Lange tijd waren er maar vijftien schildersbedrijven met een ERM-certificering (Erkende Restauratiekwaliteit Monumentenzorg). Bedrijven met zo’n ERM-certificaat werken volgens de Uitvoeringsrichtlijn Historisch Schilderwerk (URL 4009) en de Beoordelingsrichtlijn 4000 om de kwaliteit van het onderhoud en de restauratie aan monumenten te borgen. In november 2023 zette OnderhoudNL Snijder BV uit Urk in de spotlights omdat dit bedrijf toen als 25ste aan de lijst werd toegevoegd. Inmiddels staat de teller al op 27 en daar zullen in 2024 nog meer bedrijven bij komen, verwacht Ferdinand Wieman, sectormanager van onder meer de Sector Restauratieschilders van OnderhoudNL.
Verprutsen
Verplicht is een ERM-certificaat niet, wel gewenst. Wieman is dan ook blij met de toenemende belangstelling. ‘Zoals iemand zei: een monument kun je maar één keer verprutsen. Goed onderhoud is dus noodzaak.’ Werken volgens de URL is daarbij belangrijk en een ERM-certificering helpt daarbij, al wil Wieman niet zo ver gaan dat die verplicht zou moeten zijn om aan een monument te mogen werken. ‘Er zijn pakweg 140.000 monumenten in Nederland en er zijn maar 27 ERM-gecertificeerde bedrijven. Dat gaat nu dus nog niet.’
Promoten
Niettemin spant OnderhoudNL zich op diverse manieren in om de ERM-certificering onder de aandacht te brengen en te promoten. ‘Onder meer lobbyen we vanuit het GA-Platform Restauratie (Gespecialiseerde Aannemers) richting de Rijksoverheid en de Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed (RCE) om dit te stimuleren. Daarnaast stimuleren we het bottom-up door de certificering bij opdrachtgevers en leden onder de aandacht te brengen, via advertenties het OnderhoudNL Magazine en bijvoorbeeld de vakbeurs MONUMENT.’
Resultaat van alle inspanningen is inmiddels dat opdrachtgevers er steeds vaker om vragen. ‘Dat geldt zowel voor commerciële als non-profit opdrachtgevers. Het is dus niet in de regelgeving verplicht, maar wordt dan in de aanbesteding opgenomen. Dan is het dus ook belangrijk dat er voldoende schildersbedrijven zijn die die kwaliteit kunnen leveren en werken volgens de richtlijnen. Werken aan monumenten is echt anders. Zo werd er vroeger altijd met de kwast gewerkt en dus niet met de spuit. Je mag blijven zien dat een gebouw oud en authentiek is, in plaats van een spiegelvoordeur te maken.’
Onafhankelijke beoordeling
De kwaliteitscertificering wordt beheerd door de Stichting Erkende Restauratiekwaliteit Monumentenzorg (ERM) en zijn er niet alleen voor schildersbedrijven, maar ook voor andere branches en ambachten die betrokken zijn bij monumentenzorg. De onafhankelijke audits voor de ERM-erkenning worden uitgevoerd door certificeringsorganisatie Kiwa. OnderhoudNL staat daar dus buiten. ‘De bedrijven worden getoetst op zowel de BRL, die vooral gaat over de organisatorische kant, als de URL, die gaat over de uitvoering. OnderhoudNL faciliteert bedrijven wel bij de voorbereidingen. We hebben daarvoor een werkboek en we stellen een dagdeel een consultant beschikbaar.’
Moeite, tijd en energie
Hoeveel moeite, tijd en energie het behalen van een ERM-certificering kost? Lastig te zeggen, volgens Wieman. ‘Als je als bedrijf al een missie en visie hebt verwoord en een opleidingsplan en dergelijke hebt, dan zal het je nog een twintig tot dertig uur extra kosten. Heb je dat allemaal niet, kost het meer tijd. Je zult er echt je bedrijfsvoering op moeten toespitsen en bijvoorbeeld ook een concurrentieanalyse moeten doen. De mensen die gaan werken aan een monument, zullen er ook voor opgeleid moeten zijn.’
‘Een ERM-certificering is vier jaar geldig; daarna moet je opnieuw gecertificeerd worden. Maar ook binnen die vier jaar zijn er toetsingen. Die zijn voor een deel administratief. Als je bijvoorbeeld in je opleidingsplan hebt staan dat je iemand gaat aanmelden voor een erfgoedopleiding, wordt er getoetst of je dat gedaan hebt.’
Ruimte voor groei
OnderhoudNL zou het mooi vinden als er een landelijke dekking ontstaat van ERM-gecertificeerde bedrijven. In het oosten van het land zijn die er al volop, in bijvoorbeeld Brabant en het noorden van het land is nog ruimte voor groei. ‘Dat komt onder meer doordat met name Gelderland heel veel monumenten heeft en daar zelf ook al een kwaliteitsregeling voor had: Kennis en Kunde. Daar ligt dus een historie, al gaat ERM-certificering wel verder dan Kennis en Kunde.’
‘Belangrijker dan groei van het aantal bedrijven vinden wij de intrinsieke motivatie. Bedrijven moeten het echt zelf willen. Kwaliteit is belangrijker dan kwantiteit.’ Overigens spelen volgens Wieman ook marktontwikkelingen een rol bij de toenemende vraag naar certificering vanuit de schildersbedrijven zelf. ‘We zien dat bedrijven kijken naar de toekomst en bezig zijn met de vraag waar ze naar toe willen. Een deel kiest voor schaalvergroting en een deel oriënteert zich op niches om zich te onderscheiden. Ze stellen zich daarbij ook de vraag waar hun schilders blij van worden. De ene schilder wil meters maken; de ander wordt blij van monumentaal schilderwerk. Dat is een heel verschil en je moet goed kijken naar wat bij je bedrijf past.’
Ook in de ERM-serie: