Drie opvallende bestekseisen waren er door de opdrachtgever, de Gemeente Groningen, geformuleerd voor het dak- en gevelonderhoud aan de Groningse Stadsschouwburg: een strikte opleverdatum, de ondergrond van het stuc- en houtwerk moest 100% schoon en kaal worden gemaakt, én leerlingen moesten 2000 werkuren voor hun rekening nemen. Daar hadden ze bij Kerbof Schilders uit Delfzijl wel oren naar.
Vier aannemers werden gevraagd voor de verbouwing van de buitenzijde van de Groningse Stadsschouwburg, voornamelijk bouwwerkzaamheden aan het dak,inclusief het zink- loodwerk. Een flinke klus aan dit ongeveer 130 jaar oude monumentale en gezichtsbepalende pand aan de Turfsingel in Groningen. Voor het stuc- en schilderwerk aan de buitengevel mocht Kerbof Schilders bij drie van de vier aannemers een offerte uitbrengen. ‘Geveke Bouw uit Eelde kreeg de opdracht en daarmee ook wij’, vertelt bedrijfsleider Jurrie Cornelius van Kerbof Schilders uit Delfzijl, onderdeel van de Sanders Groep.
De opdracht betrof zowel schilder- als stucwerk, glaswerk en alle voorkomende houtrotrenovaties. Gezien de veelzijdigheid van het bedrijf met 22 man vast personeel plus 12 tot 14 man vaste inleners, geen probleem. Gemiddeld hebben er 10 medewerkers aan de opdracht gewerkt, 5 stukadoors, 3 schilders en 2 houtrotreparateurs. ‘Ook het aantal te leveren leerlingen was niet moeilijk voor ons’, aldus Cornelius, ‘We zijn een actief leerbedrijf met gemiddeld 5 leerlingen op verschillende niveaus. Voor deze opdracht zetten we een stukadoorsleerling en een schildersleerling in die beide voor de opleiding aspirant-gezel verbonden zijn aan de Schilder^sCool Assen. Die jongens hadden een voorman, Hans Huizinga, zelf aspirant-schilder, maar in opleiding voor niveau 3. En die jongen begeleidde ik zelf dan weer.’
Cornelius en zijn mannen startten vorig jaar na de bouwvak met de aanpak van de gestuukte gevel en de zandstenen ornamenten, waarbij het stralen van de zandsteen uitbesteed werd aan straalbedrijf Eemsmond. ‘En dat leverde direct een punt van aandacht op. Tijdens de opname is lastig in te schatten wat je achter de ogenschijnlijk nog redelijke oude muurverven aantreft, na het stralen. Alle beschadigingen, scheurvorming en reparaties uit het verleden komen dan bloot te liggen. Hele stukken van ornamenten sneuvelden daardoor. Na het stralen van de oude saus- en keimlagen was de situatie niet meer in overeenstemming met de aanvankelijke offerte. Holstein Restauratie Architect had wel voor deze methodiek gekozen. De gehele gevel moest 100% schoon en kaal gemaakt, dat was een strikte bestekseis. Dit om voor de afwerking van het stucwerk over de juiste garantie te kunnen beschikken, in dit geval met de dampopen Siliconenverf LA van Remmers Bouwchemie, een gepigmenteerde silaan/siloxaan emulsieverf.’
Kerbof Schilders werkte in regie. Alle werkzaamheden zijn goed geregistreerd. Vooraf is de inschatting per onderdeel opgetekend en tijdens het project zijn alle werkzaamheden vastgelegd om tot een juiste bepaling van eventueel meerwerk te komen. Zaken die wekelijks tijdens bouwvergaderingen met de restauratiearchitect en aannemer werden besproken.
Tijdens het project liepen heel wat controleurs rond: voor het Remmers-systeem iemand van leverancier Olijslager Verf, voor de houtverven verftechnische medewerkers van Nelf, en voor de houtreparaties medewerkers van Repair Care.
Van meet af aan is het gehele pand in stalen bouwsteigers gezet en afgeschermd. De strikte opleverdatum van 30 april maakte de opdracht direct tot een doorwerkproject in de winter. Vanwege de zachte winter hoefde de aannemer het project slechts twee weken te verwarmen.
De straal- en stucwerkzaamheden bedroegen samen ruim 80% van de werkzaamheden, waarvan de straalwerkzaamheden, ruim 30%, alleen al 1000 uur vergden. ‘Dat zat ‘m in het hoge drukwaterstralen onder 95°C en een druk van 525 bar. Dat alles opgevangen in speciale goten. De helft van het werk werd door de stukadoors uitgevoerd: reparatie van de stuclagen en ornamenten. In voorkomende situaties maakten ze mallen en goten nieuwe of aanvullende ornamenten, en brachten een nieuwe 1 à 2 mm stuclaag aan.’
Een kleine 20% van het totaal kwam het schilderwerk toe. Vóór het sauzen impregneerden de schilders van Kerbof het verse stucwerk om het daarna tweemaal te sauzen aan de hand van rolapplicatie. Het een en ander over een hoogte van maximaal 38 meter, echter niet in één doorlopend vlak. Om vrij te kunnen werken stond de steiger 25 cm van de gevel. Cornelius: ‘Dat werkt goed, zeker als je de losse bordessen weghaalt. Omdat dat niet zonder gevaar is, letten we er goed op dat de medewerkers onder die omstandigheden aangelijnd werkten.’ De gestuukte vlakken zijn rood gesausd, de horizontale en verticale betonnen banden pastelgeel.
En hoewel de restauratiearchitect met gevoel voor historiciteit zijn materialen koos, gaf voor de glaskeuze het bouwkundig argument van een hogere isolatiewaarde de doorslag. ‘Het oude isolatieglas hebben we nu vervangen door modern isolatieglas H++.’
Voor het verfsysteem voor de ramen, deuren en kozijnen van Amerikaans grenen is gekozen voor een verfsysteem van Nelf, zowel de grondverf Nelfapre Xtreme Zuso BB als de aflak Nelfalite System SB. ‘Een 2½-beurt. Maar niet eerder dan nadat het hout, na het kaal maken door te föhnen en te krabben, op mogelijke houtrot was gecontroleerd. Dat viel over het algemeen niet mee. Daar heeft toch ongeveer 1000 uur in heeft gezeten. Dat betrof hoofdzakelijk de verbindingen van het gootwerk en de onderdorpels van de kozijnen. De reparaties en deelvervangingen werden behandeld met producten van Repair Care. De 2½-beurt betekende: kaal hout schuren, tweemaal bijgronden, schuren, in zijn geheel gronden, schuren en eenmaal aflakken. Dat is voldoende omdat de moderne verven een hoger vaste stofgehalte hebben en daardoor een grotere droge laagdikte.’
Bij de foto:
Gemiddeld 10 man waren er houtrot aan het repareren en aan het sauzen en schilderen van verschillende ondergronden
Foto: Ronny Benjamins