Het museum Bredius, gevestigd in een statig pand, direct aan de Hofvijver in Den Haag, toont tot 1 maart, naast zeventiende-eeuwse schilderijen en objecten, óók werk van de Haagse decoratieschilder Jan Berghuis. ‘Natuurlijk ben ik apetrots’.
De tentoonstelling, die in december 2017 werd geopend door de Haagse burgemeester Pauline Krikke, draagt de naam ‘Schoonheid misleidt’. Jan Berghuis, van decoratieschilderbedrijf House of Bendhor-Le Fay, werd in eerste instantie door de conservator, kunstverzamelaar Willem Jan Hoogsteder, benaderd voor een eervolle opdracht: ‘Het museum, dat de nalatenschap van de kunstverzamelaar Abraham Bredius beheert, heeft een bijzondere ‘kijkkast’. Daarin is een schilderij in vier delen uit de zeventiende eeuw gebouwd. De voorstelling lijkt schots en scheef, maar vanuit één punt klopt het precies (anamorfose, red.). Er zijn wereldwijd maar zes van dit soort perspectiefschilderingen bekend. De conservator wilde de eiken kastdeurtjes interessant maken door aan de binnenkant twee trompe-l’oeil schilderijen te hangen.’
Berghuis maakte die twee schilderijtjes: eikenimitaties met daarop trompe-l’oeilplankjes met verschillende voorwerpen en opgeprikte kaarten. De schilderijtjes hangen ook op de tentoonstelling, zij het links en rechts van de kast. ‘Achteraf vond Hoogsteder dat het de aandacht te veel weghaalde van de kast zelf. Maar zo ontstond wel het idee voor een expositie over het bedriegen van het oog.’
En daarvoor had Berghuis veel werk staan. ‘Zo heb ik ooit een aantal achterkanten van schilderijen geschilderd: bespannen canvas, houten lijsten, spijkers, compleet met stickers en stempels. Ook een achterkant van een schilderij dat nog ingepakt is in bubbelplastic. Plastics en moderne materialen interesseren me enorm. We mogen als decoratieschilders niet stil blijven staan en ook nieuwe materialen leren imiteren.’
In tegenstelling tot meer op restauratiewerk gerichte schilders werkt Berghuis veel in opdracht van particulieren. Hij creëert complete werelden voor ze. Mappen vol foto’s van bijzondere door hem gerealiseerde interieurs heeft hij, voor opdrachtgevers over wier namen hij discreet zwijgt. Ruimten die lijken te bestaan uit gecapitonneerd leer of uit roestig plaatmateriaal. ‘Ik werk ook wel voor schildersbedrijven, als decorateur of voor restauraties.’
Op de tentoonstelling ook een schilderij dat op een prikbord met papiertjes lijkt. Minutieus zijn de kreukels en opkrullende hoekjes geschilderd, de punaises en de paperclips. Het schilderij is overwegend grijs-wit, wat mooi overeenkomt met de zeventiende-eeuwse grisailles ernaast. Ook is er een anamorfose van Berghuis van een vrouwengezicht, een voorstelling die je alleen goed ziet vanaf een bepaald punt. Dat lijkt weer erg op een oud, zeer vreemd geschilderd, liggend schilderij. Pas als je een bolle spiegel op dat schilderij zet zie je de voorstelling: het portret van de toenmalige koning, niet bij iedereen geliefd.
Berghuis: ‘Natuurlijk ben ik apetrots dat mijn werk in een echt museum mag hangen, tussen oude meesters. Die waren ook vaak goede decoratieschilders. Het imiteren van materialen en het scheppen van optische illusies behoorde tot het vak. Dat wordt hier benadrukt.’
Overigens is Berghuis zich ook aan het voorbereiden op de Salon 2018 in Leeuwarden, de bijeenkomst van ’s werelds beste decoratieschilders, in mei (zie ook pagina 5 van dit nummer). Berghuis: ‘Ik ben zelf de Salon ooit begonnen, heb hem twee keer in Nederland georganiseerd, in 1997 en in 2006. Het is een geweldige manier om met elkaar te werken en van elkaar te leren.’
Het thema van de Salon 2018, de schilder Lourens Alma Tadema, spreekt Berghuis zeer aan. ‘Ik bestudeer het werk van Tadema al jaren. Zoals hij materialen schilderde en vrouwen durfde af te beelden, in die preutse tijd. Dat was ongekend. Ik zoek wel naar nieuwe, gedurfde, invalshoeken, andere materialen, andere manieren om mensen af te beelden. Ik heb al een paar zeer toepasselijke stukken, maar ik zin nog op iets nieuws, iets heel bijzonders.’
Bekijk ook de video over Jan Berghuis op SchildersVAKTV.
Foto:
Jan Berghuis in zijn atelier voor twee schilderingen die hij zal exposeren bij de Salon 2018
Foto: JMS