‘We zitten in kamp Zervou. Als je dat opzoekt in Google, staat er “Gevangeniskamp”. Een beetje stom, maar het is wel de realiteit. Overal is prikkeldraad. Van de buitenkant lijkt het inderdaad een gevangenis, maar van binnen valt dat mee. Als je de gezelligheid van de mensen ziet, vergeet je waar je bent.’ Het is een kleine schets van het leven op Samos dat Veerle van Ingen (21) en Eva van Waaijen (19) vorige week achter zich hebben gelaten. Hun stage zit erop. Een stage waarbij ze letterlijk en figuurlijk kleur hebben gegeven aan een project. Beslist geen doorsnee-project: een vluchtelingenkamp op een Grieks eiland, met 1.200 mensen en hun levensverhalen.
‘Je raakt veel in gesprek en soms hoor je verschrikkelijke verhalen’, vertelt Van Ingen. ‘De ongeschreven regel is wel dat je daar niet naar vraagt. Want de verhalen zijn ontzettend persoonlijk en traumatisch.’ Schilderen en schetsen vormen ondertussen een mooie afleiding. De twee Nimeto-dames – vierdejaars Specialist Restauratie en Decoratie – hebben de bewoners meer geleerd over verfsystemen en hoe je strak schildert. Ook zijn ze daadwerkelijk samen aan het werk gegaan.
Zonnige, kleurrijke schilderingen zijn het resultaat. Zoals op de “safe space” voor vrouwen, het washok (met wasmachine en bubbels op de muur), banken met decoratieve motieven en de muren rond een sportveld. Daarop staan sportende silhouetten afgebeeld: van de bewoners, zo blijkt. ‘Een speciaal ontwerp waarbij iedereen zijn ideeën heeft ingebracht’, zegt Van Ingen, die per video een rondleiding geeft. ‘We hebben eerst overal een ondergrondkleur aangebracht en daar de decoraties op geschilderd.’
Via een oud-docent van het Nimeto zijn de twee op het Griekse eiland, dat bijkans de Turkse kust kust, terechtgekomen. Eric Verhaar is de man in kwestie. Krijn Kraaijeveld, stagedocent op de Utrechtse creatieve vakschool: ‘Eric ging een jaar of drie, vier geleden naar Lesbos. Aanvankelijk voor vakantie, maar hij werd geraakt door de situatie van de vluchtelingen op het eiland. Daarom ging hij als vrijwilliger aan de slag in kamp Moria. Het werken met vluchtelingen heeft hem sindsdien niet meer losgelaten.’
Movement On The Ground, de NGO waar Verhaar zich destijds voor inzette, is de opdrachtgever van de Nimeto-stagiairs. Met als filosofie de vluchtelingen/plaatselijke bewoners bij de projecten te betrekken, zodat zij hun talenten kunnen ontplooien. ‘Movement On The Ground – waarvoor we eerder al een huis voor Oekraïners opknapten in Breda – haalt echt het goede in vluchtelingen naar boven’, ziet Kraaijeveld. ‘Ze geven ze verantwoordelijkheid, zingeving. En dat in een razend tempo. Respect voor Veerle en Eva. Ga er maar aanstaan. Allebei nog thuiswonend en 21 weken weg zijn. Maar je ziet ze opbloeien, hun organisatietalent ontluiken. Ze zijn sociaal bezig én met hun vak. Ik vind dat die twee dames een zonnetje brengen, met kleur en hun persoonlijkheden. Dat ze zichzelf en een luisterend oor meenemen: alleen daarmee zijn ze al van betekenis.’
Dat kan Van Waaijen beamen. ‘De mensen en hun verhalen zal ik nooit vergeten. Het zijn levenslessen. Ik raad het iedereen aan eens zo’n stage te doen, of überhaupt vrijwilligerswerk. Als je vriendelijk bent en glimlacht, krijg je daar veel voor terug.’ Van Ingen: ‘Je moet zo dankbaar zijn met het leven dat je hebt. Dat je in Nederland zit, veilig, gezond en met vrienden en familie in de buurt. De mensen in het kamp hebben zo veel vrienden en familie verloren. Toch toveren zij een glimlach op je gezicht.’ Kraaijeveld: ‘Je hebt een bepaald beeld van vluchtelingen. Maar als je de mensen erachter ziet, begrijp je waarom ze die tocht ondernemen. En dan weet je ook dat elke vluchteling minimaal één keer de dood in de ogen heeft gekeken. Wie zijn wij dan om te bepalen dat zij hun geluk niet elders zouden mogen zoeken?’
Nu is “geluk” niet per se de omstandigheid in de vluchtelingenkampen op Samos, Lesbos en Chios. In Vathy, of Samos-stad, waar Van Ingen van Van Waaijen verbleven, zitten de meesten op zwart zaad. ‘Een buskaartje kost er 1,60 euro. Voor velen te duur. Ze komen echt met helemaal niets.’ Van Ingen is ook op de andere genoemde eilanden geweest. Waar op Samos vooral vluchtelingen uit Afrika en het Midden-Oosten komen, trekt Lesbos overwegend Afghanen en Chios Somaliërs. ‘Ik wil zeker terug’, zegt Van Ingen beslist. ‘Ik wil met Nimeto een plannetje trekken, om jonge studenten mee te nemen.’ Genoeg te doen, heeft ze al gezien. ‘Vooral op Chios. Daar kan nog heel veel geschilderd worden. Ik zou zeggen: doe het gewoon, ga, praat met mensen en geef een kamp letterlijk kleur.’
