De Haarlemse Groenmarktkerk mag weer worden gezien. Na 10 jaar zette Nico Bijster de gepleisterde buitengevel met heiligenbeeld opnieuw in de verf. Daarnaast kregen de houten geveldelen, de klok en toren een onderhoudsbeurt. “Eigenlijk is hier een meerjarig onderhoudsplan nodig, maar om geldredenen prefereert het parochiebestuur een ad hoc aanpak zodra de esthetische aanblik minder wordt”, zegt Bijster.
Een van de beeldbepalende gebouwen in het centrum van Haarlem is de Sint-Antoniuskerk aan de Nieuwe Groenmarkt. Het katholieke godshuis, in de volksmond beter bekend als de Groenmarktkerk, werd gebouwd in 1843/1844. Het gebouw werd ontworpen door de Vlaamse architect Tieleman Franciscus Suys, die ook de Amsterdamse Mozes en Aäronkerk tekende. De stijl van de Groenmarktkerk is neo-classicistisch met een barokke inslag.
Landelijk is het godshuis vooral bekend door de Nationale Hannie Schaft-herdenking, die er jaarlijks in november plaatsvindt. Omdat de esthetische aanblik minder werd (lichte vuilaanhechting, verfdegradatie), kreeg onderhoudsbedrijf Bijster uit Haarlem dit voorjaar de opdracht de buitenschil van het gebouw opnieuw in de verf te zetten. De meest recente schilderbeurt was in 2004 en ook toen stond eenpitter Nico Bijster er, samen met een collega-ozp’er, aan de kwast. “Sindsdien ben ik een van de vaste onderhoudspartners van het parochiebestuur en voer ik regelmatig kleinschalige klussen voor hen uit. Ik ken het kerkgebouw dan ook van haver tot gort”, vertelt Bijster. De Haarlemmer maakte enkele jaren geleden, op eigen initiatief, al eens een meerjarig onderhoudsplan voor de Groenmarktkerk. “Omdat de parochie krap bij kas zit, blijkt dat in de praktijk voor hen helaas niet uitvoerbaar. Men kiest, zoals zoveel andere kerkbesturen, vanwege financiële motieven voor een ad hoc onderhoudsbeurt zodra de esthetische aanblik hard minder wordt”, zegt Bijster. Omdat de buitenschil 10 jaar geleden de meest recente schilderbeurt onderging, bleek onderhoud anno 2014 hard nodig, constateerde hij tijdens zijn inspectieronde.
Minerale ondergrond
Een week na Pinksteren begon Bijster aan de grote onderhoudsklus, waarvoor Drost Coatings het verftechnisch advies maakte en AGC Krug Portegies de verf leverde. Eerst werd de buitenschil, die grotendeels uit pleisterwerk bestaat, onder hogedruk gereinigd met Devetaal reiniger. Dit is een biologisch afbreekbaar, alkalisch reinigingsmiddel van Drost Coatings. “Goed ontvetten is een belangrijke basis voor je schilderwerk. Dat doe ik dan ook altijd standaard. Devetaal reiniger verwijdert vet, vuil, roet en alle soorten aanslag op de gevel. Daarna is het een kwestie van goed nawassen”, aldus Bijster. Het pleisterwerk zag er nog goed uit. Alleen boven het timpaan moest een gedeelte opnieuw worden gestuukt, omdat dat door vocht was aangetast. “Tien jaar geleden hadden we op het pleisterwerk en Wallcoat PU/AC aangebracht, een elastische, waterverdunbare muurverf die weerbestendig, schrobvast, UV-bestendig en vuil- en algafstotend is. De verfkwaliteit was nog redelijk goed, al zag je het hier en daar wel enigszins verkrijten. Na het reinigen heb ik het pleisterwerk eenmaal gesausd met Wallcoat PU. Dat gaf een mooi eindresultaat”, aldus Bijster. Ook het gepleisterde heiligenbeeld op de voorgevel werd onderhanden genomen. De bruingekleurde pij was door de tand des tijds nogal verschoten geraakt. “Daar is nu een iets donkerder tint op aangebracht.”
Houtrot
“Grotere projecten zoals deze voer ik altijd uit met een vaste groep van collega-ozp’ers, die ieder hun eigen specialisme hebben”, vertelt Bijster (zie ook kader, red.). “Zo gaan we onderling voortdurend gelegenheidssamenwerkingsbanden met elkaar aan in de regio Haarlem. Dat werkt prima. Het meest arbeidsintensief voor Bijster – en de drie door hem ingehuurde collegae – bij dit project was de aanpak van de houten geveldelen. Ze kwamen veel houtrot tegen in de staande delen. “Het buitenhoutwerk is Amerikaans grenen. Een bedrijf heeft 20 jaar geleden bepaalde delen gerenoveerd met vuren. Dat gaat niet samen. Door het houtspanningsverschil ontstaat na verloop van tijd houtrot. Wij hebben dat allemaal hersteld. Alle houten geveldelen hebben we afgewerkt met met Devetaal SB Hoogglanslak, een thixotrope alkydhars lakverf.”
Ornament
Ook het eikenhouten ornament op de voorgevel verkeerde in deplorabele toestand. De naden en spijkergaten waren jaren geleden uitgestopt met stopverf, dat inmiddels was gescheurd of losliet. “Een van mijn mensen heeft ruim 100 werkuren in de renovatie hiervan gestoken. Eerst het houtwerk zo goed als kaal maken en de stopverf vervangen door Renoseal, een elastische stoppasta. Daarna gronden en vervolgens Devesol HS vulgrond aanbrengen, een high solid grondlak met een vaste stofgehalte van zo’n 70 procent. Het ornament is door hem afgewerkt met Devetaal SB Hoogglanslak.” Bijster voerde verder onder andere lood- en zinkwerkherstel uit, zette de cijfers op de kerkklok in de goudverf en verving in de kerktoren vogelwerend ijzeren gaas door een kunststof variant om te verhinderen dat roestwater op het pleisterwerk belandt. “De Groenmarktkerk staat er nu weer piekfijn bij en daar ben ik trots op”, aldus Bijster.