Schilder-ondernemer Sjoerd Zwierstra uit Tzum is gespecialiseerd in houtreparatie. Aan de hand van foto’s en de uitleg daarbij, heeft hij een gedetailleerd verslag gemaakt van zijn aanpak van houtherstel van een erker en het aanbrengen van neuslatten.
Het is een bekend gegeven: droog hout rot niet. Vaak is echter sprake van openstaande verbindingen in kozijnen (foto 1), waardoor vocht kan binnendringen. Dit leidt op den duur tot verfonthechting en houtrot. Een klein scheurtje kan veel ellende veroorzaken en grote gebieden aantasten met houtrot. Roestige spijkers kunnen leiden tot nog meer scheurvorming. Ook het veelvuldig gebruik van plamuur zorgt voor het aantrekken van vocht. Het is noodzakelijk om de verbindingen volledig dicht te maken en eventueel houtrot weg te nemen. Bij deze klus aan een erker is dat gebeurd. Na de reparatie is de gehele onderdorpel bekleed met neuslatten. Deze aanpak is duurzaam, want de onderdorpel blijft door de neuslatten volledig droog. Het nadeel is dat de methode arbeidsintensief, dus kostbaar is. Naast open verbindingen was in dit geval duidelijk sprake van verfonthechting op de verticale delen en glaslatten (foto 2) door vocht en houtrot. Alle ventilatielatten en onderste delen van de glaslatten waren verrot. De onderzijde van de onderdorpel wordt vaak vergeten in het onderhoud. Toch is het schilderen van de onderzijde belangrijk om inwatering te voorkomen. Deze onderdorpel is in den beginne ooit eens voorzien van een laag loodmenie (foto 3).
Aanpak
Lossnijden van de kitvoegen van de beglazing. Dit kan snel en eenvoudig met een kitvoegensnijder van Progold (foto 4). Verwijderen van glaslatten. Op foto 5 is te zien dat onder de ventilatielat (vrijwel) geen verf is aangebracht. Het is duidelijk dat de rotte glas- en ventilatielatten hebben geleid tot aantasting van de kit van het isolatieglas (foto 6). Klant is geïnformeerd dat dit, vroeger of later, zal leiden tot ‘lek’ isolatieglas. De aantasting is mede veroorzaakt doordat het glas niet op stelwiggen was geplaatst, maar op een aantal rubber strips (zie ook foto 14). De rubber strips zijn ingedrukt, het glas is weggezakt en de omtrekspeling is miniem geworden. Het glas staat met de ‘voetjes in het water’.
Kaal maken
Vóór reparatie verf grondig verwijderen door föhnen of krabben (foto 7). Meten van houtvochtgehalte (foto 8). De aanvaardbare grens voor houtreparatie ligt op 19%. Op de foto is het hout nog te nat. Deze meting geeft hetzelfde resultaat als de meting een maand eerder. Het kaal gemaakte reparatiegebied (foto 9) moet drogen tot een vochtgehalte van 19% is bereikt. Op de foto is een vroegere reparatie in het verticale vlak goed zichtbaar.
Oude reparatie (plamuur) uitfrezen tot op het gezonde hout (foto 10) en open verbindingen uitfrezen (circa 1 cm). Reparatiegebied volledig kaal schuren. Dit kan met een Festool Rotex RO90 (foto 11). Deze machine kan verschillende bewerkingen uitvoeren, zoals grof, fijn en deltaschuren, en polijsten met een polijstschijf. Ten slotte met schuurpapier splinters en losse houtvezels weghalen uit uitgefreesde reparatiegebied (foto 12).
Herstel
Op foto 14 is te zien dat het glas is geplaatst op rubber strips en dat hiervoor een deel uit de sponning is gehaald. De rubber strips van de zijramen zijn vervangen door kunststof stelwiggen (foto 15). Deze zijn aangebracht nadat de onderdorpel eerst is gereinigd en voorzien van twee lagen grondverf. Het bleek onmogelijk de rubber strips onder het grote raam weg te halen. Een juiste reparatie voorziet in een optimale hechting van de houtreparatiemassa en begint met het mengen (foto 16) en overvloedig aanbrengen van de epoxyprimer (foto 17) in een verhouding van 1:1. Zorg hierbij voor de juiste bescherming. De epoxy houtreparatiemassa aanbrengen in een verhouding 1:1 op een geschikt mengplateau (foto 18), mengen (foto 19) en gelijkmatig verspreiden over het plateau (foto 20). Dit uitspreiden zorgt ervoor dat de luchtbellen uit de epoxymassa worden weggedrukt en dat de massa niet te snel uithardt. Het reparatiegebied droogdeppen om eventuele resten van de primer weg te nemen (foto 21). Gebruik hiervoor stevige, niet pluizende, papieren doeken. Reparatiegebied eerst benatten (aanbranden) met epoxymassa en daarna massa in kleine hoeveelheden aanbrengen met een paleermesje (foto 22). Deze manier voorkomt het ontstaan van luchtbellen in de epoxymassa. Zo strak mogelijk afmessen van de reparatie (foto’s 23, 24 en 25) om onnodig schuren na droging te voorkomen. Houd het plamuurmes (bij voorkeur RVS) zo recht mogelijk op het reparatievlak. Werk de massa met een draaiende beweging vanuit één punt zo strak mogelijk af. Na gebruik gereedschap en mengplateau grondig reinigen met hiervoor bestemde doekjes (foto 26). Gebruik liever geen thinner in verband met brandgevaar en het week maken van de neopreen handschoenen. Laat de epoxymassa drogen (bij dit type ten minste 12 uur). Na droging reparatie schuren. Dit gebeurt in dit geval met een Fein-cutter, voorzien van delta steunschijf (foto 27). Met deze machine kan bijzonder nauwkeurig en met behulp van diverse hulpstukken worden geschuurd.
Breng na het schuren twee lagen grondverf aan (foto 28).
Neuslatten aanbrengen
Onder het motto ‘droog hout rot niet’ wordt in dit geval de onderdorpel van de erker volledig bekleed met neuslatten. De neuslatten worden bevestigd met neuslatclips (foto 29). Hiervoor wordt in de neuslat een gat geboord van 5 mm, waarin de clip wordt gestoken. Het contramallen van de neuslatten moet nauwkeurig gebeuren (foto 30). De neuslatten zorgvuldig schuren en twee keer gronden (met uitzondering van de hoekaanzettingen).
Na goed passen en meten worden de neuslatten door de neuslatclips met RVS-schroeven verzonken vastgeschroefd (foto 31). Normaliter wordt een lenskopschroef toegepast, maar dat is enigszins ontsierend. Tussen de aanzettingen van de neuslatten is bewust een brede naad opengelaten (foto 32). Deze wordt gedicht met een sneldrogende/uithardende houtreparatiemassa. Ook de schroefgaten worden hiermee gedicht. De massa na 30 minuten droging schuren. Na het schuren van de aanzettingen en schroefgaten twee lagen grondverf aanbrengen. Na droging van de grondverf de neuslatten langs de beglazing en houten delen strak afmessen. Dan is het een kwestie van: drogen, schuren en aflakken. Eindresultaat is een duurzaam en strak eindresultaat (foto 33).