Ondernemerschap stelt hoge rendementseisen aan werknemers. Tegelijkertijd mag de goede sfeer er niet onder lijden. Hoe pak je dat aan? Met harde hand of met zachte hand? Timo Touwen is opleider en trainer in de schildersbranche en weet welke complexe mechanismen er zich tussen mensen afspelen.
Nou, zeg het maar. De beuk erin of moet je die gasten met handschoentjes aanpakken?
‘Laat ik het omdraaien. Een medewerker heeft recht op een baas. Dat verwacht de medewerker. Recht op grenzen. Recht hebben om te weten wat je wel en wat je niet behoort te doen. Dat geeft duidelijkheid en zekerheid.’
Lekker simpel….
‘Was dat maar zo. Ik zie er veel ondernemers mee worstelen. Een goed contact met je medewerkers mag je dan soft noemen, maar een goed contact met je medewerkers en het stellen van regels is geen vanzelfsprekendheid. Ook hier geldt: duidelijkheid. Niet alleen roepen, maar ook moedig zijn en ervoor zorgen dat werknemers regels nakomen.’
Aha, handhaving, controle. En de baas mag politie spelen. Autoritair zeg….
‘Nee, laat zien dat je oprecht geïnteresseerd bent in je werknemer. Eerlijkheid en duidelijkheid zijn hier de kernwoorden. Leg uit welke regels er zijn en waaróm die er zijn. En regels gaan over van alles: over op tijd komen, over omgangsvormen met klanten, over afval, over faalkosten. Je hebt als ondernemer natuurlijk een zakelijke overeenkomst met je werknemer: de schilder schildert en die krijgt daar een vergoeding voor. Maar je hebt meer aan elkaar wanneer je wederzijds interesse voor elkaar toont. Ik ben er voor jou en jij bent er voor mij.’
Dat is uitleggen. Ik had het over politieagentje spelen…
‘Oké, schilders die bijvoorbeeld notoir te laat komen en bij herhaling hun bed niet uit kunnen komen, mag een werkgever nooit accepteren. Daar spreek je medewerkers op aan. Je wijst nadrukkelijk op regels en vooral op de eventuele consequenties. De laatste stap, bijvoorbeeld enkele uren in mindering op het salaris brengen of, in het uiterste geval, afscheid van elkaar nemen, blijkt voor veel leidinggevenden toch lastig te zijn. En het gekke is, de medewerker weet in de regel heel goed wanneer hij over de schreef gaat. Daarom: durf medewerkers er op aan te spreken.’
Leg dat verhaal maar eens uit aan flexwerkers die op afroep mogen komen en weer kunnen vertrekken. Hoezo oprecht in elkaar geïnteresseerd?
‘Die keuze voor flexwerkers is uit te leggen door ondernemers. Dat heeft te maken met risico, met risicospreiding en dus met geld. Om te overleven kan het bijna niet anders, maar het is geen vrijbrief voor ondernemers om flexwerkers als minderwaardig te beschouwen. Daarom, behandel flexwerkers net zo als werknemers die een dienstverband voor onbepaalde tijd hebben. Heb functioneringsgesprekken met ze, neem ze op in een scholingsprogramma, al dan niet zelf betaald. Kortom, toon oprecht interesse in ze. Dan heb je ook de grootste kans dat ze de visie van je bedrijf uitdragen. Want dat verwacht je van iedereen, ook van je flexwerkers. Investeer daarom in ze. En overigens: was de oude situatie zoveel anders? Schilders rolden massaal de winterwerkloosheid in. Toen was er ook geen zekerheid of je bij je oude baas terug kon komen. In essentie is er op dat vlak niet zoveel veranderd.’
We moeten dus liever zijn voor elkaar
‘Een mens is een sociaal wezen. Elk mens, de een in meer en de ander in mindere mate, wil verbinding. Met een partner, met vrienden, met collega’s, ja, ook met een bedrijf waar je je lekker voelt. Een arbeidsovereenkomst is in eerste instantie een zakelijke overeenkomst, maar het gaat niet alleen om geld. Je wilt een vak uitoefen en je stelt een goed collegiaal contact op prijs. Verbinding hebben ligt in de aard van de mens opgesloten. Het is een oerdrift.’
Klinkt toch weer héél erg soft…
‘Ja, natuurlijk, maar ook heel concreet. Binnen die behoefte om met elkaar om te gaan, zijn afspraken van levensbelang om die behoefte ook tot een succes te maken. Ik zeg dan ook altijd: “Beschouw kritiek op elkaar als een cadeautje”. Het toont aan dat je in elkaar geïnteresseerd bent. Zo kom je pas verder. Neem bijvoorbeeld het niet invullen of het foutief invullen van uurbriefjes op vrijdag, een vaak voorkomend probleem. Waar gaat dat fout? Wanneer medewerkers de juiste instructie hebben gekregen, wanneer ze de tijd, een pen en formulieren hebben om die uurbriefjes in te vullen, zou dat toch moeten lukken. Zo niet, dan mag de werkgever zelf ook eens in de spiegel kijken. Mijn advies: geen uurbriefjes, geen betaling. Let op mijn woorden, pak dit consequent aan en na de nodige commotie is het probleem zo uit de wereld.’
Dat klinkt steviger
‘Zo’n situatie is een uitgelezen kans om het belang van uurbriefjes uit te leggen, in dit geval het administratieve proces waarop je als ondernemer je bedrijfsprocessen stuurt. En laten we eerlijk wezen, in het algemeen snappen veel schilders vaak het belang niet achter bepaalde regels. Regels zijn er niet vanuit de gedachte: ik ben de baas en die regels zijn er omat ik het zeg. Nee, leg ze uit. Leg uit dat administratief personeel te duur is om vergeetachtige schilders na te bellen voor uurbriefjes. Leg uit dat onderkanten van kozijnen en deuren ook geschilderd moeten worden en dat het heel veel geld kost wanneer je voor elke fout terug moet komen. Leg uit wat het effect van te hoge faalkosten is op de winstmarge.. of erger. En daar heb je het weer: op deze manier sta je met elkaar in verbinding. Hoezo soft? Concreter kan ik het niet maken.’