In Zwolle gaf de Peperbus onlangs het goede voorbeeld. Toen de lantaarn van de toren half in de steigers stond, leek het alsof hij een mondkapje droeg. Het was een veelgehoorde grap in de Hanzestad, waar niemand groter is dan de Peperbus. Uiteraard letterlijk niet, maar ook niet figuurlijk. De blikvanger van de laatgotische Onze Lieve Vrouwe Basiliek dient met fluwelen handschoentjes te worden behandeld. Dat doen de onderhoudsschilders van Behoud – het voormalige Porte – dan ook. Net als de andere vaklieden die deze herfst op de toren aan het werk zijn.
Met zijn 75 meter reikt de Peperbus hoog uit boven het centrum van de Overijsselse hoofdstad. Net als de Dom in Utrecht en de Lebuinustoren in Deventer beschikt hij over een lantaarn aan de bovenkant. De koperen koepel op de top, geplaatst in 1828 nadat brand de kap in 1815 had verwoest, gaf het stadsicoon zijn huidige naam. De bouw van de toren is waarschijnlijk begonnen in 1463.
FOTO’S: RV
Dan mag je gerust stellen dat je ouder bent dan Sinterklaas. Daarover gesproken: uitvoerder André Eikenaar van Behoud herinnert zich de intocht van de gemijterde kindervriend in Zwolle nog goed. Hij stond toen als schilder bovenop de Peperbus, naast draaiende camera’s van de NOS. Het was tijdens de laatste grondige restauratie in de periode 2003-2005. ‘Terwijl het beneden droog was, hadden wij al sneeuw op de steiger’, diept Eikenaar op uit zijn geheugen. ‘Dat kwam door de hoogte, net als dat je bovenop altijd meer wind hebt.’
Zo ook nu, hoewel de strak aangebrachte netten om de steiger de omstandigheden behoorlijk temperen. De vaklieden komen naar boven met een lift aan de buitenschacht. Deze is gemonteerd door het hierin gespecialiseerde bedrijf Yelloo. ‘Er ligt een compleet steigerplan aan ten grondslag’, verhaalt Yelloo-directeur Klaas Kragt. ‘Je moet rekening houden met trilling van de lift, waar maximaal drie man per keer in mogen. Daarbij: omdat het metselwerk van de Peperbus niet vlak is, hebben we gekozen voor chemische ankers. Vier per slag, om de zoveel hoogtemeters, en elk anker gaat dertig centimeter diep de muur in. De draadeindes bevatten chemische mortel.’
Op de eerste omloop, vijftig meter boven het maaiveld, is de steiger gebouwd. Die reikt tot 65 meter; de hoogte van de tweede omloop. Vijf schilders zijn er aan het werk, maar er zijn ook voegers bezig – Gebroeders Ter Velde uit Heerde – en Koninklijke Eijsbouts uit Asten. Deze internationaal vermaarde klokkengieters vervangen de ledverlichting van de wijzerplaten. ‘Het optuigen van de steiger en de lift is best duur’, zegt Louis van Oldeniel, bouwkundig opzichter van de gemeente Zwolle. ‘Nu ze er toch staan, laten we naast het schilderwerk meteen wat andere zaken uitvoeren die in het onderhoudsplan staan.’
Oog Vastgoedadvies uit Emmen heeft de bouwkundige conditie van de toren met een drone in beeld gebracht. De schilders hebben te maken met drie verschillende ondergronden. Ten eerste de zachte onderdelen van Bentheimer zandsteen, her en der behoorlijk geprofileerd. Eikenaar: ‘Er zitten gaatjes in waar in de loop der jaren veel verf in is gekomen. Die moesten we er eerst uitborstelen en -krabben.’ Daarnaast behandelen ze de klokkenstoel – de stalen constructie waarin de kerkklokken hangen – en het houten hek en dito dakgoten bij de hoogste omloop.
‘Onze vestiging in Groningen is gespecialiseerd in staalwerk. Zij hebben meegeholpen aan het onderhoudsplan voor dat gedeelte’, vertelt Rob van der Steeg, vestigingsdirecteur van Behoud in Zwolle. De keus viel op de 2K-coating Acraton van Zandleven uit Leeuwarden. Daarmee wordt de klokkenstoel twee keer bijgewerkt en één keer in zijn geheel overschilderd. In de kleur antraciet. De spekbanden, galmgaten en balustrade hebben een zandstenen tint. Hierop gaat het open, ademende Color LA van Remmers. ‘Vijftien jaar geleden hebben we die verf ook aangebracht en dit is pas de volgende laag’, zegt Eikenaar. ‘Goed spul dus.’ Voor de houten delen gebruiken de schilders Sigma.
Eind november hoopt Behoud de klus, na tien weken, te hebben afgerond. Als de honderden, misschien wel duizenden minivliegjes tenminste niet te veel in de weg zitten. Eikenaar, ervaringsdeskundige: ‘Het ziet er zwart van de vliegjes, die beestjes heb je altijd op hoogte. Je kunt spuiten wat je wilt, maar ze blijven terugkomen. We moeten ze van de verf afwassen en de delen waar we dat gedaan hebben zo nodig nog een keer schilderen.’
Het blijft voor hem als rasechte Zwollenaar speciaal om op het stadsicoon te werken. Last van hoogtevrees heeft hij niet. Kan ook niet. ‘Als je je bedenkt dat de steiger zelf maar vijftien meter hoog is, valt het ook wel mee’, knipoogt Eikenaar. Wie op de eerste omloop staat, kijkt uit over de karakteristieke rode daken in de historische binnenstad. Ook de Veluwe en de Lemelerberg zijn te zien. Bij goed weer zelfs Lelystad en de windmolens op Urk. Eikenaar kent het panorama als zijn broekzak, maar de uitvoerder van Behoud heeft nog wel één droom: ‘Ik ben Prins Carnaval van d’Oelewappers. Ooit wil ik in mijn prinsenpak hier bovenop de toren een fotoshoot doen.’
Vooralsnog moet hij het doen met een video op SchildersVAKTV, te zien op YouTube.
