De Nieuwe Kerk (zie ook kader) is een fraaie blikvanger in het centrum van Den Helder. Wie op weg is naar de veerdienst naar Texel, rijdt vlak langs dit rijksmonument. De neoclassicistische zaalkerk (rechthoekig kerkgebouw dat eenbeukig is) met houten toren stamt uit 1839. Het godshuis is pal tegenover de poort van de voormalige rijkswerf gesitueerd.
De Ambachtelijke Schilders Groep uit Anna Paulowna staat in de regio bekend als onder andere specialist in renovatie van rijksmonumenten. Daarom klopte de huidige eigenaar van de Nieuwe Kerk, evangelische gemeente De Ambassade, bij het bedrijf aan voor een flinke opknapbeurt van het interieur.
Het bestaande schilder- en stucwerk bladderde op vele plekken af en was hoognodig aan onderhoud toe en daarnaast wilde de opdrachtgever graag af van de gedateerde kleurstellingen.
Werknemers van de Ambachtelijke Schilders Groep rondden vorige maand in de Nieuwe Kerk de eerste fase van een grondige opknapbeurt van het interieur af. “We hebben in deze periode alle werkzaamheden vanaf vier meter hoogte uitgevoerd. Zowel het kerkplafond en ornamenten als de houten vloer, trap, kozijnen, deuren, gestuukte wanden en pilaren op de eerste verdieping staan er nu weer piekfijn bij”, zegt eigenaar-directeur Govert-Jan Jongejan van het schildersbedrijf.
In de loop van dit jaar wordt er een compleet nieuwe vloer in het gebouw gelegd, omdat de huidige ondergrond flink is verzakt. “Zodra dat werk klaar is, kunnen wij in het najaar beginnen met fase twee: alle herstel- en schilderwerk op de begane grond”, vertelt Jongejan.
Orgel leidend
Samen met de evangelische gemeente en hun twee architecten bracht Jongejan vorig jaar eerst alle uit te voeren werkzaamheden nauwgezet in kaart. In januari van dit jaar begon een team van vijf schilders aan de eerste fase van het project, dat voor hen uit kleinschalig hout- en stucwerkherstel en het aanbrengen van nieuw binnenschilderwerk bestond. Ze kwamen op het houtwerk veel oude verflagen tegen, soms wel tien lagen dik, waarvan een deel door hen werd weggeschuurd.
“Toen we hier aan het voorbereidende werk begonnen, waren de nieuw aan te brengen kleurstellingen nog niet bekend”, zegt Jongejan. “Pas gedurende het project zijn we met de betrokken partijen tot gerichte keuzes gekomen. Hierbij was het grote Van Dam-orgel uit 1861, achter in de kerk, leidend. In de oude situatie had het grijskleurige orgel een anonieme uitstraling in het interieur.”
“Daarom hebben we de nieuwe kleuren bewust op het orgel afgestemd, zodat dit grote muziekinstrument er nu prachtig uitspringt. Onze keuzes zijn vier grijs- en wittinten geworden: RAL 7030, 7044, 9010 en 9002. Het donker en lichte grijs van het orgel zie je weer mooi in de interieurverf terugkomen.”
Monumentale verf
Jongejan betrok plaatselijke verfgroothandel Verf van der Feer bij het maken van de verftechnische keuzes en dit bedrijf leverde ook alle verf. “In een rijksmonument hoort, mijns inziens, een monumentale verf en toen kwamen we al snel bij Boonstoppel Verf terecht. Alle kozijnen en deuren zijn door ons afgewerkt met hun Garantie Interieur Lak Zijdeglans PU/AC, een kras- en slijtvaste, lakverf op basis van polyurethan-acrylaat.”
Op de houten plankenvloer van de eerste etage en op de trap brachten de schilders de slijtvaste 2k Pegakote Epoxy Vloercoating van Rust-Oleum aan. De houten pilaren werden in de acrylaat muurverf Facade Satin van SPS gezet.
“Het is in dergelijke monumentale projecten altijd de kunst om het stuc- en schilderwerk niet superglad en strak af te werken, want dat doet afbreuk aan de historische aanblik. Daarom hebben we bijvoorbeeld in de pilaren her en der scheuren laten zitten”, zegt Jongejan.
“In de tweede fase, eind dit jaar, worden op de begane grond uiteraard dezelfde verfsystemen toegepast. Dan komt er ook nog extra schilderwerk bij, want op de binnenwand in de kerkzaal zat linoleum, maar de opdrachtgever heeft daarachter een oude schrootjeswand ontdekt. In nauw overleg met de evangelische gemeente brengen we die straks weer terug in het zicht met een mooie aflak in RAL 9002 erop.”
Fysieke belasting
Volgens Jongejan was het schilderen van het grote, koepelvormige stucplafond vanaf de steiger (op vijftien meter hoogte) fysiek een zware klus voor zijn vijfkoppige team. “Daar is door hen de gesiliconiseerde muurverf Relius R1 Pro op aangebracht. Dan sta je toch telkens te werken in een ongemakkelijke houding. Het beroep van schilder is enorm belastend voor het lichaam. Ik ben dan ook groot voorstander van een structurele overheidsregeling dat iedere schilder na 45 dienstjaren met vervroegd pensioen mag. Jammer dat zo’n regeling er nog steeds niet is. Dat wordt hoog tijd”, vindt hij.
Op de eerste etage van de kerk zat een gesloten stucsysteem aan de binnenwand van de buitenmuur en dat liet door vocht steeds meer los. “Dat heeft de opdrachtgever door een stukadoorsbedrijf laten verwijderen en daarvoor in de plaats is dampopen pleisterwerk aangebracht”, legt Jongejan uit.
Piet Paaltjens
De Nieuwe Kerk (zie foto onder) is van oorsprong een hervormde kerk. François Haverschmidt, bekend als de dichter Piet Paaltjens, was hier ooit twee jaar predikant. Daarna trok de dichtende dominee, vooral bekend door zijn dichtbundel ‘Snikken en grimlachjes’, naar Schiedam. In de Tweede Wereldoorlog werd de Nieuwe Kerk getroffen door een neerstortend Brits vliegtuig, dat door het Duitse afweergeschut in brand was geschoten, maar het gebouw kon nog worden hersteld. De kerk werd in de jaren zeventig van de vorige eeuw afgestoten door de hervormde kerk en is nu van een evangelische gemeente.
Foto’s: Studio Roos Beltman Fotografie
