Een beetje kort voor een ‘dag’, maar daarom misschien wel zo krachtig was de Ondernemersdag die OnderhoudNL organiseerde voor haar leden en genodigden. De sprekers schetsten een beeld van Nederland waarin onderhoud aan bestaande gebouwen steeds belangrijker wordt.
OnderhoudNL liet dit jaar het traditionele openbare gedeelte van haar algemene ledenvergadering, voorafgaand aan zowel de besloten sectorvergaderingen als aan de besloten algemene ledenvergadering, niet meer dan anderhalf uur duren. Met een half uurtje inloop en een half uurtje non-alcoholische naborrel stonden de gasten dus alweer na een dikke twee uur buiten bij het Muziekgebouw aan het IJ in Amsterdam. Daar scheen de zon over het IJ en lag de wereld aan je voeten, net zoals aan die van de onderhoudssector, eigenlijk, als je de sprekers mocht geloven.
Slecht vooruitzicht
Misschien nog het zorgelijkst toonde zich Ruud Maas, de voorzitter van OnderhoudNL. Van een opleving van de economie is volgens hem in de schildersbranche vooraleerst geen sprake. De brancheomzet daalde met 15 procent sinds 2009 en de verhouding tussen vaste medewerkers en de flexibele schil verschoof van 80-20 in 2009 naar 55-45 in 2013. Maas voorspelde een ‘hete winter’ voor de schildersbedrijven, waarmee hij vooral bedoelde dat het deze winter lastig zal worden om de schilders aan het werk te houden.
Onderhoudswereld zal veranderen
Toch verwacht ook Maas economisch herstel. Maar hij voorziet dat de onderhoudswereld er dan anders uit zal zien. De onderhoudsbranche zal bijvoorbeeld moeten anticiperen op de veranderde rol van de opdrachtgevers en zal ook moeten focussen op meer duurzame producten. Kansen ziet Maas in de Green Deal, die een ‘stroomversnelling’ wil veroorzaken in het verduurzamen van de bestaande bouw, en in het Energieakkoord, dat grofweg dezelfde doelen nastreeft. Over de schilder- en onderhoudsbranche liet Maas zich krachtdadig uit. ‘De bakens dienen verzet’, al was het maar vanwege het toenemend aandeel flexwerkers. ‘Niets is onbespreekbaar en er bestaan geen onorthodoxe maatregelen.’ Zo wil Maas met de collectieve arbeidsovereenkomst ‘op een blanco vel opnieuw beginnen’, en moeten de arbeidsomstandigheden meer branchespecifiek en efficiënter verbeterd en bewaakt worden. Ook het beroepsonderwijs moet ‘kantelen’ volgens Maas, om aan de nieuwe tijd te voldoen.
Woningmarkt in beweging
Minister Stef Blok van Wonen en de Rijksdienst sprak hierna ontspannen de zaal toe. Hij wees de ondernemers op de kansen die hij voor hen gecreëerd heeft. Volgens hem heeft het pakket aan maatregelen dat hij het afgelopen jaar genomen heeft ‘de trek’ weer in de woningmarkt gekregen. ‘Ik moest eerst maatregelen nemen waarvan het grote publiek het meest zou merken’, legde hij de zaal uit. Zoals de beperkingen op de hypotheekaftrek voor de hoogste belastingschijven, het verplicht aflossen van de hypotheek, het inkomensafhankelijk maken van de woninghuur en de heffing op de woningcorporaties ‘om dat verschil af te romen’. Nu er duidelijkheid is gekomen voor de Nederlandse burger lijkt er inderdaad, volgens de minister, weer beweging in de woningmarkt te zitten. ‘Sommige van die maatregelen zijn niet goed geweest voor uw sector, maar ik moest ze nu eenmaal nemen’, legde Blok uit. Toch is hij de bouw, en zeker de onderhoud- en renovatiesector niet vergeten. Hij wees op het Energiefonds dat hij voor particulieren aan het optuigen is. Daaruit kunnen woningbezitters voordelig lenen voor energiebesparende maatregelen. Een dergelijk fonds wordt ook opgetuigd voor woningcorporaties. Daarnaast wees hij op maatregelen die gaan stimuleren dat leegstaande kantoren en instellingen worden omgebouwd tot woningen.
