Herbestemming oranjerie op Doorns landgoed

Een van ‘s lands opvallendste oranjerieën staat in Doorn. Een markant, 19e eeuws gebouw met neobarok en neorenaissance invloeden. Het pand wordt gerestaureerd en krijgt een herbestemming als kantoor- en vergaderlocatie. Van de Beek Schilders uit Barneveld voert het schilderwerk uit: “Het is een mooie, maar arbeidsintensieve klus.”

Uniek project voor Van de Beek Schilders

Landgoed Hydepark in Doorn vormt al jarenlang de thuisbasis van het gelijknamige conferentiecentrum en is eigendom van de Protestantse Kerk Nederland (PKN). Wie het ruim 50 hectare grote terrein betreedt, stapt in een oase van rust, ruimte en natuurschoon. Alleen bij de oranjerie, een van de grootste blikvangers op het terrein, is volop bedrijvigheid te zien en dus ook lawaai te horen. Dit markante gebouw met rijk versierde voorgevel dateert uit de 19e eeuw en stond in de voorbije jaren leeg (zie kader). De PKN wil de oranjerie nu een nieuwe bestemming geven als kantoor- en vergaderlocatie.
Al enkele maanden wordt volop gewerkt aan de restauratie, zodat de 500 m² grote oranjerie, die straks drie ruimten zal herbergen, dit jaar kan worden heropend. Een van de uitvoerende bedrijven is Van de Beek Schilders uit Barneveld. Terwijl twee van hun werknemers volop aan het schilderen zijn, geven de twee directieleden van het schildersbedrijf, vader Henk-Jan van de Beek en zijn zoon Rudy, een korte rondleiding op de werkplek.

Bouwval

Kenmerkend aan het gebouw, waarvan alleen de voorgevel een rijksmonumentale status heeft, zijn de hoge ramen, pilasters, lijsten, balustrades, koepels en rijke versieringen met acanthusbladeren en andere bladmotieven. Het midden van het pand wordt gekroond met een koepel, met op de lantaarn een beeld van Flora, de Romeinse godin van de bloemen en planten. Kortom: aan elke versiering en ieder detail valt af te lezen dat dit gebouw oorspronkelijk bedoeld was voor het houden van planten.
De PKN liet Van Hoogevest Architecten uit Amersfoort het restauratieplan maken. “Toen hoofdaannemer De Vree en Sliepen uit Tiel hier in het najaar aan de uitvoering begon, was het pand een bouwval. Vele karakteristieke elementen zijn in de loop der jaren verwijderd of zwaar beschadigd”, zegt Rudy van de Beek. “Hoe dit project op ons pad kwam? Wij voeren al jarenlang veel onderhoudsschilderwerk uit voor de PKN en zetten ook hun hoofdgebouw in Utrecht in de verf. Het oranjerie-project kregen we eveneens toebedeeld.”

Teakhout

Henk-Jan van de Beek knikt. “Wij troffen hier veel achterstallig onderhoud aan. Buiten waren de teakhouten raam- en deurkozijnen aangetast. Ze hadden openstaande verbindingen en het schilderwerk zag er belabberd uit. Er zat lijnolieverf op het hout en deze verf was door de tand des tijds helemaal zwart geworden. Als je je bedenkt dat alle raamkozijnen 2.70 bij 3 meter en de deurkozijnen 3 bij 5 meter groot zijn, kun je wel stellen dat het voor onze schilders een arbeidsintensieve klus was om deze kozijnen, middels ontweringswater, afkrab- en schuurwerk weer helemaal kaal te maken. Per kozijn waren ze gemiddeld twee dagen bezig om ze schilderklaar te krijgen. Uiteindelijk hebben ze wel eer van hun werk.”

“De architect was aanvankelijk van plan weer lijnolieverf op de teakhouten kozijnen te laten aanbrengen, maar op ons advies is dat gewijzigd”, vult Van de Beek junior aan. “Wij wilden liever een verf die juist diep in het hout dringt en, volgens ons, daardoor beter conserveert. In overleg met verfgrossier Habeco kozen we uiteindelijk voor Jotun Benar UVR, een blanke lak met een warme teak kleur en halfglans uitstraling op basis van alkydhars. Speciaal voor het lakken van hardhout.”

Gevels

De rijksmonumentale voorgevel – uitgevoerd in zandsteen en rijk bezet met onder andere pilasters, cordonlijsten, rocaille motieven en getoogde frontons – werd grondig gereinigd door een professioneel schoonmaakbedrijf. Hieraan hoefde geen schilderwerk te worden verricht. Van de Beek verving alle enkel glas door Stolker Monuglas, dun isolerend dubbelglas. In totaal ging het om 74 m² glasoppervlak.
Vanwege de ingrijpende wijzigingen die door de eeuwen heen in en aan het gebouw plaatsvonden, hebben de zij- en achtergevel van de oranjerie geen monumentale status. Op de gemetselde delen aldaar brachten de schilders Keim Soldalan ME aan, een waterwerende silicaat muurverf op basis van de bindmiddelcombinatie kiezelsol en waterglas. Op de houten geveldelen die dekkend geschilderd moesten worden, koos het schildersbedrijf voor Sikkens Rubbol EPS Plus (vochtregulerende halfglanzende grond- en aflak).

Binnenwerk

Binnen was er veel schade aan wanden en plafonds door lekkages en koudebruggen, die zorgden voor loslatend stucwerk. Een stukadoorsbedrijf bracht op de wanden en plafonds compleet nieuw stucwerk aan, dat vervolgens door de schilders met een matte muurverf werd afgewerkt. “De aannemer heeft aan de binnenkozijnen het nodige renovatiewerk verricht. Het aanhelen en plamuren rondom deze kozijnen was daarna voor ons een tijdrovende klus. Vervolgens hebben we het houtwerk in de Celsor Aqua Titanium ZG gezet, een watergedragen, zijdeglanzende aflak”, zegt Rudy van de Beek.

Planning

Volgens Van de Beek is de planning het grootste knelpunt bij het oranjerie-project. “Voordat we kunnen schilderen, zijn we toch vaak afhankelijk van andere onderaannemers. Als het dan bij een van hen even iets tegenzit, dan loopt ook onze planning vertraging op.” De streefdatum van oplevering van de oranjerie is niet gehaald door de hoofdaannemer. Van de Beek: “Dat wordt nu enkele weken later. Gelukkig doet de opdrachtgever daar niet moeilijk over. Tussen kerst en nieuwjaar hebben wij nog een flinke inhaalslag kunnen maken. Ons werk zit er nu bijna op. Het is een mooi project, want het schilderen van een oranjerie – met al zijn bijzondere details – komt niet zo vaak op je pad!”