Onderzoeks- en adviesbureau RPS krijgt veel vragen van opdrachtgevers en onderhoudsbedrijven over de mogelijke aanwezigheid van chroom-6 in de verf op bruggen en andere kunstwerken. Het bedrijf kan de schadelijke stof in metaalverf aantonen. En adviseert over hoe er mee om te gaan. Arbeidshygiënist Jan-Willem Peters: ‘Iedereen wil weten: “Welke maatregelen moet ik nemen?”.’
Daarop bestaat geen eenduidig antwoord. Peters: ‘Schilderwerk in de buitenlucht is heel anders dan aan treinstellen en vliegtuigen. Die worden onderhouden in speciale hallen, waar de luchtverversing onder controle is, schuurmachines met puntafzuiging worden gebruikt en ook de bereikbaarheid meestal geen probleem is. Bij bruggen en viaducten ligt dat anders. Je moet per keer afwegingen maken: moet je een man wel acht uur lang in beschermende kleren en met een volgelaatsmasker met een lange luchtslang in totale afscherming te laten werken? Dat is óók belastend en neemt risico’s met zich mee: je hebt minder zicht en je kunt slechter bewegen.’
En het is niet altijd nodig. ‘Werk je met adembescherming aan een bruggetje ergens in de buitengebieden met een schuurmachine met stofafzuiging en kun je het stof goed afvoeren, dan ben je misschien wel verantwoorder bezig dan als je die brug opsluit in een plastic tent.’
Peters en het internationale bedrijf (in Brits eigendom) waar hij werkt doet veel labonderzoek naar chroom-6 in verf. ‘We nemen zelf monsters, maar schilders sturen ons ook verfschilfers toe voor analyse. We raden altijd aan om van één onderdeel verschillende monsters te nemen. Laagdikte, plamuur of jongere verflagen kunnen de uitslag beïnvloeden. Die schilfers kunnen bij elkaar, als één ‘mengmonster’, worden onderzocht. Bedenk wel dat bijvoorbeeld de reling niet dezelfde verf hoeft te bevatten als de boogdelen. Wij vermalen het monster, ontsluiten het chroom-6 met behulp van een base en tonen de aan- of afwezigheid van chroom-6 aan met een reagens. Dat is een geaccrediteerd proces. Zelftestsetjes zijn lang niet zo nauwkeurig, maar ik zeg: als die chroom-6 in verf constateren, dan zit het er zeker in.’
Veel grote opdrachtgevers en aannemers onderzoeken alternatieve methodes om verf te verwijderen. Peters: ‘Wij meten ook chroom-6 in het werkproces. Een schilder draagt dan gedurende een werkdag een meetapparaat in zijn “ademzone”. Chroom-6 kan bij inademen en inslikken tot kanker aan longen en ingewanden leiden. Bij huidcontact kan het leiden tot nare uitslag of zelfs allergisch contacteczeem. Natstralen en natschuren zijn daarom aan te raden, al kunnen er ook deeltjes in waternevel zitten. Verschillende partijen doen nu onderzoek naar nieuwe technieken als laserstralen en inductie. Daarbij lijkt minder chroom-6 vrij te komen. Al die onderzoeken moeten tot kennis leiden en die weer tot duidelijkere protocollen.’
Foto:
Jan-Willem Peters toont een meetapparaat waarmee de aanwezigheid van (onder andere) chroom-6 in de ‘ademzone’ van een schilder kan worden aangetoond
Foto: JMS