Jonge jongens met een drive. Pascal Houben van Masco Schilders uit Maastricht heeft ze er graag bij. Welke ondernemer eigenlijk niet? Maar ze zijn steeds dunner gezaaid, terwijl de vraag naar schilders onverminderd groot is. Het UWV heeft schilders opgenomen in de lijst van moeilijk vervulbare vacatures, waarin de uitkeringsinstantie onder meer ook timmerlieden, dakdekkers, glaszetters en stukadoors noemt.
Tijd voor actie, al zouden alle problemen uit de wereld zijn als iedereen zich spiegelt aan de nieuwste stagiair van Houben. Op de dagen dat hij naar school moet, trekt hij om zes uur ’s ochtends de deur achter zich dicht, om pas een half etmaal later terug te keren. De jongen gaat naar de Schildersvakschool in het Belgische Tongeren. ‘Je wilt het liefst dat ze allemaal zo gemotiveerd zijn’, zegt Houben. ‘Maar dat is zeldzaam.’
Hij denkt dat de branche een en ander aan zichzelf heeft te wijten. In financieel opzicht (‘aan de lopende band bij Nedcar kun je meer verdienen’) en qua imago. ‘Bij grote bedrijven ben je vaak een nummertje en doe je wekenlang dezelfde soort werkzaamheden. Alleen al door het creëren van een goede werksfeer en sociaal te zijn, valt veel winst te behalen. Bovendien is ons vak vaak juist heel afwisselend. Mijn klantenbestand is gevarieerd: van kastelen tot woningen en van woonkamers tot villa’s. Je moet, als het even kan, diversiteit bieden.’
Houben laat zijn gezicht geregeld zien op scholen om de mooie kanten van het schildersvak voor het voetlicht te brengen. Het is een pad waarop brancheorganisatie OnderhoudNL zich ook begeeft. ‘We moeten de menukaart op het vmbo uitbreiden’, zegt voorzitter Henk den Boer. ‘Simpelweg meer benadrukken dat je óók voor het schildersvak kunt kiezen. Denk aan gastlessen geven en docenten voor ons winnen, zodat zij op hun beurt doorgeven hoe gaaf het beroep van schilder is.’ Leerlingen van Schildersvakopleidingen zijn wat hem betreft de ideale ambassadeurs. ‘Ik sprak er laatst een aantal en zij waren zó enthousiast; dat soort verhalen moeten we verspreiden.’
Lange tijd was het bon ton om door te leren na het mbo. Ouders stimuleerden hun kinderen het bedrijfsleven in te gaan vanwege de veronderstelde grotere kans op een baan en een beter inkomen. Den Boer was zo’n vader, maar denkt er nu totaal anders over. ‘Het is toch geweldig dat je een vak beheerst? Het zijn van een vakman, bijvoorbeeld een deur mooi kunnen lakken, krijgt wel degelijk steeds meer waardering. Je hoeft je op een verjaardag niet te schamen als je zegt dat je schilder bent.’ Ook de verdiensten zijn volgens Den Boer, in tegenstelling tot wat Houben beweert, lang niet slecht. ‘Al knokken we er nog steeds voor de kloof tussen het bruto- en netto-inkomen te verkleinen. Maar de schilder heeft een heel redelijk inkomen en een baanzekere job. We moeten de perceptie bij ouders en jongeren verbeteren.’
Jan Willem Eerbeek van AJW Schilderwerken uit Rhenen zegt dat een schilder “drie, vier rooitjes” per maand kan verdienen. Hij had onlangs het geluk met een uitstekende stagiair, Nederlands schilderkampioen Job Budding. ‘We moeten jongeren al tackelen op het vmbo’, zegt ook Eerbeek, die een groot verschil bemerkt met pakweg vijftien jaar geleden, toen hij zelf in het vak begon. ‘Toen had je op één vakschool vier klassen, nu hebben twee scholen samen vier klassen.’ Houben beaamt dat de oogst van jonge aanwas mager is. ‘Op de Schildersvakopleiding in Roermond zitten nu maar vijf of zes jongens op niveau 1 en over de hele linie kom je uit op een mannetje op twintig. Die moeten de vergrijzing in heel Limburg opvangen!’
Daarom ook wordt in het hele land de bron van zij-instromers steeds vaker aangeboord. Zo werkt Eerbeek naar volle tevredenheid met een zzp’er van 62. Hans van der Plas van Gebroeders Van der Plas uit Rosmalen heeft een jongen uit Eritrea en een man uit Syrië in dienst. ‘Zij doen het hartstikke goed. Wij geven gemotiveerde mensen graag een kans.’ OnderhoudNL heeft inmiddels 268 zij-instromers opgeleid. Of zij ook daadwerkelijk bij een schildersbedrijf zijn terechtgekomen? Den Boer: ‘Dat onderzoeken we.’
Bij onderhoudsbedrijf De Variabele merkt Bob Jacobs dat vooral allrounders (foto boven) lastig te vinden zijn. Precies die groep heeft volgens het UWV alle kans op een baan. Jacobs: ‘Denk aan schilders die ook eenvoudige glas-, timmer-, stuc- en tegelwerkzaamheden kunnen uitvoeren.’ De Variabele is gegroeid, maar het aantal vakkrachten dat het bedrijf in dienst heeft is niet navenant toegenomen. Dat kan te maken hebben met naweeën van de crisis, denkt Jacobs. ‘Onze branche was lange tijd niet interessant. Maar het tij begint langzaamaan te keren. Wij bieden vakmensen binnen een eigen opleidingscentrum de mogelijkheid te groeien en zich te verbreden.’
In een sombere bui denkt Houben weleens dat schilders, tegelzetters en loodgieters tot een uitstervend ras behoren. ‘We moeten ervoor zorgen dat we de motivatie van de jeugd en het aanbod van werkgevers beter met elkaar lijmen.’ Volgens Eerbeek willen veel jongeren überhaupt niet hard werken. ‘Ze gaan liever voor een lekker baantje, pakje aan, geen vieze handjes.’ Hoewel het volgens Houben lastig blijft personeel in vaste dienst te nemen, mede door wetgeving, kunnen bedrijven zich in elk geval sterk maken voor hun mensen. ‘Ik probeer mijn flexkrachten altijd de winter door te helpen, om de groep bij elkaar te houden. Zorg voor een goede verstandhouding, vertroetel je personeel desnoods een beetje, zodat ze denken: “er wordt aan mij gedacht”. Is dat niet het geval, dan zijn ze snel weg. Maar het omgekeerde is ook waar: als de werkgever zijn best doet voor zijn werknemers, doen zij dat ook voor jou.’