Men verstevigt de staalconstructie met ‘protheses’, vervangt het wegdek én conserveert de brug. Hierbij worden ook de bijzondere regenboogkleuren hersteld. De negen brugdelen worden fasegewijs aangepakt en voorzien van een nieuw verfsysteem. Alles bij elkaar duren de werkzaamheden ruim twee jaar.
De markante brug over de Maas tussen Grave (Noord-Brabant) en Nederasselt (Gelderland) werd van 1927 tot 1929 gebouwd als onderdeel van de rijksweg ’s-Hertogenbosch-Nijmegen (later N324) en heeft grote cultuurhistorische waarde.
Het 515 meter lange kunstwerk heet pas sinds 2004 de John S. Thompsonbrug (zie kader) en werd daarvoor simpelweg de brug bij Grave genoemd. Het Gelders Staalstraal- en Schildersbedrijf (GSB) uit Ochten voert momenteel herstelwerkzaamheden en groot onderhoud uit aan dit bouwwerk.
De brug bij Grave is het eerste onderdeel van diverse objecten in Noord-Brabant en Limburg waar Rijkswaterstaat onderhoud aan uitvoert. In 2019 gaf Rijkswaterstaat de Antea Group opdracht diverse vooronderzoeken te doen naar de conditie van de brug.
Daarbij kwam vast te staan dat groot onderhoud dringend noodzakelijk was. Niet alleen het verfsysteem, maar ook de totale staalconstructie is onderzocht en in een rapport verwerkt wat diende als onderlegger voor het bestek.
Om de onderhoudsbedrijven bij de aanbesteding alle informatie te geven over de aanwezigheid van eventuele schadelijke stoffen, werden meer dan honderd verfmonsters van allerlei onderdelen genomen. Deze verfmonsters zijn in een laboratorium zowel kwalitatief als kwantitatief onderzocht op de zes zware elementen lood, zink, cadmium, nikkel, kobalt en chroom. De uitkomst gaf aan dat er beperkt chroom-6 aanwezig was.
Aanbesteding
Op basis van het rapport en het geschreven bestek werden bedrijven door Rijkswaterstaat uitgenodigd die in staat zijn om het werk uit te voeren. De ondernemingen moesten naast een offerte ook een plan van aanpak met de daaraan verbonden beheersmaatregelen indienen en via een realistische impressie of animatie een presentatie geven hoe het bedrijf dacht het project uit te gaan voeren.
Op basis van een combinatie van zowel de goedkoopste prijs als de beste kwaliteit gunde Rijkswaterstaat het werk aan GSB.
Mike van Schenkhof, technisch manager van het GSB, vertelt: “De stappen vanaf de uitnodiging tot de voorbereiding van een werk bepalen in grote mate het uiteindelijke succes. Communicatie, meedenken, korte lijnen, organisatiekracht en kwaliteit zijn de pijlers om zo’n groot onderhoudsproject als de brug bij Grave uit te kunnen voeren.
Bij een opdracht als deze is ‘outside the box-denken’ één van onze sterke punten. Als we tijdens de uitvoering van een opdracht een probleem signaleren dan gaan wij direct op zoek naar een pasklare oplossing. Vanaf het voortraject denken wij het liefst mee over de problemen die wij mogelijk tegen kunnen komen. Dat zien wij als een extra uitdaging!”
Slim-fit-coat
Van Schenkhof is al vanaf de aanvraag betrokken bij het project. “Wij hebben speciaal voor dit werk een constructie bedacht en ontwikkeld die als het ware om een boog van een brugdeel kan worden bevestigd, een zogenoemde slim-fit-coat.
Binnen die constructie kan dan het brugdeel worden gerepareerd, voorbehandeld en geconserveerd”, vertelt hij. “Onze medewerkers kunnen zo het werk veilig uitvoeren en het verkeer rijdt er ongehinderd onderdoor. Na behandeling en afronding van een brugdeel verplaatsen wij de slim-fit-coat naar het volgende deel.
De speciale constructie zorgt ervoor dat onze werkzaamheden aan de brug zo min mogelijk overlast voor de weggebruiker oplevert. Mede door deze innovatieve aanpak, de logistieke benadering van het project en de kwaliteit die wij leveren is het werk aan ons gegund.”
Planning
Hoofdaannemer GSB schakelt tal van co-makers in om de herstelwerkzaamheden en groot onderhoud te realiseren. Van Schenkhof benadrukt: “Naar onze opdrachtgever en de ketenpartners zijn wij open in wat we doen en ook over hoe we het willen doen. Wij willen ons profileren als pro-actieve, veelzijdige en flexibele meedenkers die samen met de opdrachtgever dit onderhoudsproject aan de brug in Grave willen uitvoeren en voltooien.”
Rijkswaterstaat heeft voor dit werk een tijdspad gekozen van augustus 2020 tot eind 2022. Eind oktober jongstleden is de slim-fit-coat over rails verplaatst van het vijfde naar het zesde brugdeel. Hiermee zitten de werkzaamheden op schema ondanks de hinder van plotselinge wateroverlast van de Maas in het voorjaar. Om een brugdeel geheel te behandelen plant GSB twee tot tweeënhalve maand in.
Reparaties
“De brug is een rijksmonument met daaronder een stuw- en sluiscomplex. Tijdens de voorbereiding om de brug helemaal opnieuw van een verfsysteem te voorzien, zijn er stalen afdekplaten afgehaald. De stalen constructie bleek ernstig aangetast te zijn door corrosie.
Klinknagels waren deels of helemaal weggeroest. Ook de stalen staanders en balken bleken ernstig gecorrodeerd. Een deel van die schades zit op cruciale plekken die veel krachten te verwerken krijgen. De zogenoemde knooppunten zijn de plaatsen waar de staanders van de brugboog aansluiten op de hoofddraagbalken. Deze bleken in een zorgelijke conditie te verkeren.
