Veldkamps Meuln is een ronde, stenen stellingmolen aan de Hoofdweg in Bellingwolde (Gr.) die in 1855 als koren- en pelmolen werd gebouwd en jarenlang in bezit was van de familie Veldkamp, hetgeen de naam van de molen verklaart. In het verleden raakte het bouwwerk een paar maal beschadigd door storm. De meest recente restauratie was in 2002.
De molen is tegenwoordig eigendom van de gemeente Westerwolde, al jaren uit bedrijf en nog te bezichtigen voor publiek. Een vrijwilliger laat de molen zo nu en dan draaien. De laatste jaren kreeg Veldkamps Meuln, die middenin het dorp staat, door de steeds slechtere onderhoudstoestand een troosteloze aanblik. Daarom voert Beikes Schilderswacht uit Winschoten nu, in opdracht van gemeente Westerwolde, groot onderhoud uit aan het rijksmonument.
Op het gebied van onderhoud aan molens is Beikes Schilderswacht een ervaringsdeskundige. Eigenaar-directeur Erik Beikes legt uit: “Aan een aantal oude molens van de Groningse gemeente Oldambt voeren we al een tijdje periodiek onderhoud uit volgens een door ons gemaakt meerjarenonderhoudsplan (MJOP, red.). De aangrenzende gemeente Westerwolde besloot in 2018 dezelfde weg in te slaan. Voor vijf oude molens in deze gemeente hebben we een MJOP gemaakt. Deze staan in Bourtange, Vriescheloo, Veelerveen, Ter Apel en Bellingwolde. Stuk voor stuk hadden ze te kampen met veel achterstallig onderhoud. Wij hebben inmiddels een flinke inhaalslag gemaakt, zodat vier molens er nu weer goed bij staan. De onderhoudstoestand van Veldkamps Meuln was verreweg het slechtst en die pakken we nu als laatste van de vijf aan.”
Los metselwerk
Beikes kwam bij de inspectie van de Bellingwolder molen veel houtrot tegen in onder andere het kruirad, de wieken en leuningen. Het grootste probleem was echter de gestuukte bovenkant (zo’n 250 vierkante meter) van de molenromp. Daar lieten delen van het metselwerk los, zodat het stucwerk naar voren kwam. Volgens Beikes was het “één groot scheurenpalet.”
In het voorbije najaar begon het groot onderhoud aan het monument. Eerst deed Beikes Schilderswacht een beroep op Siekman Gevelreiniging (Emmercompascuum), die met hogedrukreiniging alle organische vervuiling én oude verflagen van het stucwerk verwijderde. De meest hardnekkige verflagen schuurden zij weg met een diamant komschijf. Vervolgens zette Siekman de buitenschil van de molen in de Remmers Algenverwijderaar.
Nadat Klijnstra Steigerbouw (Groningen) de bovenkant van de molen had ingesteigerd en Zwennes Krimpfolie (Sneek) de afscherming had aangebracht, deed Beikes een beroep op stukadoorsbedrijf Oudman uit Oostwold die eerst al het loszittende stucwerk verwijderde. Vervolgens werd het loszittende metselwerk (dat voornamelijk bovenin bij de krans zat) hersteld, vastgezet en weer uitgevlakt met Remmers SP Top SR, een speciale pleister met hoge sulfaatweerstand voor vochtbelast metselwerk. Oudman herstelde de aanwezige scheuren in het stucwerk van de bovenkant van de molen met een snel afbindende lijm- en reparatiemortel.
Spiraalvorm
“De stukadoors hebben de romp daarna voorgestreken met een fixeermiddel”, vertelt Jaap Smallenburg, die mede-eigenaar en -directeur is van Beikes Schilderswacht (zie kader). “Na een week drogen werkten negen stukadoors, in één arbeidsgang, de romp van boven naar beneden in spiraalvorm af met een dunne, fijne decoratieve kalkpleister op basis van luchtkalk. Ze deden daar een dag over. Met die snelle werkwijze wilden ze aanzetten voorkomen, waardoor je nu esthetisch een fraai eindresultaat hebt gekregen.’’
