Door: Mark van Seggelen
Iedere provincie beschikt over een Monumentenwacht. De belangrijkste taak is het grondig inspecteren en het geven van de onafhankelijk advies. Zo’n 6.000 monumentale objecten – zoals boerderijen, kastelen, kapellen en kerken – zijn er in Limburg, waar van de ongeveer een derde aangesloten is bij Monumentenwacht Limburg.
“Het behoud en de restauratie van de monumenten kost veel geld. Door inspectiewerkzaamheden zijn wij in staat het cultuurhistorisch erfgoed te monitoren en tijdig te signaleren dat het nemen van de preventieve maatregelen nodig is. We gaan daarmee het verval van de cultuurhistorische bouwwerken tegen”, zegt Geert van der Varst.
Hij is directeur van Monumentenwacht Limburg en benadrukt dat zijn inspecteurs een onafhankelijke beoordeling doen. “Het is aan de eigenaar van de het gebouw wat hij doet met ons advies.”
Depot
Desondanks is het niet te voorkomen dat kerken, kloostergebouwen, fabrieken e.a. komen leeg te staan. Om te zorgen dat waardevol glas-in-lood in deze gebouwen blijft behouden en niet wordt vernietigd is Glas in-lood Depot Limburg (GDL) opgericht.
De belangrijkste doelstelling van de GDL is het glas een nieuwe bestemming te geven. “Tot die tijd bewaren we het in het depot”, zegt Van der Varst. Hij maakt daarbij de kanttekening dat er nauwelijks middeleeuws glas-in-lood is overgebleven, vanwege de oorlogen die door de zuidelijke provincie trokken. “Daar tegenover staat de aanwezigheid van veel glas uit 19e en 20e eeuw, vervaardigd door kunstenaars van de een hoog niveau.”
Zo bevinden zich in het depot onder andere vensterramen, ontworpen door glazenier en schilder Jan Mammen, afkomstig uit een voormalig klooster te Heel en restanten van een vensterraam uit de kerk in Berg en Terblijt.
Het depot mag dan waardevol glas opslaan, het is niet de intentie om het daar ook te laten blijven. “Instellingen, organisaties, schilders en ook particulieren die waardevol glas-in-lood op een goede manier willen herbestemmen, kunnen zich melden via de website www.glasinlooddepotlimburg.nl.”
Herbestemmen is niet eenvoudig. Een paneeltje van 0,5 bij 0,5 meter vindt nog wel een nieuwe eigenaar. Anders is het bij een kerkpaneel van 2 bij 6 meter.
Opleiden
Van der Varst ziet een belangrijke taak weggelegd voor schilders. “Zij komen op plekken waar anderen niet komen en ze zien gebreken aan glas-in-lood.” Hij adviseert schilders die dergelijke mankementen zien, deze niet zelf te herstellen.
“De reparatie kan onherstelbaar zijn. Meldt het bij de eigenaar of bij Monumentenwacht.” De Monumentenwacht-directeur merkt op dat er in ons land nog relatief weinig glasvaklieden zijn. Vaak worden buitenlandse glaskunstenaars aangetrokken om hier nieuwe glas-in-loodramen te ontwerpen of te helpen bij het herstel.
Maar daar komt, wat Van der Varst betreft, op termijn verandering in. Monumentenwacht Limburg zou graag zien dat er meer gekwalificeerde vakmensen in ons land actief zijn. Daarom is samenwerking gezocht met SintLucas in Boxtel waar een opleiding is gestart om jongeren het vak te leren om historisch glas te restaureren.
“De studenten leren de technische aspecten om in de praktijk onderhoud te kunnen plegen. Glas-in-lood is een blijft prachtig. En duurzaam. Er zijn panelen bij die er na ruim honderd jaar, met beperkt onderhoud, nog steeds prachtig uitzien.”
Naam: Geert van der Varst
Leeftijd: 59
Opleiding: Stedenbouwkunde aan Technische Universiteit Delft en Landschapsarchitectuur aan Wageningen University
Functie: Directeur-bestuurder van Monumentenwacht Limburg