Tot voor kort was elke ondernemer huiverig om een schilder vast aan te nemen. En vaak is dat nog zo. En toch duikt plotsklaps het woord ‘baangarantie’ weer op. Er is niets zo onvoorspelbaar als de economie. Of juist wel?
Eigenlijk vreemd. Hoog opgeleide onderzoekers berekenen een arbeidstekort van 55.000 mensen in de bouw (EIB, december 2017), terwijl ondernemers tijdens de crisistijd massaal afscheid namen van medewerkers. Vaak waren dat de wat lossere dienstverbanden. De oudere en duurdere werknemers bleven behouden. En laat die laatste groep nu binnenkort uit gaan stromen wegens pensioen.
Je hoeft geen rekenwonder te zijn om te begrijpen dat deze korte termijnpolitiek bezettingsproblemen op zal gaan leveren. En in die fase zijn we nu aangeland. Eigen schuld? Ja en nee. Ja, elke ondernemer is immers verantwoordelijk voor zijn eigen beslissingen. Nee, omdat te lang door blijven modderen met een te groot personeelsbestand het verschil kon betekenen tussen nog net het hoofd boven water houden en kopje onder gaan. Het is een genadeloze economische wetmatigheid, de conjuncturele golfbeweging: economie les 1.
En nu overleggen de werkgeversorganisaties in de bouw waaronder OnderhoudNL, de onderwijsinstellingen (roc’s, vakscholen), en andere organisaties (UWV, reïntegratiebureaus, uitzendorganisaties) koortsachtig over de mogelijkheden om extra instroom te genereren: mensen opleiden en aannemen met een afstand tot de arbeidsmarkt, gedetineerden, buitenlanders, inclusief het verlenen van baangaranties. Het lijkt bijna niet uit te maken waar ze vandaan komen. Daarbij wordt dankbaar gebruik gemaakt van de sectorsubsidies die toenmalig minister Asscher van Sociale Zaken en Werkgelegenheid voor een goed sectorplan ter beschikking stelde om de werkgelegenheid te stimuleren.
Zo’n plan werd ingediend door OnderhoudNL samen met de uitzendorganisaties Faber, Opstap personeelsdiensten en Randstad. De uitzendbureaus samen financieren de opleiding met een vrijgemaakt deel uit de sectorgelden. Voor het verzorgen van de opleidingen wordt gebruik gemaakt van OnderhoudNL Opleidingen (Schilder^sCool en Dé SchildersVakschool).
Deze arbeidsbemiddeling is actueel. SchildersVakkrant publiceerde onlangs enkele artikelen over deze onderwerpen, zoals over gedetineerden die de kans krijgen om het schildersvak te leren (SchildersVakkrant, november 2017), over onderwijssubsidies (SchildersVakkrant , juni 2017), en over lastig bemiddelbare werklozen (SchildersVakkrant september 2017).
Onderzoekers doen er nog een schepje bovenop door te berekenen dat uitgesteld onderhoud de vraag naar onderhoudswerk op termijn verhoogt (USP, november 2017); en dat een gebrek aan personeel de rem zet op potentiële groei (CBS, november 2017). Ook al lang bekend is dat de babyboomers van toen rond deze tijd in een verhoogd tempo zullen uitstromen. Het zijn ‘open deuren’, een bevestiging van wat we al wisten.
De situatie doet zich dus voor dat ondernemers meestal wel weten hoe oorzaak en gevolg met elkaar in verbinding staan, maar er heel verschillend mee om zijn gegaan. De een kiepert zijn mensen er bij tegenwind ‘rücksichtslos’ uit, en ziet daarna wel weer wie hij kan krijgen; misschien niet altijd niet de beste vaklui. De ander hanteert de menselijke maat, bindt zijn medewerkers zo lang als mogelijk aan het bedrijf, zet daarmee de continuïteit van het bedrijf op het spel, maar creëert wel een hoge mate aan loyaliteit. Wat is wijsheid?