Luchtkalk is kalk die alleen versteent door opname van koolzuur uit de lucht. “Anders dus dan hydraulische kalk die, onafhankelijk van koolzuur versteent door verbinding met water”, legt Beikes uit. Na deze afwerking werd er een droogtijd van twee weken ingelast. Vervolgens konden de vaklieden van Beikes Schilderswacht met de molen aan de slag.
De schilders zetten het nieuwe stucwerk eerst in een watergedragen diepgrondering met verstevigende en hydrofoberende werking. Daarna werd als afwerking een laag Remmers Color LA – een matte siliconenverf met beschermende eigenschappen tegen algen en schimmels – aangebracht. “Dit is een zeer dampopen, scheuroverbruggende verf”, vertelt Smallenburg.
Houtwerk
“We hebben nu bij de molen een kleine werkonderbreking ingelast. De planning is om de tweede afwerklaag in april, wanneer de buitentemperatuur weer hoger is, aan te brengen. Daarvoor huren we dan een hoogwerker in, want het steigerwerk en de afscherming zijn inmiddels afgebroken en afgevoerd”, zegt Beikes.
“Ook kunnen we vanaf de stelling van de molen schilderwerk uitvoeren. In april beginnen we aan het schilderen van het houtwerk waar we tot dusver – op de houtreparaties na – nog niks aan hebben gedaan. Het betreft onder andere kozijnen, deuren, leuningen en het kruirad. Als we het project in het voorjaar afronden, heeft Bellingwolde zijn mooie blikvanger terug.”
“In onze regio ontpoppen we ons steeds meer tot een molenonderhoudsspecialist. Zo doet ons bedrijf inmiddels ook onderhoud aan molens van de molenstichting Midden- en Oost-Groningen in onder andere Harkstede en Noordbroek”, zegt Smallenburg. “Molens zijn beeldbepalende objecten en daarmee mooie visitekaartjes voor een schildersbedrijf. Wanneer de volgende onderhoudsbeurt aan Veldkamps Meuln nodig zal zijn? Volgens het – door ons uitgewerkte – MJOP zal dat over zes jaar zijn. Daarnaast is het belangrijk om de molens jaarlijks te monitoren voor eventuele bijwerkbeurten.”
Beikes Schilderswacht
Erik Beikes (foto) was voorheen directielid van SW Vastgoedverbetering. Hij leidde als regiodirecteur jarenlang de vestigingen in Emmen en Winschoten. Omdat Beikes zijn eigen koers wilde varen, koos hij ervoor om in 2018 zelfstandig verder te gaan met de vestiging Winschoten onder de naam Beikes Schilderswacht. Alle personeel van dit filiaal bleef bij hem in dienst. In het kielzog van Beikes kwam calculator Jaap Smallenburg mee over van SW, die mede-eigenaar van het nieuwe bedrijf werd.
“We hebben een goede taakverdeling. Jaap is werkvoorbereider, calculator en hoofdverantwoordelijke voor de administratie. De spreekwoordelijke duizendpoot die elke dag een lastige puzzel moet leggen”, vertelt Beikes. “Ik houd mij voornamelijk bezig met relatiebeheer en het plannen en stroomlijnen van de projecten. Ons bedrijf draait nu drie jaar en de zaken gaan goed. De coronacrisis speelt ons nauwelijks parten. We hebben momenteel twintig vaklieden in dienst en zes mensen op kantoor”, zegt hij. Beikes Schilderswacht is voornamelijk actief in de driehoek Groningen-Emmen-Assen. “Onderhoud is ons specialisme. We werken veel voor zorginstellingen en daarnaast voor corporaties, gemeenten, onderwijsinstellingen, bedrijven en particulieren.”