De zwakke knooppunten in de brug worden nu verstevigd. Dat gebeurt met omhulsels. Een beetje te vergelijken met een kniebrace. “Door die protheses wordt het gewicht op die zwakke knooppunten beter verdeeld”, legt Van Schenkhof uit.
Voorbehandelen
Nadat de herstelwerkzaamheden/reparaties zijn uitgevoerd, wordt door GSB het oude verfsysteem op de gehele bovenbouw van de brug mechanisch verwijderd door middel van stralen. Het is een effectieve en efficiënte methode om zowel het oude verfsysteem als de corrosie te verwijderen. In verband met de beperkte aanwezigheid van chroom-6 wordt een protocol gehanteerd om de werknemers en de omgeving te beschermen.
Het straalwerk wordt gereinigd tot Sa 2½ volgens ISO 8501-1:2007. Door het stralen krijgt het staaloppervlak een bepaalde ruwheid die wordt uitgedrukt in een ruwheidprofiel Rz. De ruwheid van de ondergrond is bepalend voor de laagdikte van het beschermingssysteem. De verfresten met het gebruikte straalmiddel die bij het stralen vrijkomen, worden verzameld en afgevoerd in big bags naar een erkend afvalverwerker.
Beschermingssysteem
“Bij de selectie van het juiste systeem voor de bescherming tegen corrosie hebben wij rekening gehouden met verschillende factoren om er zeker van te zijn dat de voordeligste en technisch hoogst haalbare oplossing wordt gekozen”, zegt Van Schenkhof.
“De belangrijkste omstandigheden zijn hier – naast hoge vochtigheid – het in aanraking komen met UV-licht, uitlaatgassen, dooizouten en vogeluitwerpselen, maar ook mechanische belasting. Het geheel valt dan in de corrosiebelastingscategorie C3 van de norm ISO 12944:2018. Wij gebruiken dan een metaalcoatingssysteem op basis van een combinatie epoxy/polyurethaan.”
Van Schenkhof vervolgt: “Wat wij hierbij hanteren is één laag corrosiewerende epoxyprimer. Vervolgens wordt een high build epoxymidcoat aangebracht en daarna afgewerkt een polyurethaan topcoat. Op deze manier wordt de gehele bovenbouw van de brug geconserveerd, behalve de constructieonderdelen die in de bijzondere regenboogkleuren worden afgewerkt.”
“De topcoat moet dan een verflaag zijn die uit lichtechte pigmenten bestaat en als bindmiddel een polysiloxaan heeft. Dit soort verven bezit een hoge duurzaamheid, zowel qua optische als chemische eigenschappen. De beschermingssystemen zijn in nauw overleg met PPG Protective & Marine Coatings gekozen.”
“Een goed op elkaar ingespeeld team en een flexibele organisatie zorgen er voor dat de herstelwerkzaamheden en groot onderhoud aan de John S. Thompsonbrug op een juiste manier en volgens afspraak worden uitgevoerd. Zo investeren wij continu in kwaliteit, kennis en kunde. Dit zijn essentiële succesfactoren, waarin wij ons positief willen onderscheiden in de markt”, benadrukt Van Schenkhof.
GSB is familiebedrijf
Het Gelders Staalstraal- en Schildersbedrijf is een familiebedrijf dat in 1978 werd gestart door Willy van Schenkhof. Zijn zoons Wim en Elie namen in 1989 de leiding over en de laatste tien jaar is een derde generatie actief werkzaam in de onderneming, namelijk Mike en Johan.
“Wij zien het woord ‘familiebedrijf’ het liefst in de ruimste zin van het woord want GSB betrekt zijn medewerkers graag ‘in de familie’. Samen vormen wij als organisatie een naadloos op elkaar aansluitend geheel. Wij zijn ondanks de grootte een onderneming met korte lijnen. Een bedrijf met vakmanschap dat door collectieve inzet vooruitdenkt en meedenkt met opdrachtgevers’’, zegt directeur Elie van Schenkhof.
De activiteiten van het Gelders Staalstraal- en Schildersbedrijf omvatten een breed scala aan projectgebonden werkzaamheden. Het bedrijf begon met stralen en schilderen van stalen verkeersbruggen. Later kwam daar het onderhoud aan spoorbruggen, sluizen, stuwen, scheepsbouw, hoogspanningsmasten en betonrenovatie bij.
Van Schenkhof zegt hierover: “Ons bedrijf heeft zich zowel in de breedte als in de diepte ontwikkeld en daardoor is het in staat om complexe, veeleisende multi-gedisciplineerde projecten in de daarvoor beschikbare tijd uit te voeren. Dat geldt ook voor het John S. Thompsonbrug-project.”
Amerikaanse luitenant
De John S. Thompsonbrug is vernoemd naar een eerste luitenant in het Amerikaanse leger tijdens de Tweede Wereldoorlog. Hij speelde een sleutelrol tijdens Operation Market Garden in september 1944. Dit is de heroïsche, maar uiteindelijk mislukte operatie, om sleutelposities in de regio Arnhem-Nijmegen terug te winnen van de Duitsers.
Het regiment, dat onder zijn leiding stond, wist snel de brug bij Grave voor zich te winnen, een belangrijke slag voor de geallieerden. In 2004 werden Thompson en zijn peloton geëerd met de vernoeming van de brug. Helaas kon hij dit zelf niet meer meemaken, hij stierf in 1988 op 71-jarige leeftijd.
Foto’s: GSB en Rijkswaterstaat
Auteur: Gerard Scholten