Aan het begin van de coronacrisis ging in heel wat landen om ons heen, zoals in België, de bouw in één klap op slot. Bij ons niet. Hoe komt dat?
‘Dat is toch wel een heel effectieve lobby geweest. Met name Maxime Verhagen van Bouwend Nederland en Doekle Terpstra van Techniek Nederland hebben daar een belangrijke rol in gespeeld. Ze hebben heel vroeg contact gezocht met het ministerie van Binnenlandse Zaken en zo een lock-down voorkomen. Wat mee gespeeld zal hebben is dat de bouw tóch al de noodklok aan het luiden was: door de traagheid in vergunningverlening vanwege de PFAS-regels en de stikstofregels dreigt met name de nieuwbouw enorme vertraging op te lopen met faillissementen van bedrijven en leegloop van de bouw tot gevolg. Terwijl er juist heel veel moet worden gebouwd. Het EIB publiceerde ook al vroeg een onderzoek dat voorspelde dat er wel 40.000 banen verloren zouden gaan bij het stilleggen van de bouwsector.’
Goed. Maar het moest ook kúnnen.
‘Zeker. En daar helpt het weer dat wij als kennis- en onderzoekscentrum in de bouw de deskundigheid in huis hadden. We kregen de opdracht om uit te zoeken hoe de bouw door kon gaan, uitgaande van de voorschriften van het RIVM. Dat heeft geleid tot het protocol Samen veilig doorwerken, dat ondertekend is door de overheid, veel werkgeversorganisaties, waaronder ook OnderhoudNL, en door de werknemersorganisaties FNV en CNV.’
En dat leidde weer tot de opzet van de helpdesk-website.
‘Ja, ook omdat wij alles in huis hadden, was dat eerst een homepage die vervolgens naar pagina’s in de opmaak van Volandis leidde. Maar vanaf het begin af aan hebben we goed samengewerkt met de mensen van ArboTechniek, een min of meer vergelijkbare organisatie als Volandis voor de sector Techniek. Dat leverde al bijvangst op: zij brachten bijvoorbeeld veel kennis in over veilig bij mensen binnen werken, achter de voordeur. Want dat doen installateurs en technische servicebedrijven natuurlijk. Sinds enkele weken hebben we een volwaardige, neutrale website. Waar je behalve het protocol ook allerlei andere documenten kunt downloaden zoals toolboxen, voorbeelden kunt bekijken van wat andere bedrijven hebben bedacht en een lijst met veelgestelde vragen.’
Zijn de vakbonden bij dit alles een welkome aanvulling?
‘Vanuit de vakbonden komt de wens om ook via de website meldingen te kunnen doen van onveilige situaties. Daar hebben we weinig van binnen gekregen. Maar soms wel een enkele schrijnende. Zoals van een uitzendbureau voor Oost-Europese werknemers die de mensen in bussen vervoerde en ze dan een eindje van de bouwplaats uit de bus zette om de rest te lopen. Of kwesties van werknemers die vonden dat ze van hun chef dingen moesten doen die niet veilig waren. Zulke zaken hebben we doorverwezen naar de brancheorganisaties om het onderling op te lossen. Ook de Inspectie SZW is geïnteresseerd in wat we tegenkomen. Ze hebben een probleem: ze controleren volgens de arbowet. Terwijl het handhaven van de RIVM-maatregelen door de politie gebeurt, op basis van de noodverordeningen van de gemeenten.’
En de politie deed moeilijk over te veel mensen in busjes.
‘De meeste van de reacties in de tijd vlak na het protocol gingen alleen maar daar over. Er zijn ook daadwerkelijk busjes aangehouden en inzittenden hebben een boete gekregen. Omdat ze geen 1,5 meter afstand van elkaar konden houden. In die tijd had ik met werkgevers en werknemers, de overheid en onze specialisten vrijwel dagelijks overleg. Toch was die kwestie niet zomaar opgelost. Want als je naast elkaar zit in een busje, kán dat niet op 1,5 meter afstand. Maar je kunt in de bouw nu eenmaal niet altijd op eigen gelegenheid naar het werk reizen. Uiteindelijk zijn protocol en handhaving op elkaar aangepast. Ons advies: reis alleen; houd 1,5 meter afstand en neem alle preventiemaatregelen die mogelijk zijn. Bij twee mensen in een busje wordt je dan niet beboet.’
Jullie beschrijven een hele werkdag.
‘Inderdaad. De dagindeling voor de vakman op de bouwplaats of achter de voordeur bleek een goede vondst om het voor iedereen begrijpelijk te maken: Voor je het huis uit gaat: voel je je ziek, is er iemand in het gezin ziek? Als je gaat reizen, doe je dat het veiligst? Kun je samen schaften? Tot en met thuiskomen en handen wassen.’
Onze indruk is dat de mensen zich goed aan de protocollen houden.
‘Dat is ook onze indruk. En we zien het aantal telefoontjes en chatsessies op de site nu ook teruglopen. Natuurlijk ook omdat we veel antwoorden onder ‘veelgestelde vragen’ op de site gezet hebben. Maar over het algemeen lijkt iedereen heel goed zijn verantwoordelijkheid te nemen. Dat zie ik ook als belangrijke bijvangst: een hoger veiligheidsbewustzijn, bereidheid om anderen op onveilig gedrag aan te spreken. Het is te hopen dat we dat vasthouden in de bouw- en infrasector, het zou enorm helpen arbogerelateerde ongelukken te voorkomen.’