Scholen toetsen met behulp van examens of studenten voldoen aan de eisen vanuit het beroepenveld. In de opleidingen Schilder en Gezel Schilder wordt nagedacht over nieuwe examenvormen in relatie tot de recente veranderingen in de sector en het beroepsonderwijs. Nimeto Utrecht en dé Schildersvakschool Den Haag-Leiden-Gouda hebben zelf het initiatief genomen voor verandering van het examen.
Het beroepsonderwijs in de sector Schilderen en Onderhoud werkt continu aan de verbetering van de kwaliteit van de opleidingen. Dat is een must, want onderwijs behoort aan te sluiten op de ontwikkelingen in de maatschappij, regelgeving van de overheid, de belevingswereld van de studenten en de eisen vanuit het bedrijfsleven. De afgelopen tijd zijn er diverse ontwikkelingen in de sector en het beroepsonderwijs geweest, waardoor de inhoud en de manier van examinering herzien moeten worden.
De veranderingen zijn divers. Per 1 januari 2016 is Koninklijke OnderhoudNL , de ondernemersorganisatie, gestopt met de participatie in en de geldelijke ondersteuning aan Vakcentrum Savantis. Een andere wijziging is de invoering van de herziene kwalificatiestructuur in het mbo in augustus 2016.
Herziening
Als gevolg van bovenstaande veranderingen is Savantis begin 2016 gestart met de herinrichting van de examens. De financiële onderbouwing van de examinering, zoals die al vele jaren bestond, is ontoereikend geworden. De levering van de examens en de uitvoering van de Proeve van Bekwaamheid tegen een geringe vergoeding was niet te continueren. De scholen hebben de volledige verantwoording voor de examens en moeten deze nu zelf financieren.
Om de examinering landelijk zo gelijkwaardig mogelijk te houden en om de scholen te blijven bedienen tegen een acceptabele prijs, heeft Savantis de ROC’s gevraagd naar hun wensen en ideeën. Met het resultaat van deze enquête is een nieuw model ontstaan dat is gericht op:
- een efficiënte werkwijze;
- zo laag mogelijke kosten voor de school;
- kwalitatief goede en landelijk uniforme examens met het Keurmerk Examenleverancier.
Nieuw model
In het nieuwe model levert Savantis als examenleverancier de examens, de secretaris en de examinator voor de Proeve van Bekwaamheid. De organisatie en planning van de Proeve van Bekwaamheid is bij de scholen neergelegd en teruggebracht naar één dag praktijkexamen om alle kwalificatie-eisen te toetsen. Ondanks de herstructurering zijn de kosten voor de scholen in deze nieuwe werkwijze toch nog gestegen.
De nieuwe methode is in oktober 2016 van start gegaan. Een aantal scholen, waaronder Nimeto Utrecht, heeft geen contract gesloten met Savantis als examenleverancier. Deze scholen vinden onder andere dat de Proeve van Bekwaamheid op één dag vakinhoudelijk niet is te realiseren.
Experiment
Nimeto Utrecht heeft daarom zelfstandig een examen voor de opleiding Schilder en Gezel Schilder ontwikkeld, uitgewerkt en georganiseerd. Daarvoor heeft Nimeto – in overleg met samenwerkingsverband dé Schildersvakschool Den Haag-Leiden-Gouda, waar de leerlingen worden opgeleid – eerst de inhoud en vervolgens de tijdsduur bepaald. Dat kan, want uiteindelijk zijn de scholen zelf verantwoordelijk voor de examinering.
Samen met het bedrijfsleven geven de beide scholen invulling aan de Proeve van Bekwaamheid. De inhoud van het examen is zo samengesteld dat de beleving van de examenkandidaten wordt vergroot. Op donderdag 9 maart 2017 hebben de initiatiefnemers Nimeto Utrecht en dé Schildersvakschool Den Haag-Leiden-Gouda alle scholen, samenwerkingsverbanden en het bedrijfsleven uitgenodigd om de visie op het praktijkexamen Schilder en Gezel Schilder te delen en de concrete resultaten van de Proeve van Bekwaamheid te bekijken.
Contextrijke opdracht
De Proeve van Bekwaamheid voor Gezel Schilder in dit experiment bestaat uit een contextrijke opdracht in de vorm van een briefing waarin de opdracht is beschreven. Examinatoren zijn in de vorm van opdrachtgever, directeur en uitvoerder betrokken. De briefing wordt gedaan door de ‘opdrachtgever’. Vervolgens gaat de examenkandidaat aan de slag. De ‘uitvoerder’ is tijdens het gehele examen aanspreekpunt en beoordelaar. De ‘directeur’ bezoekt het examen op verschillende momenten. Aan het begin van de examendag wordt een ‘bouwvergadering’ georganiseerd voor overleg en afstemming en het invullen van de werkplannen.
Aan het eind van de Proeve volgt voor de examenkandidaat een gesprek met ‘opdrachtgever-uitvoerder-directeur’ over de opleverpunten, zoals onderbouwing en verkoopbaarheid. Ook presenteert de kandidaat het gemaakte werk aan de hand van plannen, werkschema’s, foto’s en technische argumentatie.
Door middel van contextrijke opdrachten wordt het examineren in meerdere situaties mogelijk gemaakt. In deze opzet kunnen opdrachten worden geclusterd en opdrachten los van elkaar worden herkanst. Met deze methode komt de essentie ‘examineren van vaardigheden’ tot stand in overleg tussen bedrijfsleven en onderwijs. Het is belangrijk dat een contextrijke opdracht wel is afgestemd op de kernpunten van het te examineren beroep. Daarvoor is er voor ieder beroep een wettelijk document, het zogenoemde ‘kwalificatiedossier’, voorhanden. Omdat iedere school werkt vanuit zo’n kwalificatiedossier is er ook een mogelijkheid dat het regionale bedrijfsleven, de school en de studenten meerwaarde toekennen aan de inhoud van het examen.
Uit een evaluatie van de initiatiefnemers Nimeto Utrecht en dé Schildersvakschool Den Haag-Leiden-Gouda blijkt dat de betrokkenheid van het bedrijfsleven wordt vergroot, het experiment van examineren gericht is op de inhoud van het examen en de examenkandidaten erg positief zijn, omdat zij ‘eer hebben’ van de gemaakte Proeve van Bekwaamheid (zie kaders).
Projectgroep
Intussen hebben de ontwikkelingen rond het nieuwe model van examineren ertoe geleid dat de Exameninstelling Savantis, op verzoek van diverse ROC’s, heeft besloten een projectgroep te vormen en te spreken met OnderhoudNL om te zoeken naar een passende examinering die kwalitatief goed is en aan de kwalificatie-eisen voldoet. De nieuwe examinering moet dan wel uitvoerbaar én betaalbaar zijn en zoveel mogelijk een onafhankelijke beoordeling mogelijk maken. Er is een voorstel gemaakt op basis van de input van de leden van deze projectgroep.
Het voorstel van de projectgroep, uitgewerkt door de Exameninstelling Savantis, is een model van configuraties waar scholen uit kunnen kiezen. Iedere configuratie omvat de exameninstrumenten die nodig zijn om het geheel aan eisen in het kwalificatiedossier af te dekken. De vorm van de exameninstrumenten is verschillend. Dit model is besproken in de projectgroep en is naar aanleiding van opmerkingen aangescherpt. Op dit moment wordt dit model voorgelegd aan alle scholen. De uitkomst hiervan is leidraad voor de aanpassing van de huidige examens.
De komende maanden zal helder worden hoe de examinering binnen de sector Schilderen en Onderhoud werkelijk vorm en inhoud krijgen. Duidelijk is dat, als gevolg van de veranderingen in de sector en het beroepsonderwijs, een andere examinering voor de opleidingen Schilder en Gezel Schilder is ingezet.
Ervaringen kandidaten
In de nieuwe opzet van Nimeto Utrecht en dé Schildersvakschool Den Haag-Leiden-Gouda deed examenkandidaat Brian Schelvis de Proeve van Bekwaamheid voor de opleiding Schilder niveau 2. Hij vertelt: “Deze vorm van examineren vond ik prettig. Je maakt je voor het examen zenuwachtig, maar via deze manier werd je gerustgesteld door degene die je begeleidt tijdens de uitvoering van de Proeve van Bekwaamheid. Ook had ik voldoende tijd om de werkzaamheden uit te voeren. Zelfs als ik een onderdeel fout deed, kon ik dit op tijd herstellen.”
Jan-Willem van der Vijver deed de Proeve van Bekwaamheid op niveau 3 Gezel Schilder. Hij heeft al eerder het diploma Schilder niveau 2 gehaald op de oude manier van één dag examineren. Jan-Willem hierover: “Dat was niet zo positief. Met twaalf examenkandidaten was de oude examinering erg stressvol en de examinatoren liepen constant achter je om iedere handeling te beoordelen. Tijdens deze Proeve van Bekwaamheid voor niveau 3 Gezel Schilder in een contextrijke opdracht heerste een ontspannen sfeer en de examinatoren waren voor mij bekende personen. De opdracht werd tussentijds besproken en daar kon ik de werkzaamheden waar nodig op aanpassen. In de geplande tijd kon ik laten zien welke vaardigheden ik beheers en daardoor een kwalitatief goed werkstuk realiseren.”
Ervaringen examinator
Peter Mulder fungeerde tijdens het examen ‘nieuwe stijl’ van Nimeto Utrecht en dé Schildersvakschool Den Haag-Leiden-Gouda als ‘uitvoerder’. Hij was aanspreekpunt en beoordelaar voor de examenkandidaten. Al vele jaren heeft hij ervaring als examinator op de oude manier om de Proeve van Bekwaamheid af te nemen.
Peter vertelt: “Het is in zowel niveau 2 als 3 vaak een race tegen de klok en veel kandidaten hebben daar moeite mee. In de nieuwe Proeve van Bekwaamheid staan de examenkandidaten centraal. Omdat zij meer tijd krijgen, wordt de kwaliteit verhoogd en kan de kandidaat trots zijn op het geleverde resultaat. Via deze methode is het mogelijk mee te gaan met de veranderingen in de bedrijfstak Schilderen en Onderhoud. Je kunt bijvoorbeeld om de twee jaar zo’n examenopdracht ‘resetten’ en aanpassen. Eveneens is het mogelijk om onderdelen – zoals glasplaatsen, wandafwerking of algemeen schilderwerk – apart te examineren.”
