Het Rijksvastgoedbedrijf renoveert momenteel het dak van het Koninklijk Paleis Amsterdam. Hoe dit huzarenstukje in zijn werk gaat, is nog tot 22 september voor belangstellenden te zien in de zomerexpositie in het paleis.
Boven op de koepel van het paleis staat normaal de windvaan: eind vorig jaar is dit ruim 2 meter brede ‘bootje’ van het dak gehesen om gerestaureerd te worden. ‘Eerst is de roest eraf gehaald en vervolgens beschermd met gele verf.
“Dat tussenlaagje gaat altijd samen met vergulden. Als het goud wegslijt, zit je namelijk gelijk op het koper en onedel metaal roest nog sneller als er een edelmetaal naast zit. Daarnaast is de vergulding heel dun waardoor je ook alle oneffenheden van de ondergrond kunt zien. De verf zorgt voor een mooier, effen resultaat’, legt restauratie-architect Hans Vlaardingerbroek uit.
Nu kan iedereen de blinkend gerestaureerde windvaan van dichtbij bekijken (zie foto) op de begane grond.
Roesten
De windvaan beeldt een bootje uit, een koggeschip, met daarin een militair, een schipper en 2 vlaggen met kruizen erop, het wapen van Amsterdam.
Vlaardingerbroek: “De windvaan is origineel en staat al op het dak sinds 1665. Hij is van koper met ijzer aan de binnenkant voor stabiliteit en dat ijzer is gaan roesten. We lieten de windvaan daarom herstellen en natuurlijk weer opnieuw vergulden.”
Zodra de dakrenovatie af is, zal het koggeschip boven op de toren weer flink schitteren in het zonnetje. Tot die tijd zal de gerenoveerde windvaan onderdeel zijn van de zomertentoonstelling in het Koninklijk paleis.
Gerestaureerd zijn de details weer goed te zien, zoals het uitgestoken tongetje van het hondje en de drie Amsterdamse kruizen op de vlaggen.
Reinigen zandsteen
Het paleis is gebouwd in zandsteen en dat geldt ook voor de toren. Die wordt gereinigd en waar nodig hersteld. Zo is de toren versierd met sierlijke bloemenlinten, de festoenen, die door vervuiling helemaal zwart zijn geworden.
Tijd voor een ‘scrubbeurt’: “We reinigen het zandsteen door er met heel lage druk een soort zand, aluminium silicaat, tegenaan te spuiten. Deze methode is bij de gevelrestauratie ook toegepast en levert geen schade aan het zandsteen op”, legt Vlaardingerbroek uit.
“Het zandsteen wordt lichter, maar lang niet zo wit als toen het uit de steengroeve kwam. ls stukken zandsteen of beeldhouwwerk vervangen moeten worden, dan maken we het nieuwe zandsteen donkerder met kleurkrijt. Het geheel moet dezelfde rust gaan uitstralen als de gevels van het paleis nu al doen.”
Kroon vergulden
In 1489 kreeg Amsterdam het recht van de toenmalige koning Maximiliaan om een kroon boven het stadswapen af te beelden. Een recht waar de stad trots op was en dat op meerdere plekken in Amsterdam is terug te vinden, zoals de kroon op de Westertoren en maar liefst vier kronen op het Koninklijk Paleis.
Elke kroon op het dak wordt gedragen door 4 arenden. De in totaal 16 arenden zijn alleen niet op dezelfde manier gemaakt door de gebroeders Hemony. Vijf zijn er uitgevoerd in brons en zijn dus gegoten. De overige zijn uitgevoerd als koperslagerswerk.
Restauratiearchitect Hans Vlaardingenbroek: ‘Vijf arenden zijn in een mal gegoten en de rest is in een mal geslagen. Gieten geeft een degelijker resultaat doordat de wanden dikker zijn en de arenden daardoor langer meegaan. Ze zijn alleen niet zo gedetailleerd als het koperslagerswerk.”
“Die arenden hebben bijvoorbeeld op de borst gesoldeerde veren. Hier en daar zijn er veren afgebroken: tijdens de renovatie zullen die weer worden toegevoegd en de dunner geworden delen van de kroon versterkt. Ook worden de groen geworden kronen en arenden opnieuw verguld. Ze zullen flink staan te blinken op de hoeken, een verschil dat niet te missen is.”
