U werkt voor TNO maar u beheert een voorlichtingssite van de overheid.
‘Ongeveer juist. De wetgeving rond het hebben van een RI&E dateert van 1994. De overheid heeft het hebben van een RI&E verplicht gesteld: elk bedrijf moet een inschatting maken van de werkgerelateerde risico’s die de mensen lopen. Plus een inschatting van hoe ernstig die risico’s zijn. En er moet ook een plan van aanpak zijn om die risico’s te vermijden. Om bedrijven daarbij te helpen werd, het Steunpunt RI&E ingericht.’
Maar dat steunpunt, dat geeft toch erkenningen af?
‘Veel branches ontwikkelen zogenaamde “branche RI&E’s”: vooral voor kleine bedrijven is het best omslachtig om een eigen RI&E voor je bedrijf te maken. In de schilderssector zijn er twee van die brancheorganisaties die dat gedaan hebben. Ze kunnen zo’n RI&E aan ons voorleggen. Wij checken dan of aan de voorwaarden is voldaan, zoals of zowel werkgevers als werknemers er hun inbreng in hebben gehad en of er een toetsing door een gecertificeerd arbokernkundige heeft plaats gevonden. Is dat het geval dan erkennen we zo’n branche-RI&E. Dan komt er op onze site een groen vinkje achter te staan.’
Ja, alleen dát hij erkend is. De RI&E zelf niet.
‘Klopt. Die blijft in beheer van de organisatie die hem heeft opgesteld. Sommigen stellen het document voor iedereen beschikbaar. In de schildersbranche moet je ervoor betalen of je moet lid zijn van de betreffende vereniging. Of allebei.
Ik moet dus zo’n RI&E-document hebben liggen voor als de Arbeidsinspectie erom vraagt?
‘De bedoeling is vooral om het aantal arbeidsongelukken en werkgerelateerde ziektes te voorkomen. Je moet zo’n RI&E met zorg en aandacht opstellen, een plan van aanpak maken en regelmatig checken of je je plan ook uitvoert. Zijn de klimmaterialen op orde? Werken we verantwoord met chemische stoffen? Worden jonge werknemers goed voorgelicht over de risico’s en hoe ze zich daartegen moeten beschermen? En gebruiken we wel steeds de beste en veiligste klimmaterialen, beschermingsmiddelen? Zulke dingen zijn terug te vinden in de zogenaamde arbocatalogus van een branche (OnderhoudNL heeft er een, vrij toegankelijk, online staan, red.). Ondertussen klopt het wel: je moet een RI&E hebben en de Arbeidsinspectie kan je beboeten als je die er niet is.’
Ook als ik een VCA heb, keuringsrapporten voor mijn klimmateriaal, regelmatig toolboxmeetings houd?
‘Ja. Dat zijn voorbeelden van zogenaamde privaatrechtelijke regelingen en certificaten. Wettelijk is de RI&E verplicht. Je kunt het één natuurlijk wel deel laten uitmaken van het ander. Als valgevaar een groot risico is en de rolsteiger is het veiligste arbeidsmiddel, dan is een jaarlijkse keuring van die rolsteiger een manier om dat risico verder te beperken.’
Waarom stuurde het ministerie in april zo’n uitgebreide brief over RI&E’s? Is er een aanleiding?
‘Eerlijk gezegd niet. We voeren regelmatig onderzoeken uit, houden enquêtes. Gebleken is dat de aandacht voor en kennis van RI&E’s in de loop der tijd afzwakt. Dan besluit het ministerie dat het tijd is om er weer aandacht aan te besteden. Zo komt zo’n brief er. Waarin verwezen wordt naar het Steunpunt RI&E.’
En dat had effect?
‘Zeker. We krijgen maandelijks tientallen vragen. Meteen na de brief waren het er wel 1000, 1500. De mensen wilden eigenlijk drie dingen weten: Wat is überhaupt een RI&E? Wat moet er in staan? En ook vaak: Moet mijn bedrijf ook een RI&E?’
Daar zegt u wat. Het is arbowetgeving. Zzp’ers zullen het dus wel niet hoeven?
‘Algemeen geldt de arbowetgeving inderdaad niet voor zzp’ers. Maar in artikel 9,5 van het Arbobesluit staan toch een aantal concrete eisen waaraan ook zzp’ers zich te houden hebben, zoals bij het werken met asbest en het werken op hoogte. En verder is de arbowetgeving wél van kracht als je ook maar één uitzendkracht of leerling in dienst hebt. En, nog wat vager, als je met een aantal zzp’ers samenwerkt, maar het wel duidelijk is dat jij de anderen instructies geeft. Er is dan sprake van een gezagsverhouding. Gebeurt er dan iets met één van de zzp’ers die jij aanstuurde, dan kun jij daarvoor aansprakelijk worden gesteld. En je kunt daarnaast ook beboet worden voor het niet hebben van die RI&E. Ik geef toe dat hier grijze gebieden zijn. Sta je met een groep zzp’ers aan een klus te schilderen met je eigen materiaal, wie gaat dan bewijzen dat één van jullie de anderen aanstuurt?’
Al met al…
‘Is het belangrijk dat je als professional je veiligheid en gezondheid serieus neemt. Je kunt zo’n plan zelf schrijven, op www.rie.nl is een goede checklist te vinden van aan welke risico’s je zou kunnen denken. Je kunt het ook laten schrijven of er één kopen bij een branchepartij. De hoofdzaak is dat je jezelf en je collega’s beschermt tegen gevaar dat je had kunnen voorkomen.’