Een stage om van te leren? Dat zeker. Waarschijnlijk meer dan ze ooit hebben gedaan. Maar Hanna van Nistelrooij (19) en Oscar Groen (20) kunnen zich in het Cuypershuis eigenlijk geen foutjes permitteren. De studenten van de creatieve vakschool SintLucas in Boxtel brengen in het Limburgse museum aloude decoraties terug op het plafond. Het zijn de oorspronkelijke ontwerpen van de voormalige bewoner van dit pand: Pierre Cuypers, de architect die leefde tussen 1827 en 1921 en vele tientallen kerken, kapellen en kloosters bouwde en restaureerde. Hij was tevens betrokken bij de renovatie van de Ridderzaal in Den Haag – inclusief troon – maar verwierf vooral faam als ontwerper van het Rijksmuseum, het Centraal Station in Amsterdam en Kasteel de Haar in Haarzuilens.
FOTO’S: RV & JOYCE VAN CRUCHTEN
Ga maar eens in de voetsporen staan van zo’n man. De getalenteerde mbo’ers hoeven dit uiteraard niet alleen te doen, maar staan onder de vakkundige begeleiding van Claudia Junge van Stichting Restauratie Atelier Limburg. Junge kan gerust een Cuypers-expert worden genoemd, want ze onderzocht en reconstrueerde begin deze eeuw al diens even omvangrijke als gedetailleerde sierschilderingen in het Rijksmuseum.
Het plafond in Roermond werd eind jaren zeventig wit overschilderd omdat het in slechte staat was. Ook speelde mee dat de vloer van de bovenverdieping met stalen balken versterkt moest worden. Slotsom was dat de Keltische en middeleeuwse motieven in de woonkamer verdwenen. Hetzelfde gold voor de monogrammen PC en AT, verwijzingen naar het huwelijk van Cuypers en Antoinette Thijm. Met behulp van oude zwartwit-foto’s, tekeningen, kleuraanduidingen, documentatie en overgebleven elementen keert dit ontwerp uit 1859 – na wederom grondig kleuronderzoek en een reconstructie van Junge – bijna een halve eeuw na dato terug.
Dat heeft te maken met de museale herinrichting van het Cuypershuis, waarvoor de cultuurinstelling van maart tot en met mei gesloten is. De nieuwe vaste presentatie moet bezoekers het gevoel geven mee te kijken over de schouder van de beroemde architect om zo zelf te ontdekken hoe hij tot zijn imposante oeuvre is gekomen. Het in ere herstellen van de oude woonkamer mag daarbij niet ontbreken. Dat kostte 40.000 euro, waarvan het Cuypershuis bijna de helft ophaalde bij 108 donateurs.
Nevendoel van het project is een nieuwe generatie restauratieschilders in aanraking brengen met het werk van Cuypers. Hanna van Nistelrooij en Oscar Groen dus, die met een penseeltje, uiterste precisie en engelengeduld aan het werk zijn. Het basismotief, een serie cassettes die door de toegepaste trompe-l’oeil-techniek diepte lijken te hebben, is goeddeels afgerond. Hierdoor is het eindresultaat al behoorlijk zichtbaar, maar het moeilijkste gedeelte – de vier griffioenen aan de zijkanten, de initialen en sierelementen in het midden – moeten grotendeels nog aangebracht worden. ‘Echt een gave opdracht’, glundert Oscar. ‘Ik ben eerder betrokken geweest bij de restauratie van de Lambertuskerk in Helmond. Daar werkte je recht voor je uit, op de muur. Hier kijk je omhoog en dat geeft weleens nekpijn.’ Claudia: ‘Als je de hele tijd naar boven kijkt, verlies je soms bijna je oriëntatie.’
Extra uitdaging is dat het plafond niet exact zo recht is als op de tekening. ‘De ene kant is net iets langer dan de andere kant, maar toch moet de schildering symmetrisch ogen’, schetst Hanna. Dat betekent compromissen sluiten. ‘Hier een beetje uitrekken en daar een beetje inkrimpen.’ Oscar: ‘Vooral met onze sjablonen is dat lastig, die op bepaalde punten net niet uitkomen.’ Claudia: ‘We tamponeren de verf door de sjablonen heen.’ Dit doen de schilders met een ronde, vlak afgesneden kwast en betrekkelijk dikke verf. Dat voorkomt gedruppel. ‘Deze werkwijze geldt voor de zich herhalende patronen’, verduidelijkt Claudia. ‘Alle omlijningen en kleine figuurtjes doen we met een penseel.’
Het kleurenpalet bestaat uit mosgroen, oker, goud, beige en vooral veel roze. Dat, in combinatie met de vereiste technische vaardigheden, is bij de studenten in goede handen. ‘Ze kijken en denken goed mee’, vindt Claudia. ‘Ik zie soms wel een worsteling voor ze iets nieuws beginnen. Dan doe ik het één keer voor en help ze over de drempel.’ Veel tijd is er niet en ruimte voor fouten evenmin. Claudia: ‘Stel, je begint verkeerd met de uitlijning, dan heb je een probleem. Een paar kleine foutjes zijn echt wel te corrigeren, maar in eerste instantie moet je al goed zitten.’
Spannend? Hanna: ‘Ja, bijvoorbeeld een rechte lijn zetten met een schildersliniaal en een speciaal kwastje. Dat vergt oefening en hebben we op school nog niet zo vaak gedaan.’ Het Cuypershuis als ultieme leerschool. ‘Dat is de reden dat ik hier sta’, zegt Oscar. ‘Na deze studie wil ik eerst een jaartje portfolio opbouwen en dan doorstuderen. De exacte richting weet ik nog niet, maar ik wil wel echt restaurateur worden van historische binnenruimtes.’ Hanna ambieert hetzelfde: ‘Iets met geschiedenis mooi maken voor het publiek.’ Oscar: ‘Heel mooi dat wij dat hier al mogen doen.’
Over dit project is een video te zien op SchildersVAKTV
