‘Functie verf op hout verandert’

Directeur Oscar van Doorn (links) en Niels Lutke Schipholt (beiden SHR): “Over 25 jaar is de houten ondergrond zó stabiel, dat de functie van een coating verandert.”

Stichting Hout Research (SHR) bestaat 25 jaar. Dat wordt gevierd met een ontdekkingsreis in de toekomst, aan de hand van nieuwsfeiten uit het jaar 2041. “Een toekomstverkenning met een knipoog, maar wel aan de hand van ontwikkelingen die we vandaag al kennen”, aldus SHR-directeur Oscar van Doorn. “Opzet is de aanwezigen te prikkelen.”

Jubilerend SHR neemt ons mee naar 2041

“Het moet geen standaard jubileumfeestje worden”, stelt SHR-directeur Oscar van Doorn. Samen met Niels Lutke Schipholt, als projectleider werkzaam bij het SHR en ook een van de inleiders, staan we stil bij het programma van het jubileumevenement dat op 9 september wordt gehouden (zie kader). “Inhoudelijk, maar met een knipoog”, aldus Van Doorn. “We verkennen de toekomst aan de hand van ontwikkelingen die we nu al kennen. Sommige daarvan zijn innovatieve ideeën die we hier zelf al in een laatje hebben liggen. Andere zijn technologische trends die je kunt ontdekken in de maatschappij, maar die wij presenteren als vanzelfsprekendheid. Opzet is de aanwezigen te prikkelen. Dat men zich echt afvraagt: wat kunnen deze ontwikkelingen betekenen voor de praktijk van morgen?”

Kenniscentrum

De toekomst waar SHR naar kijkt, op basis van gefingeerde nieuwsfeiten uit het jaar 2041, is niet geheel toevallig gekozen. In dat jaar bestaat SHR namelijk 50 jaar. In 1991 leidde de roep vanuit de houtverwerkende industrie om een eigen kenniscentrum namelijk tot de oprichting van Stichting Hout Research (SHR). Aanleiding was de beleidswijziging bij onderzoekscentrum TNO; weg van de kennis over grondstoffen en meer focus op gevels en bouwconcepten. De link van SHR met de al bestaande Stichting Keuringsbureau Hout (SKH) was toen snel gelegd. “Want voor certificeren moeten testen worden gedaan en die konden mooi worden ondergebracht bij SHR”, aldus Van Doorn.

Eigenlijk is het een dubbel jubileum, want SKH zag begin jaren 60 het levenslicht. In de naoorlogse periode, waarin ons land in een razend tempo letterlijk werd opgebouwd, was behoefte aan standaardisatie. “Men wilde eigenlijk niet concurreren op kwaliteit, maar op basis van prijs en logistiek”, legt Van Doorn, die ook directeur is van SKH, uit. “Die behoefte aan standaardisatie zag je in alle branches, dus ook in de houtindustrie. Dat monde uit in de SKH. Wel is het takenpakket als certificeringinstelling in de loop der jaren steeds breder geworden. Van partijkeuringen op het gebied van hout, naar certificering van complete producten of processen. Tegenwoordig keuren we bijvoorbeeld ook complete woningen.” SKH verzorgt inmiddels certificeringen voor producten, processen en personen in de markten Veiligheid, Milieu, Industrie, Bouw, Dienstverlening en Agriculture.

Timmerindustrie

Sinds 2002 vinden beide instituten onderdak in het Cambium in Wageningen, een gebouw waarin veel hout is verwerkt. In totaal werken hier bijna vijftig personen. In de afgelopen 25 jaar wist SHR zich te profileren als kennis- en adviespartner voor met name de bouwsector en de meubelindustrie, maar eigenlijk voor elke branche die materialen verwerkt die houthoudend zijn of die in combinatie met hout kunnen worden toegepast, benadrukt Van Doorn. “Hout is bij ons de kern.”

Zo klopte de meubelindustrie begin deze eeuw bij SHR aan om de ‘VOS-scans’ uit te voeren toen een antwoord moest worden gegeven op de wettelijk ingevoerde vervangingsplicht voor oplosmiddel houdende lakken en lijmen. Waar de meubelindustrie middels een arboconvenant met de overheid nog VOS houdende lakken en lijmen mocht blijven gebruiken, moest de timmerindustrie overstappen op VOS arme watergedragen verfsystemen. Watergedragen betekende ook een revolutie in de timmerindustrie, waar systeemgaranties en certificaten opeens ‘hot’ werden. SHR en SKH speelden een belangrijke rol bij het testen en definiëren, respectievelijk certificeren van de verschillende concepten voor kozijnen die inmiddels, op initiatief van de timmerindustrie (NBvT) samen met de VVVF, zijn ontwikkeld.

Eén van de lessen uit het verleden? “Een receptuurwijziging in de verf, al blijft het product zelf binnen de specificaties, heeft uiteindelijk meer effect dan men in eerste instantie vaak denkt”, aldus Lutke Schipholt. “Het mooie is dat borging door middel van confirmatietesten binnen KOMO certificatie leidt tot veel minder faalkansen.” De volgende innovatie in de timmerindustrie die er aan staat te komen, is het coaten van onderdelen die vervolgens op afroep kunnen worden geassembleerd tot de gevraagde configuratie van een kozijn.

Andere functie verf

Dit is ook een van de onderwerpen die wordt aangestipt in één van de zes inleidingen tijdens het jubileumsymposium. Het motto voor 2041 is: knap, slim, schoon. Zo verwachten beide heren dat computertechnologie tegen die tijd vergaand is geïntegreerd in innovatieve producten. En de bouw is veel duurzamer; er zijn geen afvalstromen meer en energie geen issue. Lutke Schipholt gaat er in zijn toekomstvisie vanuit dat de coatingindustrie er dan in is geslaagd alle in Nederland geproduceerde verfformuleringen voor de timmerindustrie 100 procent hernieuwbaar te maken. Met dank aan robotica, waterdichte kwaliteitscontroles in productieprocessen en een totale beheersing van hernieuwbare grondstofstromen. Lutke Schipholt: “Over 25 jaar hebben we zoveel geleerd en veranderd dat we een stabiele ondergrond hebben. Gevolg is dat verf in de toplaag niet meer primair beschermend is, maar vooral een esthetische functie zal hebben.”

Kozijn leidend

Worstelen we nu nog met juiste onderhoudsintervallen, over 25 jaar is dat verleden tijd omdat dan continu alle parameters van de bouwelementen in Nederland met sensoren worden gemonitord. Van Doorn: “Het kozijn is dan leidend en vertelt of er problemen zijn en onderhoud moet worden gepleegd. We zijn nu al bezig chips – die bijvoorbeeld vocht, schimmels en boktoractiviteit meten – via internet te laten communiceren met een centraal datacenter. De crux is het juist interpreteren van alle data, zodat je kunt ingrijpen vóór de schade optreedt. Aan die kennis en kunde wordt hier druk gewerkt.”