Voor Sanja Veldhuis-Boogers breken wellicht gouden tijden aan. Het is Tilburg namelijk menens met historische reclames. De Brabantse gemeente heeft een lijst van 105 van zulke uitingen samengesteld. Een selectie daarvan komt in aanmerking voor restauratie. ‘Dat varieert van een tegeltableau tot glas-in-lood tot grote schilderingen als deze’, zegt Sanja, verwijzend naar haar meest recente klus in de textielstad. Het terughalen van drie reclames op hetzelfde stukje okergele muur van 2,80 bij 1,80 meter.
Daarmee ziet de net 38-jarige vakvrouw uit Goirle een droom in vervulling komen. ‘Ik heb al sinds 2014 een eigen bedrijf, DecoResto, maar dat kreeg ik door privéomstandigheden niet goed van de grond. Ik twijfelde: ga ik ermee door of niet. Vorig jaar had ik zoiets van: ik ga ervoor en sinds september zit ik volop in het onderhoudsschilderwerk. Tot deze kans zich aandiende. Eigenlijk was het een opdracht van Wendy Schoenaker, bij wie ik ooit stage liep. Maar zij is momenteel superdruk met betonlooks in badkamers en ze vroeg daarom of ik het herstel van de gevelreclame wilde overnemen. Graag, want dit is wat ik het allerliefste doe. Net als de plafondschildering in Nijmegen die op de planning staat.’
Spelen met contrast
Eerst maar eens die gevelreclame, op de hoek Poststraat/Langestraat, hartje Tilburg. De gemeente wil alle commerciële boodschappen die ooit op dat stukje muur hebben gestaan, terughalen. Een gelaagdheid die Sanja wel ziet zitten. ‘Je begint met een laddertje tegen de gevel aan’, vertelt ze. ‘Foto’s maken, van dichtbij en veraf. Thuis bewerk ik die beelden in Photoshop. Spelen met contrast, verzadiging, belichting. Dan krijg je de contouren van de letters duidelijker in beeld. Daar ga je mee puzzelen: wat kan het geweest zijn? Vervolgens ben ik artikelen gaan zoeken in het digitale krantenarchief Delpher.’
FOTO’S: WIM DOGGE
Daar ziet zij haar vermoeden bevestigd van de jongste reclame: die van J. v.d. Wiel en Zn., gespecialiseerd in kunst-, sier- en hekwerken en tevens constructie-, huis- en kachelsmederij. Een advertentie in het Nieuwsblad van het Zuiden van zaterdag 28 februari 1925 bewijst dat dit bedrijf inderdaad in het pand Noordstraat 52 heeft gezeten, zoals op de reclame zelf nog vaag te lezen is. De schildering daaronder is sterker verweerd en moeilijker te lezen. Deze behoorde toe aan verzekeringsmaatschappij de Utrechtse, leert een duik in het regionale archief. Tot slot stuit Sanja op de witte letters ‘HO’ en ‘EN’, rechtsbovenin. En daaronder nog wat witte woorden. Daar is geen chocola meer van te maken.
Plantenspuit
In de laatste alinea van haar goed gedocumenteerde restauratieplan schrijft ze: “De verf kan alleen verwerkt worden bij een temperatuur boven de vijf graden Celsius en droog weer.” De eerste week van de lente is het wat dat betreft goed raak. ‘WV Bouw regelde een hoogwerker en ik ben er vijf dagen aan het werk geweest.’ Eerst de muur fixeren met diepgrond, een voorstrijkmiddel. ‘Dat trekt diep in het oppervlak. Kleverig spul. Ik heb het erop gespoten met een plantenspuit, ook nieuw voor mij. Je probeert eens wat. De bovenste laag was heel korrelig. Ook heb ik een scheur in de muur dichtgezet.’
Vervolgens met houtskool de contouren van de letters erop. Wat ze op de foto niet had gezien, ziet ze heel kort op de muur wel: schaduweffect bij de bovenste rij blokletters. ‘Tijdens een karwei als dit kom je altijd voor verrassingen te staan.’ Met een vaste hand werkt Sanja om de letters heen om de achtergrond aan te brengen. Daarna de letters zelf. Eerst de witte, dan de transparante – voor de verzekeringsmaatschappij – en dekkende zwarte letters voor J. v.d. Wiel. Alles met Sikkens en in één laag. ‘Behalve voor de witte letters en de rode schaduwen, daarvoor heb ik acrylverf van Winsor & Newton gebruikt.’ Op de laatste dag loopt ze het werk nog een keer goed na en werkt stukjes kale muur weg.
Nu overheerst de trots. ‘Als ik er langsfiets, denk ik: zo hé, die is van mij, dat heb ik gedaan.’ Het kan voor haar de zo gewenste doorstart betekenen in restauratief schilderwerk. Met een gymnasiumdiploma op zak had Sanja voor een wetenschappelijke studie kunnen kiezen, zoals Conservering en restauratie op de Universiteit van Amsterdam. ‘Maar dat is erg gericht op onderzoek, met een microscoop boven verfdeeltjes hangen. Ik wilde bij de basis beginnen.’ Na allerlei omzwervingen, onder meer als au pair in Amerika, komt ze op vakschool SintLucas in Boxtel terecht. ‘Daar was ik op mijn plek, want ik ben creatief en houd van antiek en geschiedenis.’
‘Vakmanschap is verloren gegaan’
Sinds het najaar zit ze opnieuw in de schoolbanken, voor de tweejarige opleiding Bouwhistorie en restauratie, post-hbo. ‘Die studie ben ik gaan doen vanwege mijn interesse in monumenten. Ik wil daar meer van weten, van architectuurgeschiedenis. Hoe heeft het bouwen zich ontwikkeld? Kijk naar sommige kerken. In de meeste moderne computerprogramma’s zouden die ontwerpen niet eens kunnen bestaan. Toch staan die kerken er al eeuwen. Een beetje vakmanschap is wel verloren gegaan.’ Als zzp’er is ze straks in te schakelen voor zowel het historisch onderzoek aan een pand als het restauratiewerk. ‘Ja, ik kan dan alles zelf en vind het heel leuk om op locatie te werken.’
En dan ook nog moeder van drie kinderen. ‘Gelukkig heeft mijn man een fulltime baan. Als zzp’er gaat je werk altijd door. Ben je thuis, zit je aan de administratie. Bovendien ben ik me nog aan het ontwikkelen, zoekende. Hoe ga ik mijn bedrijf verder aanpakken? De restauratie van de gevelreclame in Tilburg smaakt in elk geval naar meer. Als de gemeente nog meer van zulke klussen heeft, houd ik me zeker aanbevolen.’
