Het zou geen tombola moeten zijn waarin de ene schilder zijn (pensioen)zaakjes beter voor elkaar heeft dan de andere. Iedereen zou op een vergelijkbare manier van de regelingen gebruik moeten kunnen maken. En toch heeft het er alle schijn van dat niet alle schilders aan het einde van hun carrière evenredig van hun afdrachten genieten.
Het is A&O Services die de pensioenpremies van alle schilders en werkgevers int in opdracht van het Bedrijfstakpensioenfonds Schilders (BPF). Althans, dat is de algemene opvatting. Daarnaast voert datzelfde A&O Services nog andere regelingen, uit. Onder andere vakantieregelingen, aanvullingsregelingen en de vorstverletregeling (alleen voor de afbouwsector).
Verplichtstellingsbeschikking
De geïnde pensioengelden worden ondergebracht bij het BPF die de pensioenen beheert en uitkeert. Deze verplichte pensioenafdracht geldt voor werknemers die in dienst zijn bij de schildersbedrijven aangesloten bij werkgeversvereniging Fosag en in beginsel voor die bedrijven die schilderen, onderhoud, glaszetten tot hun hoofdactiviteit rekenen. Pensioenafdracht geldt evenzeer voor zelfstandige schilderondernemers. Dit laatste is wettelijk geregeld en vastgelegd in de zogenoemde Verplichtstellingsbeschikking. Zij vallen allen onder de CAO Schilders, formeel geheten: ‘CAO voor het schilders-, afwerkings- en glaszetbedrijf in Nederland’.
Tegemoetkoming O&O-fonds
In de traditionele arbeidssituatie van nog maar een paar jaar geleden waren zo’n beetje alle schilders óf aan het werk óf tijdelijk werkloos vanwege vorstverlet. In de tegemoetkoming voor het doorbetalen van de pensioenpremie tijdens werkloosheid voorzag het O&O-fonds Schildersbedrijf. Bij deelname aan het O&O-fonds (premie werkgeversdeel nu: 1,50%; werknemersdeel 1,20%) is deze tegemoetkoming nog steeds van kracht. In de regel worden alle schilders die zijn aangesloten bij een werkgever die valt onder de werkingssfeer van de CAO Schilders verloond volgens de CAO Schilders en dragen daarmee automatisch af aan het O&O-fonds. De CAO Schilders is algemeen verbindend verklaard (avv). Dit houdt in dat de betreffende cao in beginsel geldt voor alle werkgevers en werknemers die vallen onder de werkingssfeer van de betreffende cao. Let op: in beginsel, niet altijd, zo zal blijken.
Uitzend CAO en CAO schilders
Want vroeger is niet nu; tegenwoordig is het aandeel flexwerkers, vaak onvrijwillig, explosief gegroeid alsook het aantal zelfstandige ondernemers. Peter Huijser, directeur van Pool Personeeldiensten hierover: ‘Kijk eens naar het fenomeen payrolling bij de schildersbedrijven waarbij uitzendorganisaties de verloning en daarmee een deel van het werkgeverschap overnemen. Nog maar vijf jaar geleden was de verhouding vaste medewerker ten opzichte van flexwerker/seizoenwerker ongeveer 60%-40%; dat loopt nu soms op tot 30%-70%.’
Lang niet elke schilder wordt dus nog verloond volgens de CAO Schilders. In toenemende mate vindt er verloning plaats via de Uitzend CAO. Daar is de pensioenafdracht en uitbetaling anders geregeld dan in de CAO Schilders. De pensioenafdrachten gaan naar StiPP die voor de uitvoering zorgt. Die regeling kent geen doorbetaling van pensioenafdracht bij werkloosheid. En ook de Uitzend CAO is een algemeen verbindend verklaarde cao. Ook hier betekent dat dat deze in beginsel geldt voor alle werkgevers en werknemers die vallen onder de werkingssfeer van de betreffende cao. De twee algemeen verbindend verklaarde cao’s lopen elkaar, daar waar het gaat om de pensioenafdracht en de doorbetaling bij werkloosheid, dus enigszins in de weg.
