In een loods van een betonfabriek in Gouda wordt hard gewerkt aan een bijzonder object. Het is een metershoge zonnewijzer, die door vrijwilligers van de wisse vernietiging gered is. Vooral sierschilder Jojanneke Post, haar man Mario de Gilder en schilder Henk Natte stoppen er heel wat uren in. Natte met een bijzondere reden.
Witlofkewekerij te Gouda
‘Mijn stiefvader, Nico Bot, had samen met zijn broer Jan, de grootste witlofkwekerij van Europa, hier in Gouda’, vertelt Henk Natte. Natte zelf is directeur-eigenaar van een naar hem vernoemde verf- en behangspeciaalzaak en een gelijkgenaamd schildersbedrijf in Gouda met twee man personeel. ‘Begin jaren zestig wilde de gemeente Gouda de witlofkwekerij graag op een andere locatie hebben in Gouda. Na veel overleg is er een grondruil tot stand gekomen waar beide partijen erg gelukkig mee waren. Als dank schonk Nico Both de gemeente Gouda een zonnewijzer.’ De naam van de kunstenaar die het object vervaardigde is onbekend, maar het werd bepaald geen bescheiden dingetje: een bolvormig samenstel van metalen meridianen van een meter of drie doorsnede, met daarop een kleinere bol en daar weer op nog een ster. En met niet maar één wijzer die de tijd aangeeft, maar tal van zijwijzers en cijfers en opschriften, uitgevoerd in blauw, wit en bladgoud. Bepaald een luxe cadeau van de witlofondernemer.
Vijftig jaar zonder onderhoud
De zonnewijzer, op een betonnen sokkel van anderhalve meter hoog, werd op 4 december 1961 plechtig onthuld door de Goudse burgemeester op het Albert Plesmanplein, een druk verkeersplein in het centrum van de stad. ‘Sinds de plaatsing, dus dik vijftig jaar geleden, is er geen onderhoud meer aan gepleegd’, weet Natte. ‘En als de gemeente het verkeersplein niet had opgeheven, dan had het er vast nog steeds gestaan, in tamelijk erbarmelijke staat.’ Maar dat deed de gemeente nu juist wel, en de zonnewijzer werd daarbij bepaald niet ontzien. Sterker, die werd afgevoerd en voor schroot in een buitenopslag achtergelaten. Dat was zeer tegen de zin van een grote groep Gouwenaren. Er werd geld ingezameld voor herstel van het kunstwerk. Een metaalbedrijf repareerde de ergste butsen, deuken en andere beschadigingen, een straalbedrijf straalde het oude metaal helemaal kaal, waarna Henk Natte het sponsorschap van de verf en vooral van de vele werkuren op zich nam. ‘Alleen voor het bladgoud heb ik een bijdrage uit het fonds gevraagd’, vertelt hij. ‘We hebben gekozen voor een wat zwaardere variant, 23,75 karaat dubbeltorengoud van fabrikant Noris, van 20 grams kwaliteit. Dat komt bij elkaar wel neer op zo’n 2500 euro aan materiaalkosten, alleen voor het bladgoud.’
Applicatie van het bladgoud
De verf is een degelijke 2k-variant, Redox, van Sikkens. ‘Destijds was het een gewone alkydverf, nu zetten we het in een betere beschermlaag.’ Overigens werd het schilderwerk door andere vrijwilligers gedaan. Het bladgoud doen Natte, De Gilder en Post gezamenlijk. Natte en De Gilder, die een eigen calculatie- en adviesbureau in Moordrecht heeft, kennen elkaar al van kinds af aan, en zodoende hoort De Gilders echtgenote Jojanneke Post ook tot de vriendenclub. ‘Ik heb grote bewondering voor Jo’, zegt Natte. ‘Zelf heb ik op het Nimeto natuurlijk wel geleerd hoe het moet, maar je kunt aan alles zien dat zij dit als professional heel veel sneller kan dan ik en met veel meer gevoel. De metalen banden die we bekleden zijn 7 centimeter breed en de velletjes goud zijn 8 centimeter, dus het is makkelijk genoeg, maar toch valt het verschil op.’ Post: ‘We hebben veel lol met zijn drieën, het is leuk om af en toe iets te doen dat niet zakelijk is. Lastig is vooral om aan te voelen wat precies het goede moment is waarop de mixtion droog genoeg is om het goud aan te brengen. Dat is inderdaad iets dat je alleen door het veel te doen kunt aanleren. Ik doe professioneel heel veel verguldwerk dus ja, ik ben geloof ik wel de snelste.’ De Gilder: ‘Ik ga regelmatig met Jojanneke mee naar klussen. Het is een prettige onderbreking van het papierwerk van mijn calculatiebureau. En je houdt zo goed feeling met de praktijk. Ik doe dit natuurlijk alleen omdat Henk ons een etentje beloofd heeft. Nou, dat moet dan een flink etentje worden!’ De zonnewijzer nadert langzaam zijn voltooiing. Er is al een mooi plaatsje voor gevonden in het Goudse Van Bergen IJzendoornpark. Binnenkort wordt daar de sokkel geplaatst. Daarna volgt de zonnewijzer, die dan een paar weken later officieel onthuld zal worden door de twee echtgenotes van de schenkers van destijds. Natte: ‘Ik weet zeker dat mijn stiefvader, die vijf jaar geleden overleed, het geweldig zou hebben gevonden om te zien dat ik zijn schenking nieuw leven heb mogen geven.’