Strijd om de leerling
De strijd om de gunst van de bouwleerling is in volle gang. De concurrentie met andere sectoren is hevig. Uitzendorganisaties speuren naar mogelijke instromers, naar werklozen en naar vluchtelingen met een verblijfstatus die in een relatief korte tijd het vak van schilder aan willen en kunnen leren.
In de bouw is een tekort aan vakkundig personeel in zo’n beetje elke discipline: schilders, betonvlechters, timmerlieden, installateurs etc. En dat terwijl hét seizoen over enkele maanden pas echt op volle toeren gaat draaien. In de schildersbranche zijn het onder andere de partners van werkgeversorganisatie OnderhoudNL Personeel die gezamenlijk de markt afstropen op zoek naar potentiële schilders: Faber, Opstap Personeelsdiensten en Randstad Bouw.
Bij Opstap weten ze al lang hoe dat gaat. Op Schildersvak.nl is zelfs nog een oud filmpje te vinden hoe potentiële zij-instromers een speciaal ontwikkelde test van een dag volgen om in aanmerking te komen voor een opleiding. Een filmpje uit 2008, de periode van arbeidskrapte van vóór de crisis. De geschiedenis herhaalt zich.
‘Je kunt stellen dat de sector anticyclisch had moeten opleiden. Dat is niet gebeurd. Korte termijndenken. Jammer. Laatst nog een ondernemer: “doe maar een jongen van 19”. Die zijn er gewoon niet meer op afroep’, aldus Joey Krabben, adviseur bij Opstap Personeelsdiensten, ‘Samen met OnderhoudNL proberen we via gemeenten en UWV zoveel mogelijk mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt voor het vak te winnen. Er is echt sprake van krapte. Gelukkig kunnen we gemeenten overtuigen door heel concrete werkgelegenheidsprojecten voor te stellen. En deelnemers proberen we extra te motiveren door ze een mogelijke vervolgopleiding als beloning in het vooruitzicht te stellen.’
In de volgende uitgave van SchildersVakkrant een artikel over een versneld opleidingstraject voor zogenoemde statushouders: asielzoekers die als vluchteling zijn erkend; een samenwerkingsproject van Schildersvakopleiding Zutphen en Opstap Personeelsdiensten.
Ook Faber is een project gestart om het personeelstekort in de sector zoveel als mogelijk te beperken. Frank Boersma, directeur Schilders bij Faber: ‘Het gaat dan over mensen die onbekend zijn in de schilderbranche, in de regel in de leeftijdscategorie 25+. De hoogste leeftijd op dit moment is 59 jaar. Het is een verkort opleidingstraject om deelnemers zich de basisvaardigheden van het vak eigen te laten maken. Wij leggen de contacten met instanties en bureaus die werklozen of mensen in de ziektewet terug de arbeidsmarkt op begeleiden, maar we spreken ook ons eigen netwerk aan in de zoektocht naar personeel.’ Drie succesvolle pilots, in Dordrecht, Rotterdam en Leeuwarden, hebben Faber doen besluiten dit traject landelijk uit te rollen. ‘Doel is om op alle 20 vakscholen een groep op te leiden.’ Een korte maar stevige selectieprocedure moet een hoog uitvalpercentage voorkomen.
Voor de uitzendorganisaties geldt dat OnderhoudNL via de schildersvakopleidingen de schildertechnische training regelt voor deelnemers die minder dan een half jaar een uitkering ontvangen. Dat levert, na het succesvol doorlopen van het traject, een branche-erkend certificaat op. Voor de financiering daarvan maakt OnderhoudNL gebruik van een rijkssubsidie die loopt tot en met 2018.
Foto:
De eerste kennismaking voor statushouder met de Nederlandse schildersbranche, uitgelegd door instructeur Martin Rondeel van Schildervakopleiding Zutphen
Foto: Schildervakpleiding Zutphen