Voor de waardebepaling van een bedrijf bij een bedrijfsovername bestaat geen simpele formule. Een reeks indicatoren bepaalt uiteindelijk de prijs.
Bij oprechte interesse van zowel koper als verkoper zullen de partijen meer van elkaar moeten laten zien. ‘Inderdaad, het gordijn gaat een keer open’, stelt Richard olde Hartman. Hij maakt samen met vader Ben olde Hartman deel uit van Olde Hartman Advies uit Amersfoort, gespecialiseerd in fusie- en overnametrajecten van mkb-bedrijven in de bouwnijverheid. ‘Sterker nog, openheid is de kracht van succes, om een tegelwijsheid te noemen, maar daarom niet minder waar. Van meet af aan transparant zijn is van wezenlijk belang. Ben je een paar gesprekken met elkaar op gang, dan moeten er gaandeweg geen onuitgesproken zaken boven tafel komen. Tussentijdse salarisverhogingen, niet genoemde ziektes van medewerkers tasten het inmiddels opgebouwde vertrouwen aan. Voorkom dat er tussentijds nog ‘lijken’ uit de kast komen. Wettelijk bestaat er zelfs een meldingsplicht bij de verkoper en een onderzoeksplicht bij de koper. Zijn de eerste kennismakingsgesprekken en de uitgesproken intenties achter de rug, dan komt de waardebepaling van het over te nemen bedrijf in beeld.’
Volgens Ben olde Hartman bestaan er diverse soorten van waardebepaling, vaak boekhoudkundig ingegeven: ‘Je hoort “deskundigen” wel eens roepen dat een bedrijf één maal de omzet waard is. Een andere methode is de discounted cashflow-methode (vrije kasstroom), een boekhoudkundige rekenmethode die grofweg vaststelt wat resteert na aftrek van uitgaven. Een langjarige toetsing, naar verleden én toekomst, levert dan een indicatie op. Het is een ingewikkelde methode die geen rekening houdt met bijvoorbeeld een lastig voorspelbare economische recessie. Een andere gecompliceerde rekenmethode is die van Ebita (Earnings Before deduction of Interest, Tax and Amortisation), ofwel winst voor aftrek van renten, belastingen en afschrijvingen van activa. En zo zijn er meer rekenmethoden die voor het soort overnames in de schildersbranche, vaak de kleinere mkb-overnames, minder geschikt zijn. Ze gaan voorbij aan een aantal waarde-indicatoren waar wij als Olde Hartman Advies evenzeer waarde aan toekennen.’
Olde Hartman Advies hanteert een aantal waarde-indicatoren waarbij het bedrijfsprofiel een belangrijk rol speelt. ‘Je kijkt vanzelfsprekend naar het vermogen, ook “verborgen” vermogen’, weet Richard olde Hartman. ‘Zo zal een schildersbedrijf met twee miljoen euro omzet en een winst van een ton in Rotterdam meer waard zijn dan hetzelfde bedrijf met ook twee miljoen omzet en een ton winst in Overijssel. Ook zal een bedrijf met dezelfde cijfers dat louter uit particulieren opdrachtgevers bestaat minder waard zijn dan het bedrijf dat overwegend instellingen en corporaties tot haar klantenkring rekent. Professionele opdrachtgevers bieden nu eenmaal meer continuïteit dan particuliere opdrachtgevers. Ook de leeftijdsopbouw van de medewerkers binnen een bedrijf levert qua waarde een wereld van verschil op. Bestaat je medewerkersbestand uit louter 50-plussers en 60-plussers of beschikt de verkopende partij over een medewerkersbestand met een evenwichtige leeftijdsopbouw van jong tot oud? Een andere indicator die een rol speelt bij de waardebepaling is de locatie en grootte van het bedrijfspand. Staat het pand op een representatieve locatie of met hetzelfde aantal vierkante meter op een morsige industrieterreintje ergens achteraf?’
Ook de rol van verkopende partij kan de waardebepaling mee vormgeven. Ben olde Hartman: ‘Blijft de vertrekkende directeur-eigenaar nog een afgesproken periode bij het bedrijf betrokken of is die na het zetten van de handtekening direct vertrokken? Dit soort goodwill beïnvloedt de waarde in positieve zin als de vertrekkend ondernemer zijn netwerk nog een periode weet te kapitaliseren. Daarmee kun je als verkopende partij de onzekerheden van de koper deels wegnemen. En dat mag wat waard zijn.’
Een stelling van Ben olde Hartman is onder andere dat de waarde van een bedrijf afneemt nadat de ondernemer een leeftijd heeft bereikt van 55-plus: ‘Ik heb het hier over het mkb. Is een ondernemer al wat ouder, dan zal de leeftijd van zijn opdrachtnemers of contactpersonen bij de opdrachtnemers gemiddeld doorgaans ook wat hoger liggen. In algemeenheid, ook de leeftijd van het netwerk is meegegroeid en van medewerkersbestand. Het is zeker niet altijd het geval. We nemen een tendens waar. Richard olde Hartman vult aan: ‘De oudere ondernemer neemt eerder een wat consoliderende houding aan. Investeringen nemen af, of worden bewust uitgesteld: “dat is voor de volgende generatie”. Denk aan digitaliserings- en automatiseringsprocessen.’
Is er eenmaal een intentieovereenkomst getekend waarin intenties al zijn uitgesproken over bijvoorbeeld, het bedrijfspand kopen of huren of grofweg de waarde van de activa? Dan kan een bedrijfs/boekenonderzoek, met een moeilijke term ook wel ‘due diligence’ genoemd, uitkomst bieden. Die activa betreffen vaak zaken als: de verfmengmachine, kantoorinrichting, de bedrijfswagens, hoogwerker, de levensduur en de afschrijvingen ervan, maar ook de lopende opdrachten. Richard olde Hartman: ‘De boeken staven feitelijk wat er in de gesprekken is overlegd. Dit is overigens meer van belang bij een verkoop aan derden, minder binnen familiebedrijven.’
In het volgende deel van deze artikelreeks meer aandacht voor de financiering van de bedrijfsovername.
Olde Hartman Advies
Ben en Richard olde Hartman van Olde Hartman Advies uit Amersfoort zijn gespecialiseerd in fusie- en overnametrajecten van mkb-bedrijven in de bouwnijverheid. Het adviesbureau is ook partner van werkgeversvereniging OnderhoudNL. Daarnaast voert het bedrijf de website bouwbedrijvenbeurs.nl waar potentiële kopers en verkopers zich anoniem kunnen etaleren. Deze korte serie artikelen is vooral gericht op de kleine(re) en middelgrote schilder- en onderhoudsbedrijven, omdat daar veel vragen en verkeerde inschattingen bestaan over de bedrijfsovername.
Foto:
Activa betreffen vaak zaken als de verfmengmachine, kantoorinrichting, de bedrijfswagens, steigermaterieel, hoogwerker, de levensduur en de afschrijvingen ervan
Foto: HvG