Hoogwerkertraining: ‘Laat ’m rollen, die machine’

‘Meneer, dit is zo makkelijk nog niet. U heeft heel verantwoordelijk werk!’ Jort Wagenaar laat deze ochtend – als een van de gangmakers in zijn klas – zien dat hij van een lolletje houdt, maar ook dat hij de waarde inziet van het werk van Ed van Dommelen. Want aan hem is zijn uitspraak gericht. De eigenaar van het Nederlands Instituut Hoogwerker Opleidingen (NIHOp) is neergestreken in Leeuwarden. Op de Schildersvakopleiding in de Friese hoofdstad maakt hij jonge kerels als Jort wegwijs in zijn specialisme.

‘Maak een scherpe bocht. Zodra je op de weg bent, ga je direct naar rechts’, instrueert Ed het eerste duo dat oefent in de hoogwerker. ‘Nét voorbij die brievenbus en dan stuur je meteen naar de stoeprand. We willen zo min mogelijk weggebruikers tot last zijn. Blijf wel een halve meter van de stoeprand af, want daar heb je meer druk op het asfalt.’ En daar gaan ze, de hoogte in. Naar een lantaarnpaal, puur om te oefenen. Comfortabel worden met de machine. De Loxam-hoogwerker reikt tot een werkhoogte van vijftien meter.

De groep lezen

Ed geeft zijn cursisten veel vertrouwen, ziet tegelijkertijd alles en stuurt in duidelijke taal bij waar nodig. ‘Laat ’m bewegen die machine, laat ’m rollen!’, klinkt het over een verder uitgestorven industrieterrein. ‘En insturen maar, met alles wat je in je hebt.’ De cursusleider uit Wateringen zal later zeggen dat hij niet kan verlangen dat de leerlingen nu al perfect rijden. ‘Ik reik ze de techniek aan, de basis. Deze groep wilde daadwerkelijk de lucht in, andere groepen willen dat niet. Je leest de groep.’

Dat begint tijdens het theoretische gedeelte in de ochtend. Niet het favoriete onderdeel van menig cursist, maar wel een onmisbaar fundament. Ed gaat op interactieve wijze uitgebreid in op thema’s als veiligheid en wetgeving, soorten hoogwerkers, de belangrijkste begrippen, het gebruik van de hoogwerker en onderhoud, controles en inspecties. Geen moment saai.

Bovendien blijkt hij een man van ezelsbruggetjes te zijn. Zoals de 15-9-3-regel. Een manier om te onthouden dat je in een hoogwerker vijftien meter afstand moet houden tot hoogspanningskabels, negen tot laagspanningsmasten en drie tot een bovenleiding van tram, trein of trolleybus. ‘Ik ben hier om die jongens te laten slagen’, verklaart Ed. ‘Maar als het nodig is, laat ik ze zakken. Want na de cursus gaan ze daadwerkelijk in de hoogwerker aan de slag. En het gaat wel om je veiligheid.’ Het slagingspercentage van NIHOp schat hij niettemin op 95 procent.

Terpentine snuffelen

Hij geeft deze trainingen al bijna twintig jaar. 24 jaar schilderde hij in het bedrijf van zijn vader, tot zijn knieën protesteerden. ‘Daardoor mocht ik op de hoogwerker werken. In 2003 vroeg Savantis mij of ik deze training wilde opzetten, waarmee ik sinds 2004 door heel Nederland ga.’ Hij is gecertificeerd door de International Powered Acces Foundation (IPAF), een wereldwijde organisatie die zich inzet voor veilig en effectief gebruik van hoogwerkmateriaal. Hij roert zich in die rol onder meer bij verhuurbedrijven en op Schildersvakopleidingen. ‘Mijn broer zet ondertussen het familiebedrijf voort, Avado in Rijswijk. ’s Zomers loop ik nog weleens mee, terpentine snuffelen. Gelukkig heb ik met NIHOp een overstap gemaakt in mijn eigen straatje, binnen de schildersbranche.’

Hij kan genieten van zijn doelgroep, ook in Leeuwarden. Wanneer een vrachtwagen met frisdranken langsrijdt, merkt Jort op: ‘Mangodrink is lekker, is die voor mij?’ Ed grijnst: ‘Het blijven schilders hè.’ Wanneer diezelfde Jort ‘Jezus!’ roept, reageert de hoogwerkerspecialist ad rem: ‘Riep je mijn zoon?’ Dat doet-ie goed, de cursusleider. Dolletjes toestaan, ruimte geven, zich realiserend dat het een lange zit is, zo’n ochtend vol theorie. Tegelijkertijd rolt hij een tot de verbeelding sprekende presentatie uit, vol interessante praktijksituaties, waardoor hij iedereen bij de les houdt. In dit geval: acht (jonge)mannen en één jongedame.

De taal van schilders

Hij ontmoet gevarieerde groepen. ‘Sommigen zijn gigantisch gemotiveerd, anderen worden gestuurd. En alles wat daartussenin zit. Ik heb vaak een goede aansluiting met ze, want ik spreek de taal van de schilders.’ Zijn presentatie is niet leidend, zegt hij. ‘Ik pak eruit wat in de groep leeft, werk mét de groep, met de problemen die zij tegenkomen.’

Eenmaal buiten, na de lunch, test hij in het praktische gedeelte meteen de al dan niet opgedane kennis. ‘Wanneer moet deze hoogwerker weer gekeurd worden? Wat weegt-ie? Hoeveel bar zit er in het hydraulisch systeem?’ De vragen worden in rap tempo op de leerlingen afgevuurd, die aardig wat opgestoken blijken te hebben en samen vaak wel tot het goede antwoord komen. ‘En denk erom: eerst de onderste mast omhoog brengen, daarna de bovenste en dan pas naar je werkplek telescoperen’, geeft hij nog mee, voor ze daadwerkelijk aan de slag gaan. Bij het uitstappen zijn de knieën een belangrijk punt van aandacht. Dat weet Ed als geen ander. ‘Een knie kan twee dingen: draaien en buigen. Maar niet allebei tegelijk. Dus zorg dat je eerst in de goede houding staat en dán pas, been voor been, uitstapt.’

Wat hem drijft? Voor een antwoord op die vraag gaat de bevlogen docent eens goed zitten: ‘Dat zeg ik altijd zo: stel ik word 79, zit op het randje van het kistje en kan omkijken en zie dan al mijn cursisten. Als ik van twee jongens het leven heb kunnen redden, ben ik als mens geslaagd. En dan doe ik dit werk ook nog eens met plezier, ik kan ervan eten en nog op vakantie ook. Misschien dat je daar iets mee kunt?’