Je kent dat wel, Jan rijdt altijd naar het werk en pikt enkele collega’s op; Kees weet niet hoe snel hij achter de computer moet gaan zitten en Piet is er als de kippen bij wanneer er iets gehaald moet worden bij de groothandel. Totdat ook Henk dat soort klusjes claimt. Oei. Want kom niet aan de ‘koninkrijkjes’ van een medewerker. Of juist wel?
Alles heeft een reden. Dat Jan zo graag rijdt en zijn collega’s mee naar het werk neemt, zou wel eens te maken kunnen hebben met een extra verdienste. Want met zijn oude diesel is die vergoeding een leuke extra cent . En Kees vindt ict-dingetjes gewoon heel erg leuk. Het is zijn hobby, veel leuker dan op die steiger staan. Piet heeft bij de groothandel zijn ‘hangplekkie’ gevonden. Daar vindt hij meer aansluiting dan bij die jonge collega’s waar hij, gezien zijn leeftijd, niets mee heeft.
Macht der gewoonte
Het is vaak de macht der gewoonte. Medewerkers bieden zich aan voor bepaalde klusjes, dringen zich misschien zelfs enigszins op, en voordat je het weet is het de gewoonste zaak van de wereld: Jan rijdt, Kees zit achter de pc en het is Piet zijn taak om naar de groothandel te gaan. Maar er is ook regulier werk dat tot bijna onaantastbare posities kan leiden: de magazijnmedewerker of de administrateur want ‘daar kun je beter maar geen ruzie mee krijgen’. Totdat er irritaties opspelen of, zoals in de laatste twee voorbeelden, de macht over collega’s de overhand krijgt.
Gevaar van ‘Koninkrijkjes’
Voorkomen is natuurlijk beter dan genezen, maar dat is iets te gemakkelijk gezegd. Koninkrijkjes ontstaan langzaam maar gestaag. Ze zijn er voordat je er erg in hebt en maken dan, inmiddels fijn ingeslepen, deel uit van de bestaande orde. Omgekeerd laten ze ook sporen na wanneer ze doorbroken worden. Want wie rijdt er dán voortaan, en wie is er net zo handig op de computer? Ook kan een verandering ruzies of ziekmeldingen tot gevolg hebben. Ga er maar aanstaan.
Op tijd ingrijpen
Timo Touwen van Timo Touwen Communicatie is trainer en coach in de schildersbranche en herkent deze situaties: ‘Als schilderondernemer is het sowieso belangrijk om je gehele bedrijfsvoering regelmatig onder de loep te nemen. Wacht daar nooit te lang mee. Kom je daarbij dingen tegen die niet kunnen, pak ze aan. Hoe langer je wacht, des te moeilijker het is om het te doorbreken.’ Volgens Touwen is het belangrijk om proberen te doorgronden waarom ‘heilige huisjes’ ontstaan; waarom iemand een verborgen ‘agenda’ heeft. ‘Kijk, vastgeroeste gewoontes rigoureus afschaffen kan natuurlijk altijd. Het is de meest directe manier, maar daardoor creëer je een volgend probleem. Het is namelijk niet voor niets dat iemand zich “verstopt” of bepaalde voorkeuren heeft. Maak dat bespreekbaar. Ontdek je eenmaal de achterliggende reden dan heb je al een groot gedeelte van het probleem opgelost. Probeer vervolgens de nieuwe wenselijke situatie te vertalen in termen van productiviteit. De moeilijke economische tijden zijn er naar om de nieuwe werksituatie aannemelijk te maken. Want reken maar uit. Wanneer 10 medewerkers dagelijks goed zijn voor gemiddeld een half uur aan inproductiviteit per persoon en dat 5 dagen per week, dan heb je het over 25 uur. En wie betaalt die? ‘De nieuwe manier van werken kan uiteindelijk het verschil betekenen tussen wel of helemaal geen werk. Dat klinkt hard, maar het is wel zo.’