De bouw in het algemeen en de schildersbranche in het bijzonder kampt met een enorm personeelstekort. Niets nieuws. Hoe daar mee om te gaan is een andere zaak. Heel creatieve oplossingen zijn er nog maar sporadisch. Structurele zijn er (nog) niet. Het ware ondernemerschap kan zich nu bewijzen.
Wie de schuld heeft aan het plotsklaps arbeidstekort is ook een zoektocht naar algemeenheden. De politiek? De werkgevers? Natuurlijk, als de deur naar flex niet wagenwijd had open gestaan, had de wereld er vast heel anders uitgezien. Ook had een fraaier beroeps- en salarisperspectief werknemers kunnen behouden. Hogere salarissen? Een garantie op winterwerk? ‘Onbetaalbaar’, roepen ondernemers.
Hele volkstammen aan vaklui hebben de branche verlaten, zijn zzp’er geworden of zochten en vonden werk in een meer zekere sector. Het imagoverlies van vakopleidingen speelt de sector nu parten. Ouders van leerlingen, maar ook de leerlingen zelf, stellen hun beroepskeuze uit, kiezen in mindere mate voor vmbo, dus minder voor vakopleidingen, en zoeken hun heil in een hogere, lees meer theoretische vooropleiding met een mogelijk beter beroepsperspectief.
Polen, Bulgaren en Roemenen als schilders dan maar? Wanneer de brexit in het Verenigd Koninkrijk een feit is en ze tot ongewenst personeel worden gebombardeerd, trekken ze vanzelf vanuit die richting Europa weer in. Het is een kans die de sector misschien met beide handen aan moet grijpen. Werden de ‘Polen’ eerst verguisd omdat ze de sector kapot zouden maken, straks zijn ze wellicht de redders van de branche.
Wat vinden ondernemers zelf van deze situatie? Een willekeurige selectie.
‘Groei is prima. Je wilt graag mee bewegen met je opdrachtgevers. Als zij meer omzet genereren, wil je ze niet teleurstellen. Maar groei is voor ons geen doel op zich. Ik vind het belangrijker om de medewerkers ook in de winter aan het werk te houden dan extreem te moeten pieken in de zomer’, vertelt Jan Ligtenberg, directeur van Uw Schilder (aantal vaste medewerkers 25; flex 10) uit Rijssen. ‘Door de spanning op de arbeidsmarkt merk je ook dat opdrachtgevers zich minder hard opstellen in de onderhandeling. Ook zij willen verzekerd zijn van een goede onderhoudspartij om niet naast het net te hoeven vissen. Gelukkig werkt het zo ook.’
Ligtenberg kwam tot op dit moment nog geen personeel te kort. ‘Dat kan zomaar gebeuren. Het zal spannend worden. Veel projecten gaan opstarten. Goede sollicitanten die je als flexwerker al kent, neem je nu wel vast aan. Tot voor kort deed je dat niet. Nu probeer je ze aan je te binden. En ook komen er uitzendbureaulijstjes voorbij met schilders die niet aan onze kwaliteitseisen voldoen. Gelukkig verkeer ik nog in de positie om zelf te kunnen kiezen. Het is zaak om je bedrijf zo in te richten hoe je zelf wilt zijn. Daar horen geen roekeloze beslissingen bij.’
Ook Raymond Deterink van Deterink Schilders in Reutum (8 vaste medewerkers) laat zich niet uit het lood slaan door extra aanvragen. ‘Nee, we gaan geen extra mensen aannemen. Het is geen doel om met een flexibele schil meer opdrachten binnen te halen. Als die flexwerkers er al zijn. Nee, dat levert alleen maar problemen op. We doen het met de mensen die we hebben. En neemt het werk toe, dan draaien we misschien wat extra uren, en anders moeten we helaas “nee” verkopen.’ Deterink merkt dat de planning voor dit jaar langzaam vol loopt. ‘Wel bouw ik wat “lucht” in de planning. Niet voor aanvragen van voor ons onbekende opdrachtgevers, maar alleen voor meerwerk van de eigen klantenkring.’
Lindhout Schilder- Vastgoedonderhoud met vestigingen in Bergen op Zoom, Breda, Roosendaal, Goes en Terneuzen heeft 80 vaste medewerkers in dienst. ‘En een kleine schil flexwerkers. Het liefst zou ik iedereen in vaste dienst nemen’, legt directeur Gert-Jan Lindhout uit, ‘Direct, mits de wetgever daar het ondernemersklimaat voor inricht. En dat is nu en de afgelopen jaren zeker niet het geval geweest. Daarbij opgemerkt: bij de kwaliteit die uitzendbureaus nu aanbieden, de overgeblevenen, zeg maar, vraag ik me af of ik van dat aanbod nog wel gebruik zou willen maken.’
Lindhout voorziet uitdagingen om de aanjagende vergrijzing het hoofd te bieden. ‘Hoewel ons personeelbestand een gezonde leeftijdsopbouw heeft, stromen de komende tijd toch heel wat vakmensen met lange dienstverbanden uit. Door zelf op opleidingsgebied op verschillende fronten zichtbaar actief te zijn, willen we daarom leerlingen voor het vak en voor ons bedrijf winnen én behouden.’ Voor dit moment zet Lindhout al een soort van schifting in de werkzaamheden in. ‘We zijn sterk in resultaatgericht vastgoedonderhoud. Daar sluit ook ons onderwijsprogramma op aan. Daar ligt onze focus. En omdat een sterke groei niet ons bedrijfsdoel is, betekent het tegelijk dat we nu minder werk uit de aannemerij aannemen.’
Van Kesteren Schilders uit Voorhout met 45 vaste – en 10 flexmedewerkers in dienst, wil (potentiële) schilders zoveel als mogelijk aan de ‘voorkant’ voor het vak winnen. Mede-directeur Loek van Noort: ‘Door bijvoorbeeld, zoals onlangs tijdens een open dag op het Andreas-college in Katwijk, potentiële schilders een extra zetje te geven en nog meer voor het vak te interesseren. We stonden daar met een leerling-schilder en een leermeester. We zouden graag elk jaar twee nieuwe leerlingschilders aan ons willen binden, al is het alleen al om het vergrijzingseffect te compenseren.’
I
nvesteren in zij-instromers is een ander traject. ‘Dat is meer een investering aan de “achterkant”. Erg intensief en tijdrovend. En ja, dan komt het ook wel eens voor dat zo’n aspirant-schilder door een ander schildersbedrijf uit de regio wordt overboden en vertrekt.’ Tegelijkertijd benadrukt Van Noort de inspanningen die nodig zijn om de schilders voor het bedrijf te behouden: ‘Door goede voorwaarden te creëren: gevarieerd werk, een goed salaris en een carrièreperspectief met de mogelijkheid om vervolgopleidingen te volgen.’
Proberen om schilders structureel langer door te laten werken ter compensatie van arbeidskrapte vindt Van Noort geen goed idee. ‘Laten we realistisch zijn. Schilderen is een mooi beroep, maar het is ook belastend. Je merkt dat schilders heel erg gericht zijn op 37,5 uur per week. En dat geldt zeker voor ouderen die naar hun pensioen toe werken.’
Foto:
Opleiden kost tijd. Leerlingen zullen nooit een acuut personeelstekort op kunnen vullen
Foto: HvG