnement op een sportschool aan, of begeleiding in afvallen. Niet als straf of sanctie, maar uit de wens om hem gezond te krijgen en te houden.’