‘Roest kennen we allemaal, dat bruine spul dat op metaal zit als je het niet goed geschilderd hebt. Voor mij als coatinginspecteur is roest, net als voor iedereen, ook bruin, maar ik zeg het anders: corrosie als gevolg van slecht geconserveerd staal’, vertelt Serviel jr. Smolders, Frosio-gecertificeerd coatinginspecteur. Maar, er zijn meerdere soorten corrosie en er zijn meerdere soorten roest, legt Smolders in dit artikel uit.
Roest kan ook als prettig worden ervaren
Roest is ook eigenlijk niet de juiste benaming voor het fenomeen dat wij roesten noemen. In de internationale wereld noemen we dit corrosie. Corrosie is hetzelfde als roest op staal, maar corrosie komt voor op alle metalen zoals op ijzer, zink, aluminium, op koper, enzovoorts. Er wordt geschetst dat corrosie altijd slecht is, Naar mijn mening zijn er ook veel corrosieprocessen die door ons als mensen prettig worden ervaren. Neem bijvoorbeeld het vrijheidsbeeld van NewYork. Vele mensen maken er dagelijks foto’s van. In feite kijken ze naar een gecorrodeerd koperen beeld met een groen uitgeslagen corrosielaagje op het koper. Ook dichter bij huis zijn verschillende voorbeelden te noemen van corrosie die wij prettig vinden. Thermisch verzinkte leuningen van een trap of een tuin hekje. Allemaal gecorrodeerd terwijl niemand er bij stil staat. Allemaal corrosie die in ons voordeel werkt.
Zwellende corrosie
De meeste corrosie ontstaat echter op staal en heeft en heeft de aparte benaming roest gekregen. Er zijn meerdere vormen van deze soort corrosie. De meest herkenbare variant is ‘normale’ zwellende corrosie. Dit is net als elke soort corrosie het gevolg van een elektrochemisch proces waarbij het meest onedele deeltje van het metaal in opoffering gaat. Dit type van corrosie kan tot maximaal 7 à 8 keer in volume vermeerderen dus een materiaalafname van 1 mm geeft al een corrosiebeeld van 7 mm wat lijkt alsof het materiaal heel erg gecorrodeerd is. Deze corrosie is veelal te herkennen aan een uniforme (donker)bruine kleur en de zwellende laagjes. Als je er met je vinger of een stuk gereedschap in prikt valt het gemakkelijk uit elkaar.
Putcorrosie
De volgende veel voorkomende soort corrosie van staal is putcorrosie. Deze vorm van corrosie is net als normale corrosie het gevolg van een elektrochemisch proces. Toch is het in de basis net iets anders. Door de aanwezigheid van (in water) oplosbare zouten worden er door de edele delen in het staal maar zeer plaatselijk ‘gezocht’ naar onedele deeltjes. En als er al op een klein gedeelte corrosie ontstaat, door de aanwezigheid van de zouten wordt er ook nog een andere corrosiestructuur gevormd wat dit proces versterkt en de corrosie deels oplosbaar maakt voor water en dus wegspoelt. Putcorrosie komt dan ook veel voor aan de kust of daar waar veel chloriden/zouten zijn. Deze vorm van corrosie is te herkennen aan de putjes die je ziet in het metaal. Het komt meestal in combinatie met zwellende corrosie voor en is vaak donkerder van kleur. Putcorrosie is ook een veel voorkomende kwaal bij (oude) beton constructies aan de kust. Door de snelle materiaalafname kan er door putcorrosie behoorlijk snel een gevaarlijke situatie ontstaan.
Spleetcorrosie
Bij de bouw van een grotere stalen constructie worden er vaak delen aan elkaar gebout of gelast. Als de constructie die aan elkaar gebout wordt, niet geconserveerd is tussen de verbindingen of als de lasnaad niet volledig is afgelast of gekit, kan er tussen de twee verschillende delen een microklimaat ontstaan doordat er water blijft staan en algen en mossen gaan groeien. Er zal dan in de spleet tussen de twee metalen corrosie optreden. Dit noemen we spleetcorrosie. Vaak gaat deze vorm van corrosie behoorlijk snel en is het door het microklimaat niet te voorspellen war voor corrosie er plaats gaat vinden. Dit kan zowel gewone als putcorrosie zijn. Deze vorm van corrosie komt zoals de naam al vertelt, alleen voor in spleten waar water zich al dan niet capillair kan ophouden. Door een betere constructie kan deze vorm van corrosie goed te voorkomen zijn.
Galvanische corrosie
Als laatste galvanische corrosie. Vaak wordt gedacht: ik vervang dat roestige boutje door een rvs-bout en ik ben van die lelijke ‘roest’ af. Op dat moment lijkt het een prima oplossing, echter het potentiaalverschil tussen het rvs en het staal zorgt ervoor dat staal de zwakste schakel is in het systeem en als eerste gaat corroderen. In de oude situatie gedroeg het ijzeren boutje zich als anode. Nu gaat de hele constructie zich als anode gedragen om dat rvs-boutje te beschermen. Met een klein rvs-boutje zal niet meteen heel de constructie weg corroderen. In de oude situatie was er sprake van een kleine anode (elektronengever, het onedel deeltje) en een grote kathode (elektronenvrager, het edeler deeltje); in de nieuwe situatie is er slechts een kleine kathode en een grote anode. Er zal dan ook geen ernstige corrosie optreden.Als het rvs-deel van een grotere vorm is zal er wel degelijk een ernstige vorm van corrosie optreden. Het edele deel moet dan ongeveer half zo groot of groter zijn dan het direct verbonden deel.
Om deze vorm van corrosie te voorkomen moeten beide metalen van elkaar geïsoleerd worden. Dit gebeurt in de industrie al veelvuldig om het staal te beschermen. De verbinding kan worden verbroken door een kunststof ring of plaat tussen het rvs en staal toe te passen. De metalen staan dan niet direct in verbinding en er kunnen dus geen elektronen over vloeien. Is dit soort scheiding niet mogelijk en de metalen aan elkaar vast zitten, kan een zinkhoudende verf uitkomst en bescherming bieden door bijvoorbeeld met een niet zinkhoudende verf over het rvs-deel heen en tot 5 à 10 cm daarbuiten aan te brengen.