Vier op de tien bouwplaatsmedewerkers hebben minimaal één door een arts vastgestelde aandoening aan het bewegingsapparaat. Vooral in de sector afbouw en onderhoud komt dit veel voor. Ook vinden werknemers hun werk in toenemende mate geestelijk belastend. Dat blijkt uit ‘De bouwnijverheid – arbeid, gezondheid en veiligheid’ (Bedrijfstakverslag 2015) van kennis- en service-instituut Arbouw. Het verslag werd op 25 juni gepresenteerd op het Arbouw Congres in Amersfoort.
Arbouw baseert de gegevens van haar Bedrijfstakverslag 2015 op de periodieke medische onderzoeken (PAGO’s) in de sectoren bouw, infra en afbouw en onderhoud. In 2014 ondergingen circa 25.000 werknemers dit onderzoek.
Arbouw-directeur Jan Warning presenteerde de uitkomsten van de PAGO’s aan de aanwezigen op het congres. Aanwezig waren werkgevers en werknemers in de bouw, brancheorganisaties, overheden, preventiemedewerkers, arboprofessionals en bedrijfsartsen.
Uit de resultaten blijkt dat nooit eerder zo veel mensen het werk als lichamelijk inspannend ervaren. Volgens Warning wordt het belang van een goede gezondheid veel meer dan vroeger beseft, mede door de hogere pensioenleeftijd. “Ondanks alle investeringen in het gebruik van hulpmiddelen die het werk lichter maken, vinden meer werknemers dan vroeger het werk lichamelijk zwaar. Maar dit kan ook duiden op een groter risicobesef. Mensen realiseren zich veel vaker dan voorheen dat zij tot aan het 67e levensjaar moeten beschikken over een goed functionerend bewegingsapparaat.”
Afbouw en onderhoud
De sector afbouw en onderhoud scoort relatief ongunstig op veel aspecten. Wat betreft arbeidsrisico’s gaat het om werken in een ongemakkelijke houding, het maken van repeterende bewegingen en het werken onder tijdsdruk. Meer dan in andere bouwsectoren hebben werknemers te maken met chemische middelen en temperatuurswisselingen.
Driekwart heeft in het werk last van stof. In afbouw en onderhoud worden ook de meeste klachten aan het bewegingsapparaat en de meeste stress- en vermoeidheidsklachten gemeld. Het is de sector met het hoogste ziekteverzuim en het laagste werkvermogen. Meer dan elders zeggen werknemers dat klachten een relatie hebben met het werk, aldus het rapport.
Naast de belastende factoren in de arbeid zijn de beschikbare voorzieningen om het werk goed uit te voeren van belang en de wijze waarop het werk is georganiseerd. “Dan is het jammer te moeten constateren dat meer dan een derde van het bouwplaatspersoneel zegt dat er geen goede was- en kleedruimten aanwezig zijn. Bijna 10 procent zegt dat er geen sanitaire voorzieningen op de bouwplaats zijn en 8 procent meldt dat er zelfs geen schaftruimte aanwezig is. Zulke zaken horen anno 2015 toch goed voor elkaar te zijn”, zo riep Warning bedrijven tot de orde.
PBM’s
Belangrijk is verder de beschikbaarheid en het gebruik van persoonlijke beschermingsmiddelen , zoals handschoenen, gehoor- en ademhalingsbescherming. Minder dan 2 procent van het bouwplaatspersoneel zegt hierover niet te beschikken . ook van belang is het daadwerkelijk gebruik van de verstrekte PBM’s.
Ruim 1 op de 3 bouwplaatsmedewerkers gebruikt niet altijd ademhalingsbeschermingsmiddelen bij blootstelling aan stof of chemische middelen, zo blijkt. Bijna een kwart gebruikt geen handschoenen tijdens het werk; van de medewerkers met een werkgebonden huidaandoening is dat altijd nog 14 procent.
Warning vindt het zorgelijk dat de werkdruk in de bouw ten opzichte van 10 jaar geleden is toegenomen met 8 procent. “Bouwvakkers vinden het werk in toenemende mate geestelijk belastend. Terwijl in vergelijking met voorgaande jaren de lichamelijke gezondheidsklachten afnemen, laten de klachten over stress juist een toename zien. Daar moet dan ook extra scherp op worden gelet door werkgevers”, vindt hij. “Ga in gesprek met je werknemers, bijvoorbeeld door functioneringsgesprekken te voeren. Samen kun je dan de vinger op de zere plek leggen.”
Bouwongevallen
Na een jarenlange daling stabiliseert het aantal ongevallen in de bouwnijverheid. Het aantal werknemers met een arbeidsongeval nam iets toe van 4.580 in 2013 naar 4.630 in 2014. De gemiddelde verzuimduur van deze ongevallen was bijna 46 dagen. De loonkosten inclusief overhead van het verzuim bedroegen circa 43 miljoen euro. Vallen en verstappen zijn de meest voorkomende oorzaken.
Volgens Warning gebeuren er nog steeds teveel ongelukken in de bouw, maar hij ziet ook positieve tendensen in de cijfers over gezondheid en veiligheid. “Onder meer het aantal gevallen van lawaaidoofheid is met een derde afgenomen. Verder zie je dat de leefstijl van mensen in de bouw verantwoorder wordt. Roken en bovenmatig drinken neemt af. Obesitas blijft echter nog een zorgpunt.”
Nieuw kennis- en adviescentrum
Kennis- en adviescentrum Het Derde Arbouw Congres, op 25 juni jongstleden in Amersfoort, was ook de allerlaatste. Arbouw legt het bijltje er namelijk per 1 juli 2016 bij neer. In de plaats daarvan wordt een nieuw en kennis- en adviescentrum opgericht; een kleine organisatie die zich beperkt tot het ontwikkelen van programma’s gericht op duurzame inzetbaarheid. Dit centrum wordt door werkgevers en werknemers aangestuurd. Directeur Jan Warning van Arbouw vindt dat een goede zaak. “Een dergelijke organisatie kan de kennis bundelen op het gebied van gezondheid en vakmanschap. De bedrijfstak heeft duidelijk behoefte aan initiatieven om gezond het pensioen te halen.”
Toolkit schilders
Werknemers langer en gezond aan het werk houden? Dat begint, volgens Arbouw, met de toolkit ‘duurzame inzetbaarheid in de bouwnijverheid’. Hiermee krijgt de werkgever uitgebreid inzicht in de huidige inzetbaarheid van zijn personeel en de mogelijkheden om deze te verbeteren. Er is naast een versie voor de bouw en infra nu ook een speciale toolkit voor schildersbedrijven verkrijgbaar. Zie www.arbouw.nl/goedbezig