Mate van keuzevrijheid
Huijser: ‘Gelukkig bestaat er een beperkte mate van keuzevrijheid. Flexwerkers via een uitzendorganisatie krijgen in de regel betaald via de Uitzend CAO maar kunnen, met name bij de gespecialiseerde uitzendbureaus, gebruik blijven maken van hun bedrijfstakeigen regelingen. Sinds vorig jaar is het echter mogelijk om exclusief pensioen af te blijven dragen conform de CAO Schilders, zónder deelname aan de overige Bedrijfstak Eigen Regelingen zoals de vakantiebonnen en de bijdrage aan het O&O-fonds Schildersbedrijf. Het hoofdargument voor die verandering is om de pensioensituatie voor schilders en pensioenverzekeraars overzichtelijk te houden. Zo wordt voorkomen dat pensioenbreuk op pensioenbreuk zou volgen met alle administratieve gevolgen van dien.’ Voor sommige schilders aanlokkelijk. Een iets hoger netto inkomen kan voor individuele (uitzend)schilders aantrekkelijk zijn. Bijvoorbeeld voor jongere schilders of voor oudere schilders na een eerder ontslag. Ze ontvangen netto meer in het loonzakje dan schilders die onder de CAO Schilders vallen. Ze zijn niet verplicht om de relatief hoge kosten voor vakantiebonnen en de bijdrage aan het O&O Fonds af te dragen. Zij sparen voor vakantiedagen en ontvangen 8% vakantiegeld. Maar: de jonge schilder ontvangt weliswaar iets meer week- of maandgeld en de oudere eerder ontslagen schilder ziet het verlies aan week- of maandloon gecompenseerd in zijn netto salaris, ze ontvangen weer niet de door schilders zo gekoesterde uitkering, twee keer per jaar, van vakantiebonnen. Saillant detail hierbij: de werkgeversorganisaties zouden het dure vakantiebonnensysteem graag inruilen voor het meer gangbare systeem van de 8% vakantieregeling, een voorkeur waar de werknemersorganisaties niet in mee gaan. Huijser: ‘Overleg tussen werkgevers- en werknemersorganisaties hierover blijft lastig. En zo zie je maar weer: in de praktijk werkt dit dus al volop door. De werkelijkheid haalt langzamerhand de discussie in.’
Pensioenafdracht
Heikel punt blijft, of liever gezegd bleef, de doorbetaling van de pensioenpremie bij werkloosheid. Dat geldt wel bij schilders die onder de CAO Schilders vallen en afdragen aan het O&O-fonds Schildersbedrijf. In die regeling voorziet de Uitzend CAO niet. In maart ontstond onduidelijkheid naar aanleiding van een verhaal op Schildersvakkrant.nl. Faber Personeelsdiensten melde na overleg met A&O Services dat deze pensioenafdrachten ook doorbetaald zouden worden onder de Uitzend CAO mits de deelnemer afdraagt aan het O&O-fonds Schildersbedrijf. Nee dus. Arjen Bos, directeur Faber Personeelsdiensten: ‘Recentelijk was er inderdaad commotie ontstaan over het al dan niet tijdelijk doorbetalen van pensioenpremie bij werkloosheid. We wilden inderdaad graag dat de afdracht van O&O-premie voor iedereen zou gelden en hebben daar overleg over gehad. We hebben inmiddels een schrijven van A&O Services ontvangen dat dit niet mogelijk is. Eerder werd hier nog van afgeweken. Voor geen enkel uitzendbedrijf is dit nog mogelijk.’
Aanvullingsregeling
Voor alle duidelijkheid: Rob Brink, woordvoerder A&O Services, bevestigt dit uitgangspunt: ‘Inderdaad, de doorbetaling van pensioenpremie, de zogenoemde Aanvullingsregeling, is er alleen voor die mensen die afdragen aan het O&O-fonds, en dat kan alleen wanneer je onder de CAO Schilders valt.’ Ook ontrafelt Brink de misvatting dat uitzendbureaus die voor meer dan 50% van de loonsom aan uitzendwerknemers ter beschikking stellen aan een werkgever, de schilders volgens de CAO Schilders zouden moeten verlonen. Hij verwijst naar artikel 2 in de CAO Schilders waarin onder andere staat: ‘De CAO Schilders is van toepassing op de uitzendonderneming die voor meer dan 50% van de loonsom uitzendwerknemers ter beschikking stelt aan een werkgever, met uitzondering van uitzendondernemingen die lid zijn van de Algemene Bond Uitzendondernemingen (ABU), de Nederlandse Bond van Bemiddelings- en Uitzendondernemingen (NBBU).’ Deze uitzondering is in de meeste situaties ongetwijfeld van toepassing.