Bij het onderhoud in opdracht van woningcorporaties denk je in de regel aan rijtjeswoningen en (galerij)flats. Dat geldt niet voor de woningen van woningcorporatie BrabantWonen op het zogeheten Bollenveld in de Bossche wijk Maaspoort. Daar knapt Moonen Onderhoud & Renovatie 50 bolwoningen op.
Zijn fascinatie voor de ronde vorm van een bol was in 1980 voor beeldhouwer en industrieel ontwerper Dries Kreijkamp de aanjager voor het ontwerp van een bolwoning. De bol is naar zijn mening de meest oorspronkelijke huisvestingsvorm voor mens en dier. Het was ook in die tijd dat Brabant Wonen wilde experimenteren met een energiezuinige woning. Robert Kleij, opzichter Projectmatig Onderhoud bij BrabantWonen: ‘Bij deze bijzondere architectuur waait de wind om het huis heen en is er weinig energie nodig om het huis op te warmen. Alle reden dus voor dat experiment.’ Resultaat: de bouw in 1984 van 50 bolwoningen op het Bollenveld in de wijk Maaspoort in ’s-Hertogenbosch. ‘Nu, ruim 30 jaar later is het project een eyecatcher van jewelste geworden en hoewel de constructie van de woningen in de loop van de tijd een handenbindertje bleek, gezien nogal wat lekkageproblemen, koesteren we het project tot op de dag van vandaag.’
De constructie van de 1 tot 2-persoons sociale huurwoningen bestaat uit een bol van met glasvezel versterkt cement rustend op een cilindervormige betonnen basis, die dient als entree. Het materiaal van de bol bestaat uit een dubbele schil: één schaal is ongeveer 1 cm dik, met daartussen een isolatielaag van ongeveer 10 cm. Kleij: ‘De constructie bleek niet echt waterdicht te zijn, vooral op de plaats van de middelste las waar de twee halve bollen op elkaar zijn gelast, en bij de kozijnen. Ook zat er condens tussen de schillen. Reden voor groot onderhoud in 1994.’ Destijds werd een glasvezelversterkt vlies aangebracht en zijn de kunststoffen patrijspoortvormige ramen geoptimaliseerd. Later, in 2009, werden die ramen vervangen door aluminium kozijnen en ramen.
Ook toen was Moonen Onderhoud en Renovatie de onderhoudspartner van woningcorporatie BrabantWonen voor het onderhoud aan de bolwoningen. En Henry van Weert en Frans Brouwers, respectievelijk commercieel en uitvoerend verantwoordelijk bij Moonen, waren ruim 20 jaar geleden ook al bij dat onderhoud betrokken, Brouwers zelfs als 16-jarige stagiair. Brouwers: ‘Het onderhoud valt onder een meerjaren onderhoudsprogramma. Dus we weten precies wat er in het verleden aan onderhoud is gepleegd en wat er nu en in de toekomst moet gebeuren. Vorig jaar meldden we ons voor het geplande onderhoud, zijn we met de inspectie gestart, hebben we een begroting voorgelegd en schreven we een plan van aanpak.’
Drie jaar geleden zijn de onderste cilinders geschilderd en nu waren de bollen zelf aan de beurt. Van Weert: ‘Het onderhoud in 1994 was ingrijpender. Toen hebben we de ruwe structuur van de bollen met betonschaven geschuurd, een pu-primer aangebracht, en een soort van polyester vliesmatten nat in een opgespoten vloeibare dakbedekking gelegd en op kleur afgewerkt met dezelfde dakbedekking. Bij een volgende onderhoudsbeurt in 2002 is voor Dacfill van Rust-Oleum gekozen, ongeveer 800 gram per m², gevolgd door afwerking met Paracem FF, een dubbel fungicidewerende laag om de mos- en algaanhechting in deze groene omgeving tegen te gaan. Dat laatste was een enorme verbetering ten opzichte van de vorige onderhoudsbeurt.’
De huidige onderhoudsbeurt bestaat uit regulier onderhoud. Van Weert: ‘Dat begint met het aanbrengen van AMW-concentraat van Rust-Oleum, een schimmelwerende laag. Die moet een dag inwerken om die er onder aangepaste druk af te spuiten. Na een droogdag brengen we twee lagen Dacfill aan, 800 gram/m², in totaal zo’n 250 kg per bol. Met het onderhoud per bol is minimaal een werkweek gemoeid.’
Bijzonder aan het project is de toegankelijkheid. Brouwers: ‘Tegen de cilinder zijn in 2011 bergingsruimten aangebouwd. Voor de steigerbouwer vormen ze het uitgangspunt om de steiger te bouwen. Dat betekent schipperen met de ruimte en overleggen met de bewoners, in dit geval met het bewonerscomité. Want wat voor ons bijvoorbeeld op onkruid lijkt, kan voor een bewoner een gekoesterde plant zijn. De ene bewoner houdt van klimop, soms deels over de bol heen, de ander geniet van een klein vijvertje naast de bolwoning , terwijl een steiger soms niet anders dan juist op díe plek moet staan.’ Qua planning een lastige opgave. Van Weert: ‘Werkten we in 1994 bij de grote onderhoudsbeurt nog met stalen steigers en een dakconstructie, nu doen we het met open aluminium steigers. Dat werkt sneller, het werk zelf duurt korter, het materiaal is lichter en het gebruik is ook goedkoper.’
De planning voor het project luistert nauw. Van Weert: ‘Een regenbui, een zieke of oponthoud bij de steigerbouw kunnen de planning parten spelen. Bovendien kunnen we het materiaal niet boven de 40°C verwerken. Voor al die onzekerheden hebben we in de oneven weken een “knipdag’’ opgenomen voor wat extra marge.’
Met gemiddeld twee schilders is Moonen begin juli gestart. Het is de planning om het onderhoud eind oktober af te ronden. Van Weert: ‘Met betrokken schilders die de veiligheidseisen ter harte nemen, die met bewoners om kunnen gaan, en die de vele laagdiktemetingen consequent uit kunnen voeren en rapporteren.’