Sleat is een voormalig vestingstadje in Friesland dat jaarlijks veel toeristen trekt. Een van de bezienswaardigheden in het centrum is de protestantse laatgotische kerk uit 1647. Achterin dit godshuis werkt meesterschilder Johan Verbeek geconcentreerd aan de restauratie van enkele gemarmerde zuilen.
Deze kolommen zijn van eikenhout gemaakt en staan op een basement van natuursteen. “Door optrekkend vocht uit deze steen zien de marmerimitaties er niet meer goed uit. Vooral de onderkanten zijn aangetast. Daarnaast zijn er vanwege het redelijk intensieve gebruik van het gebouw door de jaren heen her en der op de zuilen beschadigingen ontstaan. Het kerkbestuur gaf mij de opdracht om de marmerimitaties te restaureren”, legt Verbeek uit.
Ook vier kleinere, gemarmerde zuilen in de herenbank tegenover de preekstoel worden door Verbeek onderhanden genomen. Wat dit restauratieproject zo bijzonder maakt, is dat Verbeek inmiddels de vierde generatie is die aan deze marmerimitaties werkt.
“Ik kom uit een schildersfamilie. Mijn overgrootvader heeft de imitaties hier aan het eind van de 19e eeuw aangebracht. Later hebben respectievelijk mijn grootvader, vader en nu ook ik ervoor gezorgd dat het marmerwerk er goed bij blijft staan. In 1975 was de meest recente keer, uitgevoerd door mijn vader. Ik zet hier dus een familietraditie voort en dat vind ik mooi”, glimlacht Verbeek.
Met een schrapper haalt de schilder eerst de losse verflagen van de zuilen. Vervolgens brengt hij een dunne laag Trimetal-grondverf aan en daarna bijplamuren met Alabastine. “Ik maak de ondergrond niet supervlak en glad, want het moet juist de authentieke look behouden. Daarom plamuur ik ook overdwars om het niet superstrak te laten lijken.
Daarna bepaal ik de basiskleur van de marmerimitatie door een proefstukje op te zetten. Zodra ik deze heb gevonden, breng ik de kleur met acrylverf van Winsor & Newton in drie lagen aan. Voor de adering gebruik ik een kleurmengsel van onder andere ongebrande en gebrande omber.”
Internaat
De tegenwoordig in Wijckel woonachtige Verbeek (63) is geboren en getogen in Sleat en de vierde generatie van een schildersgeslacht uit deze stad. “Ik wilde aanvankelijk geen schilder worden en koos voor de Detailhandelschool. Toen ik van deze school werd gestuurd, besloot ik – mede op aanraden van mijn vader – toch maar voor de Nationale Schilderschool in Zwolle te kiezen.”
“Destijds zat er nog een internaat bij de school, waar ik vier jaar lang heb gewoond. Eigenlijk was het een saaie periode, want je was daar aan strikte regels gebonden. Zo moesten we bijvoorbeeld altijd om tien uur ’s avonds al naar bed. Een voordeel van het internaat was dat je als studenten vaak samen huiswerk maakte en volop van elkaar leerde.”
Na het voltooien van zijn opleiding kon Verbeek aan de slag in het ouderlijk schildersbedrijf. In 1992 besloot hij voor zichzelf te beginnen als specialist in restauratie- en decoratieschilderwerk. Daar heeft hij het tot op heden druk mee. Opdrachtgevers zijn kerkelijke organisaties, stichtingen, schilders- en bouwbedrijven, architecten en particulieren.
Verbeek krijgt veel specialistische opdrachten die in en aan (kerk)gebouwen moeten worden uitgevoerd, zoals verguldwerk, hout- en marmerimitaties, trompe l’oeils en ander decoratieve technieken. “Zo komen er bijzondere projecten op mijn pad.”
Kunstschilder
Omdat hij met artrose kampt, is Verbeek de laatste jaren niet meer fulltime actief als restauratie- en decoratieschilder. “Vooral plamuren en verf rollen gaat steeds moeilijker. Ik ben mij daarom meer gaan toeleggen op kunstschilderen. Daar beleef ik veel plezier aan. Ik heb een atelier naast mijn woning. Kunstschilderen en tekenen doe ik als hobby al bijna mijn hele leven.”
“Rond 2006 ben ik mij meer gaan toeleggen op kunstschilderen. Mijn werk is vrij expressionistisch. Ik maak de schilderijen met acrylverf op doek en gebruik hiervoor uitsluitend paletmessen. Dit geeft een directe en ietwat pasteuze opbouw. Alle handelingen blijven op deze manier zichtbaar, terwijl het onderwerp toch herkenbaar, maar met mijn gevoel en beleving op het doek komt.”
Verbeek schildert het liefst elementen uit de natuur. Inspiratie haalt hij uit zijn directe omgeving. Vanuit de eigen woonkamer kijkt hij uit over de landerijen en bosranden van het heuvelachtige Gaasterland. “Kleine dingen maak ik extra groot, zodat je kunt zien hoe mooi het is.”
Zijn schilderijen zijn zo nu en dan te bewonderen bij kunstgalerieën in de regio. Daarnaast heeft Verbeek de voormalige loods van het vroegere ouderlijk schildersbedrijf in Sleat laten verbouwen tot een expositieruimte, waarin allerlei werken van hem te zien zijn. “De vele toeristen die de stad ’s zomers trekt, komen hier graag een kijkje nemen en kopen soms een schilderij”, zegt hij.
Verbeek legt zich nu gemiddeld de helft van de werkweek toe op kunstschilderen en de overige dagen voert hij restauratie- en decoratieschilderwerk uit. “Ik vind het een mooie mix.”
Onderschat beroep
Johan Verbeek Fries houdt, naar eigen zeggen, van het schildersvak. “Wat mij ergert, is dat onze vakkennis vaak wordt onderschat. Vooral bouwkundigen behandelen je soms als ‘het schildertje’ dat weinig kennis van zaken heeft en alleen maar zijn taak moet uitvoeren en in het voortraject niet hoeft mee te denken over de uitvoering. Ik had op de Nationale Schildersschool liefst 26 vakken, waaronder kunstgeschiedenis, kleurleer en architectuur. Dankzij dat brede palet heb ik juist volop kennis van zaken!”
“Je komt als schilder soms bij klanten en daar liggen de moodboards van interieurstylisten al klaar hoe het werk moet worden uitgevoerd. Ik verbaas me daarover. Als er iemand verstand van kleur heeft, dan is dat toch de schilder? Waarom maken zulke opdrachtgevers daar dan geen gebruik van? Op deze manier wordt ons vak verder uitgehold”, vindt Verbeek. Als specialist in restauratie- en decoratieschilderwerk prijst hij zich gelukkig dat er vooral mooie projecten op zijn pad komen, zoals het project in de kerk van Sleat. “Deze marmerimitaties kunnen nu weer decennialang mee.”
