Bij het uitkomen van deze krant heeft het net de officiële opening achter de rug: Het Juffershuis op landgoed Leyduin in Vogelenzang. De renovatie ging eerst uit van het behoud van grote delen van de betimmering. Toen dat werd losgelaten werd het een extra grote schilderklus.
‘Het was al wel bekend dat het huis er slecht voorstond’, vertelt Arie Zoon. Hij is samen met Huub Dekker vanaf het begin, najaar 2015, als schilder bij het project betrokken. ‘Maar toen de timmerlieden en wij echt wat verder gingen kijken, de verf verwijderden en wat hout weghaalden, werd het al snel duidelijk dat alle rabatdelen vervangen zouden moeten worden, en nog veel meer.’
Het Juffershuis is in de achttiende eeuw als dubbel zomerhuis gebouwd voor twee halfzusters. Het staat op het terrein van landgoed Leyduin, eigendom van het Landschap Noord-Holland. Er is ook een groot landhuis, Huis te Manpad geheten, dat al eerder werd gerestaureerd. Een van de vroegere bewoners was de dichter/bestuurder David Jacob van Lennep, die mede verantwoordelijk was voor de aanleg van de waterleidingduinen: water wordt vanuit het IJsselmeer in de Kennemerduinen gepompt, daar door de natuur gezuiverd, en vervolgens als drinkwater naar Amsterdam gepompt. De bewoonsters van het Juffershuis waren familie van deze Van Lennep.
Zoon: ‘De muren bestonden uit twee lagen hout, met als isolatie daartussen stro en hooi van de landerijen rondom. Ze vonden er zaden van planten en bloemen uit die tijd tussen, die weer opnieuw uitgezaaid kunnen worden. Dat is mooi, maar als er eenmaal vocht bij zulke isolatie komt, dan is dat slecht voor het hout.’
Het project werd dus nog een hele uitdaging voor architectenbureau Veldman, Rietbroek, Smit uit Leiden, projectleider Arthur Schaafsma van landschap Noord Holland en aannemer Kistemaker uit Edam, die via Prima Personeelsdiensten Zoon, Dekker en in een later stadium nog meer schilders inhuurde.
‘Er is behouden wat behouden kon worden’, legt Zoon uit. ‘En de rest is vervangen. Bijvoorbeeld veel van de ramen zijn nog origineel, maar wel voorzien van isolerend monumentenglas. Bij sommige kozijnen zijn sommige delen wel, sommige delen niet origineel. Kistemaker heeft een prachtige houtbewerkingsruimte in Kwadijk, waar ze al dat mooie kraalwerk op maat maken.’
Ook de grenen planken voor de gevelbetimmering werd op maat gezaagd en onder geconditioneerde omstandigheden, door Zoon en Dekker, eerst gereinigd en daarna twee keer over in de Sikkens Ventura gezet. ‘Een dampdoorlatende, beitsachtige verf’, zegt Zoon. ‘Ik kende het product niet, maar het verwerkt prima. Het dampdoorlatende is natuurlijk belangrijk bij een houten gebouw. Bovendien is deze Ventura nogal elastisch. Dat de planken in de loop der tijd scheurtjes en kieren gaan vertonen is onvermijdelijk. Deze verf beweegt dan enigszins mee.’
De planken werden aangebracht op het staketsel en moesten toen, in het werk, nog een keer overgeschilderd worden. Zoon: ‘Dat was begin dit jaar, 2017. Het was toen behoorlijk koud. Het gebouw was in zijn geheel overkapt en we hadden heaters. Zo hebben we de laatste laag Ventura aangebracht: met de roller en daarna nagestreken met de kwast, zodat je kwaststrepen krijgt. Dat wilde de architect graag.’ Enige consternatie ontstond toen het leek of de verf weer snel onthechtte. ‘Als je je nagel er langs haalde kwam het los. Maar de vertegenwoordiger van Sikkens bezwoer ons dat de verf bij wat hogere temperaturen zou doorharden en beter hechten. En dat bleek gelukkig ook het geval’, vertelt Zoon.
Binnen werd ook veel vernieuwd, maar is veel meer behouden gebleven. De schilders van Kistemaker, op het hoogtepunt werkten er vijf schilders tegelijk aan het pand, hadden de opdracht om de bestaande verflagen te verwijderen. ‘Dat was een fiks karwei’, legt Zoon uit. ‘Want er zat een dik pak verf op. Van alles door elkaar. Het was een zomerverblijf, hè, er hebben verschillende mensen in gewoond. Die schilderden net zoals ze het wilden, met de verf die ze voorhanden hadden. De architect heeft wel goed kleuronderzoek kunnen doen, de oorspronkelijke kleuren zijn teruggevonden.’ In het dak, waar een bed & breakfast met twee gastenverblijven is gebouwd, mocht veel hout na het kaal maken onbehandeld blijven. ‘De verflaag hebben we met de oscillerende schuurmachine, eerst met korrel 80, daarna met korrel 240, helemaal weg gekregen,’ glimlacht Zoon. Waar binnen het houtwerk wel geschilderd wordt, is dat allemaal met Sikkens Rubbol BL Rezisto Satin. Zoon: ‘Beneden wordt het een ‘gasterij’ met een winkel met streekproducten, een lunchroom annex restaurant met een terras. Dat gaat veel bezoekers trekken. Dan is het prettig dat de oppervlakken allemaal tegen huidvet bestand zijn.’
De ondergrond werd steeds met beleid en in overleg geplamuurd of gerepareerd. ‘De architect wil er veel “leven” in houden, terwijl je het als schilder soms wel eens wat vlakker en strakker zou willen maken. Dat blijft een kwestie van overleggen en elkaar aanvoelen’, aldus Zoon. Ook binnen is het lakwerk allemaal met de kwast nagetrokken zodat er een subtiel kwaststreepje zichtbaar blijft. Het lakwerk buiten, op ramen en kozijnen, is gedaan met Sikkens Rubbol Express High Gloss, vooral vanwege de koude en natte omstandigheden. Op de binnenwanden ging Alphatex SF, op de buitengevels waar die gestuukt zijn Aphaloxan Flex.
Opmerkelijk is dat aannemer Kistemaker het schilderwerk zelf aannam en het vervolgens liet uitvoeren door inleenschilders. Zoon: ‘Het bedrijf is dat zo gewend. Het bedrijf heeft zelf maar vier man in vaste dienst, geen schilders. Huub en ik hebben eerder een aantal molens geschilderd voor Kistemaker, dus ze wisten wel wat ze aan ons hebben. We zijn allebei geen mensen om als zzp’ers voor onszelf te beginnen. We werken liever via een uitzendbureau. Ik heb een uitzendbureau gezocht dat ik echt bij mij vond passen, daar werk ik nu al vrij lang voor. Deze klus heeft ons geweldig door de afgelopen twee winters heen geholpen. Hierna is er bij Kistemaker voorlopig niet meer zoveel schilderwerk. Maar het schilderseizoen breekt aan, dan is er werk genoeg. Ik maak me daar geen zorgen over.’
Foto:
Overal is de verflaag met de kwast nagetrokken op verzoek van de architect
Foto’s: JMS