Kansen door urbanisatie
Een duidelijke kans voor de onderhouds- en renovatiesector ziet Blok in de trend dat mensen naar de steden trekken. Mede door het steeds kariger worden van voorzieningen op het platteland blijken mensen uit de dorpen weg te trekken, op zoek naar werk en faciliteiten. Blok: ‘Bouwen op het platteland wordt steeds minder. Niet meer van ‘neem een weiland, jaag de schapen eruit en zet er huizen op’, maar steeds meer de bestaande bouw goed transformeren en onderhouden zodat het aantrekkelijk wordt voor mensen om er te wonen.’
Kritische vraag
Op een gerichte vraag van dagvoorzitter Danny Mekic, of Blok zich, net als Jan Peter Balkenende destijds, zou willen inzetten voor het uitvoeren van binnenschilderwerk in rijksgebouwen in de winter, bleek hoe belangrijk een continue lobby is in Den Haag. Blok, ook minister van de Rijksdienst en daarmee rechtstreeks verantwoordelijk voor de rijksgebouwen, bleek niet op de hoogte van die problematiek, maar het leek hem wel iets waar hij wat aan kon doen.
OnderhoudNL
Verantwoordelijk voor zo’n ondernemerslobby is Bernard Wientjes, voorzitter van werkgeversorganisatie VNO-NCW, die na Blok sprak. Zijn speech was voor een groot deel preken voor eigen parochie. Wientjes legde veel nadruk op het lobbywerk dat zijn vereniging namens de aangesloten brancheverenigingen, waaronder ook OnderhoudNL, in Den Haag uitvoert. Onder andere om de ‘wig’ te versmallen, het verschil tussen het bruto- en het nettoloon als gevolg van heffingen en bepalingen. Daarmee riep hij onbedoeld een beeld op van het omgekeerde: een brancheorganisatie als OnderhoudNL is op een aantal gebieden heel wel in staat om zijn eigen lobbyboontjes te doppen. Wientjes gaf OnderhoudNL een aantal complimenten. In tegenstelling tot andere brancheverenigingen die volgens hem nog bestaan om ‘mannen in blauwe pakken veel te laten vergaderen’, heeft OnderhoudNL zichzelf volgens Wientjes opnieuw uitgevonden.
Betaalbare woningen
Verrassend concreet was de boodschap van voorzitter van corporatiekoepel Aedes, Marc Calon. Volgens hem is de verhuurdersheffing van minister Blok weliswaar een aanslag op de middelen van de corporaties, maar wijst die alleen maar in een richting die de sociale huursector toch al wel had op gemoeten. ‘Wie de cijfers kent, weet dat de tijd van grootschalig investeren voorbij is. Het kon eenvoudig niet uit’, zei hij. De corporaties zullen zich de komende tijd meer op hun kerntaak moeten concentreren, zorgen voor betaalbare woningen. Er zal bezuinigd moeten worden, onder andere door efficiënter te werken en slimmer aan te besteden. In nieuwbouw zal minder worden geïnvesteerd, en dus richt zich de blik van de corporaties meer en meer op… onderhoud en renovatie.
Resultaatgericht vastgoedonderhoud
De Aedes-voorman ontvouwde de visie op opdrachtgeverschap die de corporatiekoepel voor de komende tijd opstelde. Een visie die bijzonder goed aansluit bij het resultaatgericht samenwerken zoals dat door OnderhoudNL in een leidraad is vastgelegd. Calon: ‘Om met minder beschikbare middelen het onderhoud op een zo hoog mogelijk niveau te houden dienen corporaties hun samenwerking met de markt anders en slimmer vorm te geven. We moeten minder zelf in detail alles willen ontwerpen en meer denken en doen vanuit een regierol. We moeten de risico’s leggen bij de partijen die ze het best kunnen dragen, en beter de innovatiekracht van de markt benutten.’ En dat waren woorden die de leden van OnderhoudNL, dat zo veel investeerde in de ontwikkeling van resultaatgericht vastgoedonderhoud, als muziek in de oren klonken.