‘Graaien of Gunnen’ was de titel van het succesvolle symposium dat het Platform Ketensamenwerking Bouwpartijen Noord-Nederland (PKBN) 16 februari 2016 in Groningen organiseerde. Uit de opkomst blijkt dat de bereidheid en de interesse in ketensamenwerking springlevend is.
‘Ik heb wel even getwijfeld toen ik werd gevraagd als opvolger van Hans Boekema als voorzitter van de PKBN, bekent Robert van Büseck. De directeur van vergroothandel Olijslager vreest namelijk dat de mensen zijn bedrijfsnaam teveel met de PKBN verbinden. ‘Terwijl er meer groothandelaren onder onze participanten zitten. Maar Boekema had, begreep ik, hetzelfde probleem, toen zijn vastgoedonderhoudsbedrijfeen aantal succesvolle samenwerkingsprojecten uitvoerde. Werd de PKBN als een Boekema-dingetje gezien.’
Het tekent de gevoeligheden die van nature verbonden zijn aan een organisatie als de PKBN. In 2010 opgericht door een aantal onderhoudsbedrijven, leveranciers en opdrachtgevers. ‘Dat was midden in de crisis, maar wat ons betreft had dat er niet zoveel mee te maken’ zegt Danny von Hebel, werkzaam bij het vastgoedbedrijf van de Rijksuniversiteit Groningen, een belangrijke opdrachtgever voor onderhoud in de stad Groningen. ‘We hadden vooral het idee dat onderhoud beter kon, makkelijker en efficiënter als er beter samengewerkt zou worden. We hadden ook het idee dat we om tot samenwerking te komen nog flink wat stappen moesten zetten.
De PKBN heeft ‘participanten’ in plaats van leden, waarmee vooral wordt uitgestraald dat wie bij de club hoort ook een inhoudelijke bijdrage levert. Het zijn er 41, allemaal te vinden op de eigen website. daar zijn onderhoudsbedrijven bij, gespecialiseerde aannemers, groothandelaren en verfleveranciers en ook opdrahctgevers. Er zijn werkgroepen, er worden workshops en excursies georganiseerd, er wordt aan een kennisbank gebouwd, en met enige regelmaat wordt een symposium georganiseerd, zoals op dinsdag 16 februari. Dat droeg de veelzeggende titel ‘Graaien of Gunnen’.
De organisatie had een bijzondere locatie voor de ontvangst-met-lunch geregeld: een onlangs gerenoveerde watertoren vlakbij het Boterdiep. Een fraai voorbeeld van hergebruik van in onbruik geraakt erfgoed. Het symposium zelf vond plaats in de Erlemeyerzaal achter het etablissement Het Paleis. Dit was vroeger, verteldt Robert van Buseck in zijn openingspraatje, het laboratorium van de Scheikundefaculteit van de RUG, wat men wel toepasselijk achtte bij het onderwerp.
De dagvoorzitter en discussieleider was drs. ing. Theo Heida, verbonden aan Procap, een bedrijf dat aan advies- en projectmanagement doet, met name in de bouw en bij grote infrastructurele projecten. Heida bleek dan ook een inhoudelijk zeer deskundige voorzitter.
De eerste spreker was Ruben Vrijhoef, lector vernieuwing van de bouwketen aan de Hogeschool Utrecht. Hij liet in zeer hoog spreek- en slidetempo een boel overtuigende cijfers zien waaruit blijkt dat samenwerking, ‘als een fabriek’ tussen alle bouwpartijen aantoonbaar grote efficiëncyverbeteringen, kosten, afval en cao2-reductie oplevert. En ook dat in de ‘ruimte tussen de bouwbedrijven’ zoveel mis gaat. De basis van zijn betoog is dat de bouw extreem gesegementeerd is geraakt in allerlei sub-bedrijven, en dat daardoor de kans op ‘ruis’, misverstanden en conflicten tussen die sub-bedrijven enorm gestegen is. Terwijl op plaatsen waar het wél goed gaat innovatieve ideen ontstaan. Zoals het kostenloos slopen: bij sloopprojecten wordt een inschatting gemaakt van de opbrengst uit hergebruik en recycling van de afvalmaterialen. Die som kan positief uitvallen voor de sloper, die dan ook niet betaald hoeft te worden voor het sloopwerk. Verder wist Vrijhoef uit onderzoek dat de beladingsgraad van bouwbevoorradingswagens slechts 30 procent is. Daar moet dus nog veel co2-reductie plaats kunnen vinden.
De tweede spreker was een collega van Theo Heida, Jacqueline van Gils, ook een projectmanager en bovendien veelgevraagd om conflicten in bouwteams en tussen bouwbedrijven op te lossen. Ze had een leuke methodiek meegenomen: de zaal werd in vijf groepen opgedeeld die allemaal een opdracht kregen. De opdrachten bleken tegenstrijdig met chaos, passiviteit en inproductiviteit tot gevolg, terwijl er wel degelijk een samenwerkingsoptie was. Haar boodschap zat er vooral in dat het niet om het veranderen van je handelingen of van je emoties zit, als je samenwerking wilt verbeteren, maar in je overtuiging en je uitgangspunten. Waarbij vooral het idee ‘Er is genoeg voor iedereen’ leidend zou moeten zijn: ‘Vraag je bij een conflict af waar het bij de andere partij vandaan komt, wat weerhoudt hen ervan om positief samen te werken, zodat je er samen energie van krijgt’. Van Gils, naar eigen zeggen gestoken in een ‘feestpak’, kon met voorbeelden uit de praktijk laten zien hoe die houding en overtuiging tot wezenlijke verbeteringen had geleid bij verschillende projecten.
Na een ‘Lagerhuis’-discussie onder leiding van Heida was het woord aan de Key-note speaker, Remco Claassen, een veelgevraagde spreker over ‘leiderschap’. Hij bekende weinig van de bouw te weten en dat bleek wel. Toch was zijn verhaal over mislukte ‘mission statements’ van bedrijven om het personeel te motiveren herkenbaar en hilarisch. Kern van zijn verhaal was dat zowel individuen als bedrijven als samenwerkingsverbanden een duidelijke richting moeten vaststellen waar ze op af willen koersen en dat ze dat in harmonie moeten brengen met hun passies, talenten en competenties.
Zoals zo vaak ging het bij dit congres niet wezenlijk om de inhoud van wat de sprekers te zeggen hadden, al ‘pikt’ iedereen ‘er iets van mee’. De werkelijke betekenis was dat opdrachtgevers, opdrachtnemers en leveranciers bereid blijken te zijn om samen na te denken over een andere, transparantere, manier van samenwerken/