De examens voor leerling-schilders op niveau twee en drie zijn drastisch op de schop gegaan. Examenontwikkelaar Concreet maakte, op verzoek van de roc’s Radius College en Willem I College en vakschool Nimeto en ondernemersvereniging OnderhoudNL, examens die het diploma meer inhoud geven. ‘We hopen dat ook andere scholen deze examens overnemen.’
Wacht eens: examens zijn toch iets landelijks? Iets van de overheid?
Aad Buller (OnderhoudNL): ‘Nee. Formeel is het zo dat elke opleiding zijn eigen examens mag afnemen. Er bestaan ook opleidingen, in heel specifieke beroepen, die dat doen. In de praktijk kopen veel roc’s en vakopleidingen hun examens in bij een gecertificeerde examenontwikkelaar.’
Marcel van der Borden (Nimeto): ‘Logisch, want aan de ene kant zijn scholen vrij in het examineren, aan de andere kant hanteert de overheid steeds strengere eisen. De overheid wil zeker weten dat de examens toetsen wat in de Kwalificatiedossiers is vastgelegd (vastgesteld door het SBB, red). Ook zijn er veel regels die ervoor moeten zorgen dat de scholen geen slagers zijn die hun eigen vlees keuren.’
Erik Meijering (Concreet Onderwijsproducten): ‘Wij zijn zo’n gecertificeerde examenontwikkelaar. We bestaan nu twee jaar, als opvolger van Fundeon, het vroegere kenniscentrum voor de bouw. Examenontwikkeling loopt bij ons over vier schijven: je ontwikkelt het samen met scholen, legt wat je ontworpen hebt voor aan een commissie van deskundigen uit het bedrijfsleven, waar OnderhoudNL aan heeft meegeholpen. Daarna onderwerp je het aan het zogenaamde onderzoekskader, de eisen van de onderwijsinspectie, en tenslotte verantwoorden we de hele procedure. Dat laatste is nogal een papieren kwestie, maar wel belangrijk.’
Examens in de schilderssector worden ook door Savantis ontwikkeld…
Van de Borden: ‘Dat klopt. We hebben onze wensen voor nieuwe examens ook bij Savantis neergelegd. Het was een aanbesteding. Concreet Onderwijsproducten pakte wat wij wilden beter op. Daarom hebben we niet voor Savantis gekozen.’
Wie zijn ‘we’ in dit geval?
Van der Borden: ‘Het Radius College in Breda, het Willem I College in Den Bosch en vakschool Nimeto. Wat we delen is een visie op leren en examineren. Een schilder moet niet een kunstje kunnen, maar een vakman zijn. We willen kennis en kunde beter integreren.’
Buller: ‘Dat was ook de reden dat OnderhoudNL van harte meedeed. Ondernemers willen beter opgeleide werknemers. Schilders die niet toevallig op een bepaalde dag een deur zonder zakkers kunnen lakken, maar die bewuste keuzes maken bij de aanpak van een onderhoudsprobleem.’
Examineren dat een schilder zich ergens van bewust is… lastig!
Meijering: ‘Dat is nu precies ons vak. We stellen onszelf steeds de vraag wat we nu eigenlijk toetsen. Toetsen we vakkennis of eigenlijk de vaardigheid van een leerling om een lastig opgeschreven vraag te snappen. Zo maken we lesmethodes en examens voor 31 verschillende bouwberoepen. In dit geval ging de vraag wel ver. We hebben namelijk de theorie als apart onderdeel laten vallen.’
Pardon?
Van der Borden: ‘Als je wilt bekijken of een schilder verstandige en juiste keuzes maakt, bijvoorbeeld voor de korrelgrootte van zijn schuurpapier, het reparatiemateriaal, de verf, en wilt zien of hij of zij dat ook correct uitvoert, wat heeft het dan voor zin om die twee dingen los te koppelen?’
Meijering: ‘In onze examens gaat de kandidaat aan de slag, bijvoorbeeld met het lakken van een deur. De assessor, de examinator, stelt daarbij vragen. Niet zomaar vragen, maar volgens een helder protocol. Beoordeeld wordt zo of de kandidaat inzicht heeft in wat hij doet. En gekeken wordt of hij zich aan zijn eigen woorden houdt.’
Wel allemaal exact dezelfde deur, natuurlijk.
Van der Borden: ‘Nee, daar zijn we nu juist vanaf. In de oude examens waren precies de maten van de deur voorgeschreven, het soort belichting en ook de handelingen die de kandidaat moet uitvoeren. Dat is losgelaten. Daardoor kunnen examens nu overal, bij de Schildersvakopleidingen en roc’s worden afgenomen.’
We gaan dus niet alleen nieuwe examens krijgen, maar ook nieuwe opleidingen
Meijering: ‘Het is een duidelijke ontwikkeling, zeker in het beroepsonderwijs, dat theorie en praktijk beter met elkaar in overeenstemming wordt gebracht.’
Buller: ‘We voorkomen op deze manier dat leerlingen worden “klaargestoomd” voor het examen, vlak voor de proef even oefenen op glaszetten of behangen, wat ze dan verder in hun opleiding helemaal niet kregen.’
Van de Borden: ‘Op het Nimeto werken we al langer met het Rubric-systeem. Opdrachten worden beoordeeld met goed, voldoende of onvoldoende. Daar achter zitten allerlei verantwoordingen en normen, maar het gaat om het resultaat.’
En… nu…?
Van der Borden: ‘We hebben de afgelopen twee jaar proefgedraaid op de Schildersvakopleiding in Rijswijk. Het Nimeto gaat er vanaf volgend schooljaar mee aan de slag. En de roc’s in Breda en Den Bosch ook. Ik merk dat er op andere opleidingen veel interesse voor is. Dat ze niet meer aan examenlocaties gebonden zijn spreekt erg aan.’
Meijering: ‘Met Concreet Onderwijsproducten kennen wij de roc’s in het hele land. We zullen deze nieuwe examinering ook daar onder de aandacht brengen.’
Buller: ‘We hebben de Schildersvakopleidingen hier natuurlijk bij betrokken. OnderhoudNL heeft de overtuiging dat we zo beter opgeleide, capabeler medewerkers krijgen. Het zou mooi zijn als iedereen in het hele land op dezelfde manier zou examineren.’
Bij de foto:
Aad Buller, Marcel van der Borden en Erik Meijering: ‘Schilders moeten bewuste keuzes leren maken’
Foto: JMS