Om een goed onderhoudsscenario te ontwikkelen, is informatie nodig over de degradatiesnelheid van verfsystemen in relatie tot de invloedfactoren. Onderhoudschilderwerk op metaal is meer dan alleen een coatingtype kiezen en een aantal lagen aanbrengen. Voordat een onderhoudswerkplan wordt geformeerd, zal er eerst een goede opname van het object moeten plaatsvinden.
Zo’n projectopname bestaat uit inventarisatie en inspectie van de metalen elementen. Verder behoren ook zaken als het te kiezen kwaliteitsniveau van het verfsysteem, de belasting in de gebruiksfase en het beschikbare budget bekend te zijn. Aan de hand van deze verzamelde gegevens worden vervolgens een onderhoudsaanpak en -planning opgesteld. Daarom is het noodzakelijk dat medewerkers van onderhouds- of schildersbedrijven technische kennis en inzicht van materialen en systemen hebben om betrouwbare en praktijkrelevante onderhoudsscenario’s op te stellen.
Inventarisatie en inspectie
Bij de inventarisatie van het object of project worden de hoeveelheden vastgelegd. Bij de inspectie wordt de onderhoudssituatie beoordeeld in relatie tot het kwaliteitsniveau die de opdrachtgever wenst. Het doel van een inspectie is om informatie te krijgen over het huidige kwaliteitsniveau van het bestaande schilderwerk op metaal.
Hiermee wordt bepaald waardoor een verfsysteem is gedegradeerd en kan worden vastgelegd hoe gebreken zijn ontstaan. Het is verstandig om dit grondig te doen en de oorzaken van gesignaleerde gebreken te achterhalen. Na de inspectie en het onderzoek volgt de diagnose. Dit vormt de basis voor een plan van aanpak.
Controle bestaande verfsysteem
Naast het achterhalen van de gebreken, is het tijdens de inspectie eveneens noodzakelijk om het bestaande verfsysteem te controleren of er in het verleden coatings en verven zijn toegepast waaraan actief corrosiewerend chroom-6 of loodhoudende pigmenten zijn toegevoegd voor met name de conservering van metalen.
Theoretisch kan in elke verflaag of coating van voor 2017 chroom-6 aanwezig zijn. De toepassing van lood in verf is al sinds 1990 in de Europese Unie verboden, maar loodmeniehoudende oude lagen op staal zijn overal nog aanwezig. Bij bewerking van zo’n oud verfsysteem kan chroom-6 of lood vrijkomen in de vorm van stof- of neveldeeltjes. Dat geeft ernstige gezondheidsrisico’s voor werknemers, vooral wanneer zij langdurig hiermee in aanraking komen.
Foto: Trimetal
Bij constatering van chroom-6 of loodhoudende lagen zorgt dit bij uitvoering voor extra aandachtspunten in de voorbereiding en dus brengt het extra kosten met zich mee. De gegevens vanuit de inspecties vormen daarom een belangrijk communicatiemiddel tussen de opdrachtgever en het onderhouds- of schildersbedrijf. Uiteindelijk moet de opdrachtgever, op advies van de inspecteur, beslissen welk geschikt onderhoudsplan zal worden uitgevoerd.
Onderhoudsscenario
Een onderhoudsscenario bestaat in het algemeen uit oppervlakte-voorbehandeling van de corrosieverschijnselen en bewerking van de aanwezige oude verfsystemen. De beschikbare gegevens vanuit de inspectie zijn belangrijk om een juiste voorbehandeling te kiezen in verband met de acceptabele grenzen van arbo- en milieueisen.
In zo’n aanpak behoren ook specificaties van de toe te passen coating en de opbouw van het systeem te staan. Het bepalen van het juiste verfsysteem voor onderhoudsschilderwerk op gecoate metalen ondergronden is daarom geen eenvoudige zaak. De bescherming wordt niet alleen door de coating bepaald, maar ook door de metalen ondergrond, de voorbehandeling, de omstandigheden tijdens applicatie, het aanbrengen van het verfsysteem en de klimatologische belasting.
Werkvoorbereiding
Nadat een definitieve onderhoudsaanpak is vastgesteld, kan worden gestart met de werkvoorbereiding en daadwerkelijke uitvoering. De werkzaamheden omvatten het realiseren van de afspraken die gemaakt zijn met de opdrachtgever. Daarbij is een goede procesbeheersing belangrijk. Bij demontabele metalen ondergronden kan gekozen worden om dit prefab te behandelen.
Zeker als is geconstateerd dat in het oude verfsysteem chroom-6 of loodhoudende bestanddelen aanwezig zijn (zie kader). Dan is een voorbehandeling zoals stralen een optie. Het uitvoerende schildersbedrijf kan dan nog kiezen uit gedeeltelijke of gehele afwerking op de bouwplaats. Prefab-systemen geven niet alleen zekerheid over het bereiken van het gewenste resultaat, maar het voorkomt ook ‘verrassingen’.
