Je hebt een eenmanszaak en je ondernemersbloed kookt. Of je bent een gepokt en gemazelde ondernemer van inmiddels gevorderde leeftijd, met of zonder kinderen. Een bedrijfsovername zou een logische stap kunnen zijn. Maar let op, een bedrijfsovername is ook een wereld van kansen en valkuilen.
De afgelopen jaren is de schildersbranche ingrijpend veranderd. De economische crisis liet geen schildersbedrijf ongemoeid. Het ondernemerslandschap ging gebukt onder een ware aardverschuiving. Het aantal zzp’ers is explosief gestegen, allemaal nieuwbakken ondernemers. De een noodgedwongen door de omstandigheden, de ander vanuit een uitgestelde passie voor het vak en het ondernemerschap. Bestaande schilder- en onderhoudsbedrijven failleerden, fuseerden en/of krompen hun personeelsbestand in.
De samenstelling en dynamiek van de bestaande bedrijven wijzigden in een relatief korte tijd. De verhouding vast-flex veranderde snel. De schil flexibele arbeid werd steeds dikker, vooral bij de wat grotere bedrijven. Tegelijkertijd kampt de bedrijfstak met een personeelstekort door de sterk aantrekkende economie, mede bepaald door een versnelde uittreding van oudere medewerkers en ondernemers.
Wonden likkend richt de schilderbranche zich dus weer op.
Sommige ondernemers hebben zich daarbij een doel gesteld. Ze hebben bijvoorbeeld een groeiscenario voor ogen om hun concurrentiekracht in een regio te versterken of door grotere projecten aan te kunnen. Dat kan een eenmanszaak betreffen die tot dusverre de samenwerking met andere zzp’ers zocht. Een overname kan een betere en meer structurele oplossing voor het tekort aan arbeidskracht zijn.
Een overname kan ook een goed middel zijn om het schildersbedrijf relatief snel om te vormen naar een onderhoudsbedrijf of naar een vastgoedonderhoudsbedrijf. Door de overname kan de overnemende partij namelijk in één klap de expertise van ontbrekende bedrijfsdiscipline in huis halen. Denk aan bouwkundige disciplines als timmerwerk, stukadoors- en/of installatiewerk. Zo’n omvorming door organische groei duurt in de regel veel langer.
Het is binnen deze nieuwe realiteit dat ondernemers op zoek zijn naar óf organische dynamische groei óf naar groei door een bedrijfsovername. Allereerst, hoe kom je aan een ondernemer die een bedrijf ter overname aanbiedt? Daar zijn verschillende middelen en manieren voor. Daarbij is het raadzaam te doorgronden wat de achterliggende reden is van een voorgenomen verkoop van een bedrijf.
Overigens vindt een overname vaak plaats binnen de familie of door een personeelslid, maar zeker ook door overname door een externe partij. Maar dan? Wat is een bedrijf waard en wie bepaalt dat? Want behalve een feitelijke berekening van de waarde van het bedrijf bestaat er ook nog zoiets als goodwill, de meerwaarde van een bedrijf. Het is een abstract begrip dat zich lastiger in harde munt laat vastleggen.
En wat is een goed tijdstip? Sluit de bedrijfscultuur van de overnemende partij aan bij die van jezelf? Hoeveel mensen werken er en hoe oud zijn ze; hoeveel vast en flex? Wil een eigen kind of willen meerdere eigen kinderen het bedrijf overnemen? Zo ja, wie, en hoe gaat het dan met de aandelenverdeling? En heeft de ondernemer die zijn of haar bedrijf ter overname aanbiedt geen kinderen of hebben die eventuele kinderen geen interesse in en voeling met het bedrijf van vader en/of moeder, hoe zet je jezelf dan ‘in de etalage’ zonder afbreukrisico? Überhaupt, hoe lang moet je je vooraf als ondernemer annex werkgever al met bedrijfsopvolging of -overname bezighouden?
En hoe gaat het met de financiering? De overnemende partij hoeft heus niet met een grote zak geld aan komen te zetten, hoewel een deel eigen middelen wenselijk is. Overnames worden veelal gefinancierd. De hoogte ervan is afhankelijk van de mate van kredietwaardigheid. Dat de verkopende partij zelf de verstrekker is van het krediet is niet uitgesloten, zeker wanneer de partijen elkaar al langere tijd kennen. En omdat een bedrijfsovername aan financiële, aan fiscale en aan juridische regelgeving is verbonden is het zaak om de juiste personen hiervoor aan tafel te krijgen. Ook al gaat het om een relatief kleine bedrijfsovername. De belangen wegen naar rato even zwaar als die bij een grotere bedrijfsovername, de eventuele gevolgen ook.
Vragen, vragen en nog eens vragen. Het is dan ook meer dan raadzaam om de begeleiding bij gespecialiseerde adviseurs neer te leggen.
Een paar voorbeelden. Even het bedrijf voor een prikkie overdoen aan de kinderen om ze niet met een te hoge schuldenlast op te zadelen, gaat niet op. De fiscus steekt daar een stokje voor. Jawel, het kan, maar dan deels als een schenking en die is hoog belast.
Nog zoiets. Als een verf-behangspeciaalzaak (de traditionele papa-mamabedrijven) al enkele generaties bestaat en de hypotheek op het bedrijfspand in eigendom al lang is afgelost, is er dan nog wel voldoende winst over voor de overnemende partij. Immers, het bedrijfspand zal in de nieuwe situatie een andere positie op de balans innemen dan vóór de bedrijfsovername.
In volgende uitgaven van SchildersVakkrant komen we uitgebreider terug op het fenomeen bedrijfsovername, al dan niet een opvolging binnen de familie. Daartoe interviewt SchildersVakkrant Richard en Ben olde Hartman van Olde Hartman Advies uit Amersfoort, gespecialiseerd in fusie- en overnametrajecten van mbk-bedrijven in de bouwnijverheid, tevens partner van werkgeversvereniging OnderhoudNL. In deze korte serie artikelen richten we ons dan vooral op de kleine(re) en middelgrote schilder- en onderhoudsbedrijven omdat met name daar veel vragen en verkeerde inschattingen bestaan.
Foto:
Aan de buitenzijde is nooit te zien of een bedrijf een overnamepartner zoekt. Daar zijn verschillende manieren voor: om te zoeken en te vinden