Alle statistieken wijzen erop dat er binnen drie tot vier jaar een tekort aan vakmensen is in de bouw. Toch wil Espeq Opleidingsbedrijven, als het even kan, vasthouden aan selectie bij de poort. “We willen voorkomen dat iemand halverwege de opleiding afscheid neemt.” De ambitie: het leveren van een keurkorps aan vakkrachten.
Het is ruim een kwart eeuw geleden dat de Spos Noord-Holland Noord het levenslicht zag. In 2002 was de vraag actueel of er een zelfstandige toekomst was weggelegd voor het samenwerkingsverband van schildersbedrijven in de kop van Noord-Holland. Er werd besloten in te trekken bij de buren, Espeq Opleidingsbedrijven in Heerhugowaard, in 1984 opgericht voor de hout- en bouwsector. Tot die tijd was samenwerken met aannemers eigenlijk ‘not done’, stelt Peter de Jager, voorzitter van Spos Noord-Holland Noord. “Het startte als een verloving, maar werd al snel een trouwerij en daar hebben we nooit spijt van gehad.” De Espeq organisatie wordt inmiddels gedragen door bijna 700 bedrijven uit de bouw-, hout-, metsel-, schilder-, stukadoors- en tegelzetbranche in Noord-Holland.
Mentaliteit
Samen met Henry Meijdam, algemeen directeur Espeq Opleidingsbedrijven, hebben we het over praktijkonderwijs anno 2013. Het onder één dak herbergen van alle technische disciplines in de bouw, heeft volgens beiden veel voordelen. Meijdam: “Wij kiezen voor een brede instroom en duidelijk carrièreperspectief. We bieden uitzicht op een baan (zie ook kader, red.) en ze leren hier wat de markt vraagt en niet alleen wat er de boekjes staat. De bouw evolueert van een sectoraal naar integraal proces; denk alleen maar aan lean bouwen. We werken hier met het 125% model; de leerling moet een kwart meer kennis en competenties hebben dan regulier gevraagd. Zo leert een schilder hier bijvoorbeeld ook een leiding verleggen of een deur of raam afhangen. Dan bied je meerwaarde aan een bedrijf. Ook doorstromen naar mbo niveau 4 en 5 is hier mogelijk; jongeren zien dan dat je carrière kunt maken in dit beroepenveld.” “Daarnaast wordt de juiste mentaliteit bijgebracht”, ontleedt De Jager een andere pijler onder het succes. “Geen schoolse situatie, maar ervaren hoe het is om te functioneren in een werkkring. En daar horen verantwoordelijkheden bij. Simpele dingen als op tijd komen, op de juiste manier bewoners benaderen. Het gros van de bij ons aangesloten schildersbedrijven is actief bij woningbouwverenigingen. In de renovatiemarkt draait alles om het klantencontact en daar sturen wij dus heel erg op.”
Arbeidsbemiddelaar
Hierbij is een belangrijke rol weggelegd voor de arbeidsbemiddelaar. Hij of zij gaat langs bij de bedrijven waar de jongeren stage lopen en bezoekt ze ook op de werkplek. De Jager: “Zit het leerling op schema? Is de werkgever tevreden? Die feedback en sociale context is ontzettend belangrijk. Dat toets je niet in een examenlokaal. En uiteindelijk bemiddelt de arbeidsbemiddelaar de leerling ook naar werk.” Alle leerlingen die de basisberoepsopleiding (niveau 2) volgen, krijgen onderwijs via de beroepsopleidende leerweg (BOL), waarbij men vier dagen per week bij een erkend leerbedrijf de fijne kneepjes van het vak leert en een dag per week theorie krijgt voorgeschoteld bij het ROC waarmee Espeq samenwerkt. Het verschil met vroeger (BBL) is dat een leerling geen loon, maar een stagevergoeding krijgt en Espeq geen doorbetalingsverplichting heeft als een leerling niet kan worden geplaatst. “Er zijn echter bedrijven die hechten aan de beroepsbegeleidende leerweg. Dat mag. Dan verzorgen wij de opleiding ook, maar dan moet het schildersbedrijf zélf de leerling een tweejarig contract aanbieden. Het is positief dat er nog steeds bedrijven bereid zijn te investeren in gemotiveerde jongelui.”
Mobiliteit
Op schilder- en onderhoudsgebied zijn rond de 130 bedrijven bij Espeq Schilders aangesloten. Redelijk stabiel, maar De Jager doet wel een oproep: “Espeq is ván deze bedrijven. Als zij geen leerlingen afnemen, valt het bestaansrecht weg. Dat moet men zich wel goed beseffen.” Op termijn ziet Meijdam de verminderde instroom als een bedreiging. “Een van onze kerndoelen is het ‘just in time’ leveren van vakkrachten. Wij sturen op basis van de markt, ook bij het aannamebeleid. Het kan zijn dat we in de toekomst moeten nadenken over transportmogelijkheden om de leerlingen die ene dag in de week hier naar toe te krijgen. Hoe, dat zullen we dan met de participanten nader moeten bespreken. Gelukkig zitten we in Heerhugowaard centraal aan het spoor en aan een snelweg.” Los van ondersteuning in de mobiliteit, moet een beter imago jongeren over de streep trekken ook in de toekomst voor het schildersvak te kiezen, is de overtuiging van Meijdam. “Wie zegt er op een verjaardagsfeestje vol trots: mijn kind is vakman? Dat moet veranderen. Wij proberen hier vaktrots tot een soort handelsmerk te maken. De ambitie: Espeq levert het keurkorps als het gaat om vakkrachten.” Selectie aan de poort, ook bij een verminderde instroom, moet deze kwaliteit bewaken. “We willen voorkomen dat iemand halverwege de opleiding afscheid neemt. Voor wie wel gemotiveerd is, maar niet het vereiste startniveau heeft, bieden we een voorschakeltraject.”
Schilder^sCool
Zet Espeq zich hiermee af tegen Schilder^sCool? “Absoluut niet”, stelt De Jager. “Wij zijn voor samenwerken en er zitten goede elementen in het Schilders^sCool model. Maar wij vinden dat we sommige zaken beter voor elkaar hebben. Deelname via een cafetariamodel was tot nu toe echter niet mogelijk. Dan houdt het op.”