Oude havenkraan in Den Helder geconserveerd

Hengeveld Schilderwerken uit Anna Paulowna rondde in mei de eerste fase van een bijzonder metaalconserveringsproject in Den Helder af. Het bedrijf moest een antieke torenkraan met kraanbaan, op de voormalige rijkswerf Willemsoord, opnieuw in de verf zetten. Voor het bedrijf een nieuwe, maar mooie en leerzame ervaring.

Willemsoord was vroeger de scheeps- en onderhoudswerf voor de Koninklijke Marine, maar is nu een beeldbepalend, monumentaal deel van Den Helder dat zich gaandeweg verder ontwikkelt tot open stadsdeel. De restauratie van de voormalige rijkswerf nam jaren in beslag met als eindresultaat fraai cultureel erfgoed. Willemsoord huisvest nu een diversiteit aan ondernemers en nautische en culturele instellingen. Het is een publiekstrekker van formaat geworden.

Bezienswaardigheden op het terrein zijn onder andere twee rijksmonumentale, gemetselde droogdokken: Dok 1 (1820) en Dok 2 (1866). Tot 1993 waren ze nog in gebruik bij de Marine. Pal naast beide dokken verrezen in respectievelijk 1952 en 1953 een torenkraan met kraanbaan (rail). Nog niet oud genoeg voor ‘rijksmonument’ hebben deze constructies wel een grote monumentale waarde en daarom vond in 2001 restauratie plaats.

Planning

De eigenaar van het voormalige werfterrein, ontwikkelings- en exploitatiemaatschappij Willemsoord, vond het onlangs de hoogste tijd om de twee torenkranen opnieuw te laten schilderen. De firma Sweco uit Houten voert het vastgoedmanagement op Willemsoord en liet daarom drie schildersbedrijven (specialisten in metaalconservering) hiervoor een offerte maken. De keus viel op Hengeveld Schilderwerken uit Anna Paulowna, dat met een gedetailleerd plan van aanpak wist te overtuigen.

Er werd, in nauw overleg met Sweco, besloten om het kranenproject uit te smeren over twee jaar: die bij Dok 1 in 2017 en die bij Dok 2 in 2018 of 2019. “Met de eerste torenkraan wilden we aanvankelijk in juli aanstaande beginnen. Totdat ik het windschema erbij pakte en zag dat het jaarlijks gemiddeld in Den Helder het minst hard waait in de periode april/mei. Aangezien wij het steigerwerk rond de kraan gingen sealen met krimpfolie, wilden we zo weinig mogelijk risico lopen. Stel dat het gaat stormen en we moeten dan de folie uit voorzorg kapot snijden omdat ander de kraan zou kunnen omvallen, dan zit je ineens met een flinke schadepost. Daarom zijn we eind april al met het schilderwerk begonnen.”

Uitvoering

Een direct gevolg van de verschuiving in de planning was dat er flink meer tijdsdruk kwam te staan op de projectuitvoering. “We kregen de strikte opdracht mee dat het schilderwerk ruim voor Sail Den Helder in juni, dit jaar ’s lands grootste nautische evenement, klaar moest zijn. In maximaal vier weken tijd moest de klus zijn geklaard”, vertelt Hengeveld. De schilders beleefden echter een valse start bij Dok 1. Al na een dag werden van hun werkplek ’s nachts een compressor, blikken verf en haspels gestolen.

Een andere tegenvaller was dat de steigerbouwer langer werk had met het insteigeren van de torenkraan dan aanvankelijk gepland. Hengeveld: “Normaliter werk je bij dit soort conserveringsprojecten van boven naar beneden, zodat er niet telkens roest op het nieuwe schilderwerk valt. Omdat de steigerbouwers nog druk bezig waren, hebben we – om zelf niet in tijdnood te komen – toen maar noodgedwongen besloten van beneden naar boven aan de kraan gaan werken.”

Metaalconservering

Om de antiek torenkraan zo weinig mogelijk te beschadigen, mochten de schilders van de opdrachtgever geen straalwerk op het staal uitvoeren. Ze kozen daarom – zoals in het verftechnisch advies van Sigma Coatings stond voorgeschreven – voor het gebruik van pneumatische bikhamers en rotatieschuurmachines om alle roest grondig te kunnen verwijderen. Dat was arbeidsintensief werk. Daarna werd het staal geprimerd en vervolgens afgelakt met twee lagen onverdunde, corrosiewerende Sigmetal Zinccoat Metal Satin (in totaal laagdikte tussen 180 en 200 mu).

Er werden onder andere speciale 2k-rollers gebruikt met hoge nylonharen, zodat er optimaal over klinknagels heen kon worden geschilderd. Op de twee red cedar cabinehuisjes kwam Sigma S2U Allure Gloss. Hengeveld zette gemiddeld vijf schilders per dag in, die extra lange dagen maakten van 7.00 tot 16.30 uur. Zelfs op Koningsdag werd doorgewerkt.

“Uiteindelijk hebben we de klus in drie weken tijd kunnen klaren. Een topprestatie”, stelt Hengeveld. Een van de meewerkende schilders was zzp’er Ruben van der Kuil uit Den Helder. “Ik doe vaak een beroep op hem als ik een mannetje tekort kom. Ruben was – namens mijn bedrijf – ook de projectleider van de torenkraanklus, zodat ik me op andere bedrijfswerkzaamheden kon richten”, aldus Hengeveld.

“Fysiek vonden mijn schilders dit tot dusver de zwaarste klus ooit. Ze moesten immers dagelijks klimmen en klauteren op de steiger, bikken, slijpen en schilderen in vaak onnatuurlijke houdingen. Maar we zijn razend trots op het eindresultaat. Voor ons bedrijf is dit een mooie referentie. Het was ook een leerzaam project; die ervaring nemen we straks mee naar de aanpak van de torenkraan bij Dok 2.”