Een Engelse term die je al op veel verfblikken terugziet is ‘biobased’. Biobased staat voor grondstoffen uit de levende natuur. Een algemeen aspect van biobased is dat de gebruikte stoffen tijdens de levensduur van het product, voor ons meestal verf, weer kunnen aangroeien. Een mooi voorbeeld daarvan zijn natuurlijke oliën, zoals lijnolie en sojaolie. Deze producten kunnen worden gebruikt in moderne verven. In de hoogwaardige alkydharsverven van de grote merken zit bijvoorbeeld nu zo rond de vijftig procent biobased ingrediënten verwerkt. Dit aandeel zal in de toekomst steeds hoger worden, ten koste van de fossiele grondstoffen, zoals aardolie. Het biobased-gehalte wordt veel gemeten door de leeftijd van het aanwezige koolstof in het product te meten met de zogenaamde C-14-methode. Is de koolstof aantoonbaar heel oud, dan moet de grondstof aardolie zijn geweest. Zo niet, dan mag het biobased heten. Voor de kwaliteit of de eigenschappen maakt het weinig verschil.
FOTO’S: RICHARD HOOGSTRATEN
Herwonnen, ongebruikte verf
Een andere veelgebruikte term is ‘recycling’. Voor verf is dat eigenlijk niet helemaal de goede term. Want ‘gerecyclede’ verf is hergebruik van ongebruikte verf. Zoals verfresten uit blikken en emmers, maar ook overtollige verf uit de productie van fabrikanten. Het gaat dus niet om teruggewonnen eerst toegepaste verf. Dat zou echte recycling zijn. Dat laatste is voorlopig nog onmogelijk omdat toegepaste verf chemisch van samenstelling is veranderd. Toch spreken we van gerecyclede verf als het product geheel, of voor een aanzienlijk deel herwonnen, ongebruikte verf bevat. Dit betreft nu nog muurverf, maar wellicht zijn in de toekomst ook lakverven aan de beurt. Overgebleven restanten muurverf worden verzameld en in de fabriek geschikt gemaakt voor hergebruik. Op dit moment zijn er twee fabrikanten die deze producten kunnen leveren; Sikkens en Rigo. Deze producten zijn in gebruik en in kwaliteit volledig vergelijkbaar met muurverven gemaakt van nieuwe grondstoffen.
Ook bij glas spreekt met van recycling. En ook daar klopt de term niet helemaal want het vensterglas zoals isolatieglas dat je als schilder ter recycling aanbiedt komt niet terug in de gevel. Het glas wordt wel hergebruikt maar vind voornamelijk zijn weg naar de verpakkingsindustrie. Dus al het nieuwe vensterglas dat nu geplaatst wordt is gemaakt van nieuwe grondstoffen.
Legoblokjes
Een Nederlandse term die we snel steeds vaker gaan horen is ‘circulair bouwen’. Je kan circulair bouwen definiëren als ‘Streven naar een herbestemming voor bouwmaterialen die gelijkwaardig is aan de oorspronkelijke bestemming’. Simpel gezegd betekent dat dat we moeten gaan bouwen als met Legoblokjes. Voor ons is dat met bijvoorbeeld glas goed te doen, maar met verf of behang wordt het lastig. We moeten dan ook kijken naar verf als integraal onderdeel van de ondergrond. Dus als er een muur hergebruikt moet gaan worden, dan moet de verf of behang die daar nu op zit geen beletsel zijn om die muur ergens anders opnieuw te gebruiken. Materialen zoals kit en lijm zijn bij circulair bouwen grote spelbrekers. Bij het later demonteren voor hergebruik kunnen kitten en lijmen niet opnieuw gebruikt worden en ze kunnen het demontageproces flink in de weg zitten. Bij nieuwe, circulair ontworpen gebouwen is er dus ook nauwelijks ruimte voor kit en lijm. Maar ook verf en stucwerk zullen minder toegepast worden. Nederland wil in 2050 volledig circulair zijn, dus de route daar naar toe wordt nu reeds ingezet.
Minerale muurverven worden ook gezien als meer duurzaam. Hoewel de meeste officieel niet circulair zijn worden ze gemaakt van grondstoffen waarvan er in de wereld voldoende zijn en die gewonnen kunnen worden zonder veel milieuschade. Een ander voordeel van minerale verven is dat ze verkiezelen met de ondergrond en zodoende de ondergrond niet vervuilen. Waar we bij acrylaat muurverven eigenlijk een laagje plastic op de muur zetten, blijven minerale muurverven veel dichter bij de originele ondergrond, steenachtig. Dit maakt het hergebruiken van die ondergrond veel eenvoudiger. Daarnaast bevatten deze producten weinig tot geen conservering en oplosmiddelen. Op vele fronten zijn deze muurverven beter in te zetten bij circulair bouwen. Waarbij vermeld mag worden dat bepaalde producten van Graphenstone het officiële Cradle to Cradle certificaat hebben en dus zichzelf wel circulair mogen noemen.
Blijven zoeken
Duurzaamheid komt in vele vormen. In de verf, glas en behangmarkt worden zeker stappen genomen om richting de Circulaire Economie te gaan. Voor de schilder blijft het zoeken naar de juiste middelen. Sommige leveranciers zijn al verder en andere huppelen er een beetje achteraan. En duurzaamheid zit hem natuurlijk niet alleen in de producten, maar in het totale bedrijfsproces. Hopelijk kan de volgende generatie vakmensen al bouwen met goede producten, waarvoor nog nauwelijks nieuwe, niet-herwinbare grondstoffen voor gebruikt hoeven te worden.