Eigenlijk draait het bij onderhoudsschilderwerk op metalen ondergronden om goede procesbeheersing. Het zorgt ervoor dat een onderneming waarmaakt wat is afgesproken. Om conflictsituaties te vermijden, is het raadzaam een proefvlak op een representatief groot oppervlak op te zetten. Dit om de doelstellingen en de eisen te beoordelen die zijn opgesteld voor de uit te voeren werkzaamheden.
Ondergrond- en omgevingscondities
Schilderwerk op metalen ondergronden kan alleen worden uitgevoerd onder de juiste ondergrond- en omgevingscondities. Volg daarbij de technische richtlijnen van de fabrikant. Dit is sterk afhankelijk van de eigenschappen van het te verwerken product.
Maak tijdens de controle gebruik van professionele en geschikte meetapparatuur. Zijn er geen technische richtlijnen, dan een metalen ondergrond alleen schilderen wanneer de temperatuur van de ondergrond hoger of gelijk is aan 5 graden Celsius. De ondergrondtemperatuur dient minimaal 3 graden boven het dauwpunt te liggen. Voor de omgevingstemperatuur geldt 3 tot 30 graden Celsius en een relatieve vochtigheid lager of gelijk aan 85 procent. Stel de ondergrond- en omgevingscondities dagelijks vast, voor en tijdens de uitvoering.
Uitvoering
Het uitvoeren van voorbereidende werkzaamheden, zoals het ontvetten en het verwijderen van corrosie die op de verschillende metalenondergronden aanwezig kunnen zijn, zijn beschreven in Eisma’s Schilderblad nummer 2-2021. Hetzelfde geldt voor de opbouw van coatingsystemen beschreven in nummer 3.
Overeenkomstig de wetgeving voor binnenschilderwerk worden binnen op metaal watergedragen verfproducten gebruikt. Bij dit werk gaat het vaak om het overschilderen van bestaande verflagen. In veel gevallen volstaat bijwerken met primer en het geheel één keer overschilderen. Bij wijziging van kleur kan het nodig zijn om twee lagen aan te brengen. Ook wanneer er hoge esthetische eisen worden gesteld, kunnen meer lagen nodig zijn. De werkvolgorde wordt meestal in een verftechnisch advies omschreven.
Bij buitenschilderwerk op metalen ondergronden is het in de eerste plaats van belang om corrosievorming tegen te gaan.De beschermende werking van een corrosiewerend verfsysteem wordt bepaald door het type verf, de manier waarop de verf wordt aangebracht en de totale droge laagdikte. In het algemeen geldt dat voor een goede bescherming van staal onder normale omstandigheden de totale laagdikte tenminste 150 µm moet zijn.
In veel gevallen wordt eerst een actief corrosiewerende grondlaag aangebracht. Daarna volgen één of meer lagen met als finish een afsluitende verf. De laatste laag zorgt voor bestandheid tegen buitenklimaat en/of chemische belasting. Gelijktijdig geeft het kleur- en glansbehoud.
Conclusie
Bij metaalbescherming is procesbeheersing een continuproces van plannen, uitvoeren, en controleren tijdens de werkzaamheden. Voor schilders omvat het behandelen van metalen ondergronden maar een klein deel van hun werkzaamheden, maar het is wel een groot en divers kennisonderdeel van het schildersvak.
Foto: Trimetal
Informatie werken met chroom-6
Om blootstelling van medewerkers aan giftige stoffen te voorkomen, moet een schildersbedrijf per project een risico-inventarisatie en evaluatie (RI&E) uitvoeren en beheersmaatregelen vaststellen die in het onderhoudswerkplan zijn vastgelegd. De werknemers dienen via een briefing voorlichting te krijgen over de gevaren van chroom-6 in bestaande verflagen. Vanuit de Sector Industrieel van OnderhoudNL is een Technische Commissie Chroom-6 in het leven geroepen. De commissie onderhoudt nauw contact met zowel Rijkswaterstaat als de Inspectie SZW over het dossier chroom-6. ProRail, Rijkswaterstaat en het Rijksvastgoedbedrijf hebben inmiddels een beheersregime gepubliceerd voor het werken met chroom-6. Op onderstaande sites is meer informatie te vinden over de verplichtingen bij het werken met chroom-6 en mogelijke beheersmaatregelen.
Naast chroom-6 zijn de loodhoudende pigmenten zeer schadelijk. Lood is een sluipend gif. Als iemand herhaaldelijk maar een klein beetje lood binnen krijgt, kan het lichaam na jaren zoveel lood bevatten dat loodvergiftiging optreedt. Een schilder moet vooral oppassen bij het schuren van oude verflagen want er worden snel teveel looddeeltjes ingeademd. Gebruik de juiste PBM’s en volg de instructies die op de onderstaande sites staan:
www.inspectieszw.nl/onderwerpen/chroom-6
www.arboportaal.nl/onderwerpen/chroom-6
Auteur: Gerard Scholten