We schrijven april. Al wekenlang is het een en al bedrijvigheid in de werkplaats van Schilders De Vries in de stad Groningen. Werknemers van het bedrijf strippen hier dagelijks een beitssysteem van larikshouten gevelvinnen, omdat de ondergrond niet meer draagkrachtig bleek. Daarna worden deze vinnen met de bandschuurmachine en een excentrisch roterende schuurmachine helemaal kaal gemaakt en met de kwast en roller in een nieuw, impregnerend beitssysteem gezet.
Na droging brengen de schilders de vinnen terug naar waar ze vandaan komen: de Energy Academy Europe, waarna montage op de gevels van dit gebouw volgt. “Het is zowel qua arbeidsuren als logistiek een flinke klus”, vertelt directeur Myrthe de Vries van Schilders De Vries. “Iedere vin bestaat uit drie planken. We proberen gemiddeld twintig planken per dag af te werken.”
Houten vinnen
De voorgeschiedenis. De Energy Academy Europe, instituut voor onderzoek en innovatie op het gebied van energie, is een beeldbepalend gebouw dat in 2017 werd gebouwd op initiatief van de Rijksuniversiteit Groningen (RUG) en Hanzehogeschool Groningen (HG).
Het staat op de Zernike Campus, een van ’s lands bekendste en oudste campussen, aan de noordelijke rand van de stad Groningen. Dagelijks ontwikkelen ruim 35.000 studenten zich hier tot professionals bij de Rijksuniversiteit Groningen (RUG) en Hanzehogeschool Groningen (HG). Daarnaast zijn op de campus zo’n 150 bedrijven gevestigd voor wie de hightech faciliteiten en de samenwerkingsmogelijkheden een uitstekende voedingsbodem vormen voor hun producten en diensten.
De driedimensionale, trapeziumachtige zeshoek van de Energy Academy Europe valt onmiddellijk op tussen de andere universiteitsgebouwen met vooral gevels in glas of kunststof. Op de achterover hellende glasgevels zijn verticaal vinnen van FSC-gecertificeerd larikshout gemonteerd, die schaduw creëren, waardoor extra zonwering niet nodig is. “De houten vinnen hebben daarnaast ook een belangrijke esthetische functie”, vertelt bouwkundig projectleider Dick Damstra van de RUG. “Bij de bouw in 2017 zijn ze eerst brandvertragend behandeld en vervolgens afgewerkt met een watergedragen beits.”
Proefvlakken
Om tot de juiste productkeuze te komen, werden eerst een aantal proefvlakken op vier gevelzijden opgezet. “Na intensief monitoren, bleek Cetol HLS plus, een zijdeglanzende, niet-filmvormende transparante beits op basis van alkydhars, het meest geschikte product”, vertelt accountmanager Marjolein Aangeenbrug van Sikkens Center Geertsema die nauw bij het project is betrokken. “Het is een waterdampdoorlatend product dat niet bladdert, geen craquelé geeft en eenvoudig te onderhouden is.”
Van der Veen vult aan: “Op de proefvlakken zie je zoutkristallen nu van binnenuit aan het oppervlak op de beitslaag verschijnen. Dit is een blijvend proces, dat door de beitslaag minder wordt geremd dan bij een filmvormend systeem. Het is slechts een kwestie van eenmaal per jaar even afnemen met spons en water om de mooie esthetische aanblik te behouden.”
Qua kleur werd besloten een beits met iets meer pigmentering te kiezen. “Dat remt de schimmelvorming enigszins en hoe meer pigment, deze te beter de schadelijke gevolgen van UV licht worden geweerd. De degradatie van het verfsysteem gaat minder snel.”
Uitvoering
Omdat de Energy Academy Europe trapeziumachtige zeshoek is, kwamen de schilders van De Vries er bij het aanbrengen van de proefvlakken al achter dat het onderhoudswerk aan de achterover hellende gevels uit arbotechnisch oogpunt geen pretje is. Er moet ver worden gereikt om een handeling uit te voeren.
“Zeker met een zwaar stuk gereedschap in handen is dat niet verantwoord en vol te houden. Een van onze medewerkers zei dan ook meteen tegen mij: Ik ga dit werk echt niet doen”, kijkt projectleider Andries Holtrop van het schildersbedrijf terug.
“We hebben daarom een veiligheidskundige ingeschakeld hoe we dit project het beste konden aanpakken. Een vaste steiger rond het gebouw laten bouwen, bleek veel te duur te zijn. Bovendien kun je het de gebruikers van het pand niet aandoen dat onze mensen dagelijks met roterende machines aan de gevels staan. Dat geeft teveel geluidsoverlast.”
Uiteindelijk werd besloten de vinnen fasegewijs te demonteren, ze goed te nummeren en vervolgens af te voeren naar de werkplaats van Schilders De Vries, waar ze onder geconditioneerde omstandigheden goed kunnen worden behandeld. “Zo werken we sinds eind februari dagelijks via een vast schema. Twee werknemers demonteren een aantal vinnen, vervoeren deze naar ons bedrijfspand en nemen vervolgens andere, inmiddels afgewerkte planken, weer mee naar de Energy Academy Europe waar ze door hen opnieuw worden bevestigd. Deze werkwijze bevalt ons prima. Het arbo-voordeel weegt nu op tegen de meerkosten van demontage. Bijkomend voordeel is dat de elementen op deze wijze ook veel beter kunnen worden behandeld: denk aan de achterkanten en kopse kanten”, aldus De Vries.
Werkplaats
In de werkplaats draaien de verfstripper, bandschuurmachine en excentrisch roterende schuurmachine dagelijks op volle toeren. “Goed machinaal schuren van de vinnen is belangrijk, want dan krijg je een beter indringend vermogen voor de Cetol HLS. Vanwege de brandwerendheid is het wel van belang dat je bij het schuurproces niet teveel hout verwijdert”, zegt Holtrop. “De eerste beitslaag wordt 5 procent verdund, zodat het product als het ware de ondergrond inschiet. De tweede en derde beitslaag, beide in lichteiken kleur, worden niet verdund. Zo krijg je een mooi eindresultaat. De kopse kanten worden eerst grondig schoongemaakt en daarna voorzien van de 2K houtprimer Polyfilla Pro W340.”
In mei zijn alle vinnen weer op de gevels van de Energy Academy Europe gemonteerd. “Samen met AkzoNobel blijven we ze uiteraard jaarlijks monitoren”, zegt De Vries. “Elk jaar even schoonmaken met water is sowieso raadzaam. Nu we de vinnen zo grondig hebben behandeld, wordt de volgende onderhoudsbeurt alleen maar eenvoudiger; op locatie kun je het hout in de toekomst, na reiniging, meteen over kwasten. Zo’n bijzondere klus als dit zullen we niet vaak meer meemaken!”
Het gebouw
De Energy Academy Europe bestaat uit twee bouwdelen, met daartussen het atrium. Aan de noordzijde bevinden zich de onderzoeksruimtes met laboratoria en aanverwante werkruimtes en aan de zuidkant bevinden zich de wintertuin en onderwijsruimten.
Tussen de zonnepanelen op het schuin oplopende dak is er ruimte gemaakt voor driehoekige raamvensters die voor maximaal daglicht in het gebouw zorgen, waardoor het gebruik van kunstlicht kan worden gereduceerd. De Academy staat bekend als ’s lands meest duurzame onderwijsgebouw en in 2017 won het in Londen de internationale BREEAM Award (categorie ‘Mixed Use & Other’).
