De norm ‘eerst sparen, dan kopen’ is in rap tempo aan het verdwijnen, zo constateert de Autoriteit Financiële Markten (AFM). Kopen op de pof is het nieuwe normaal geworden. De deur naar Klarna, Riverty, Affirm en andere betaaldienstverleners staat wagenwijd open en spullen kopen kan altijd en overal, ook als je financieel aan de grond zit. Koop nu, betaal later! Generaties jongeren weten niet beter of schulden maken hoort erbij.
Na de (koop)euforie komt de kater. Onderzoek van Deloitte, SchuldenlabNL en VNO-NCW laat zien dat vier op de vijf werkgevers (80 procent!) te maken heeft met medewerkers in financiële problemen (waarvan 12 procent ernstig). Dat blijft voor werkgevers niet zonder gevolgen.
Medewerkers met schulden laten een hoger ziekteverzuim, meer stress, lagere arbeidsproductiviteit en een slechtere mentale en fysieke gezondheid zien. Daar moeten werkgevers een stokje voor zien te steken. Signalen die kunnen duiden op financiële zorgen bij medewerkers, zouden in een vroeg stadium opgepakt moeten worden. Alleen: dat gaat niet vanzelf. Hoe faciliteren werkgevers de aanpak van schuldenproblematiek op het werk?
Te diep gezakt
Schuldenproblematiek is een moeilijk onderwerp. Medewerkers met financiële problemen schamen zich en houden hun mond erover. Ook werkgevers lopen er niet mee te koop. “Veel organisaties geven aan een blinde vlek te hebben voor de financiële gezondheid van hun medewerkers”, laat Bart Nieuwstraten van SchuldenlabNL weten.
“Werkgevers die met dit onderwerp aan de slag gaan, schrikken vaak van de stand van zaken, variërend van hoge aantallen loonbeslagen tot medewerkers die dakloos blijken te zijn.”
HR-manager Kim Matheeuwsen herkent het beeld maar al te goed. Zij werkt voor een middelgroot bouwbedrijf met honderd medewerkers en vertelt quasi-geruststellend dat ze nu niemand heeft met loonbeslag en niemand met schuldenproblematiek. Maar de vinger aan de pols houden, vindt ze nodig want de inflatie is torenhoog en (energie)prijzen rijzen de pan uit.
In september deed Matheeuwsen een poll uitgaan via Speakap, een werknemersapp voor het uitwisselen van bedrijfsinformatie. Ze wilde weten of medewerkers het fijn vinden als de werkgever meedenkt als er financiële problemen ontstaan. Een flink deel van de medewerkers reageerde positief.
Matheeuwsen: “Schuldenproblematiek werkt overweldigend. Je raakt lamgeslagen, niks interesseert je meer. Ik heb dat gezien bij mijn vorige werkgever, een zorginstelling. We hadden achthonderd medewerkers, waarvan er bijna honderd een loonbeslag hadden. Dan zijn mensen eigenlijk al te diep gezakt. Ze hebben al een stapel ongeopende post liggen, drie aanmaningen en een deurwaarder aan de deur gehad. De werkgever heeft dan ook al veel verborgen kosten gemaakt door productiviteitsverlies en verzuim. Het is dus belangrijk om er in een vroeg stadium open over te zijn. Er zijn echt betere oplossingen dan ‘we zien het wel’. Als je financiële problemen niet bespreekbaar maakt, uit zich dat in disfunctioneren, burn-out en langdurig verzuim.”
Medewerkers met schulden laten een hoger ziekteverzuim, meer stress, lagere arbeidsproductiviteit en een slechtere mentale en fysieke gezondheid zien
Nibud: vooral jongvolwassenen
Het lukt steeds meer huishoudens niet meer om inkomsten, uitgaven, sparen, lenen en plannen in balans te brengen. Uit een recent onderzoek van het Nibud blijkt dat afgelopen jaar vaker om een voorschot op het salaris is gevraagd dan drie jaar geleden.
Zo’n 37 procent van alle huishoudens heeft moeite met rondkomen. Onder hen opvallend veel jongvolwassenen tot 35 jaar. Nooit eerder zag het Nibud deze leeftijdsgroep zo pieken in vergelijking met andere leeftijdsgroepen. De jongvolwassenen hikken vooral aan tegen hoge vaste lasten: zorgverzekering, energie, water, huur en hypotheek.
De zorgverzekeraar en de Belastingdienst zijn over het algemeen de eerste schuldeisers bij een loonbeslag. Met dit rampscenario worden trouwens niet alleen lage inkomens geconfronteerd. Ook steeds meer mensen met hogere inkomens hebben, volgens het Nibud, moeite met rondkomen. Een kwart (24 procent) van hen kan de touwtjes nauwelijks aan elkaar knopen. Al met al leidt de huidige situatie tot meer wanbetalers, meer betalingsregelingen, meer uithuiszettingen en meer incasso-trajecten.
Werkgevers moeten er iets mee. Kleine en middelgrote bedrijven hebben volgens Matheeuwsen het grote voordeel dat iedereen op het werk elkaar kent: “Wij hebben de mensen nog in de smiezen. Kijk, ik weet wie Piet en Kees zijn, wie in een echtscheiding verwikkeld is, wie zwanger is, wie niet lekker in z’n vel zit of financiële problemen heeft. Ik ga in gesprek over de werk/privé-balans, niet achteraf maar preventief, als de kosten voor aanmaningen nog niet zo hoog zijn. In grotere bedrijven staan mensen niet zo scherp op het netvlies bij HR. Ze raken eerder tussen wal en schip en van de regen in de drup.”
Geld voor vrije dagen
Praat over schulden als het nog niet te laat is. Dat is kort gezegd de boodschap. Wie zijn de schuldeisers? Zijn er afspraken te maken over terugbetaling? Kan de werkgever een lening verstrekken? Kunnen er flexibele voorwaarden worden ingebouwd? Kan het vakantiegeld maandelijks worden betaald? Kunnen vakantiedagen worden uitbetaald als loon? Er zijn mogelijkheden genoeg.
De grote vraag: hoe krijg je mensen zover dat ze aankloppen bij de leidinggevende en gaan praten? Schuldenproblematiek gaat vaak gepaard met schaamte. En over schaamte praten mensen niet. Matheeuwsen: “Mensen zijn heel goed in het verbergen van deze problemen. Wat de werkgever dus kan doen, is laten zien dat er ruimte is om anoniem en vertrouwelijk te komen praten. Zonder schaamte, want het kan iedereen overkomen.”
“Vaak begint het met een life changing event: ontslag, ziekte, arbeidsongeschiktheid, echtscheiding, pensioen of overlijden van een kostwinner. Als de werkgever kan helpen, schept dat een band. Als mensen hulp krijgen in een moeilijke situatie, zijn ze loyaal en werken ze graag nog tien jaar langer voor jou.”
———————————–
Nationale Coalitie Financiële Gezondheid
Op 29 november 2022 is de Nationale Coalitie Financiële Gezondheid gelanceerd, een samenwerkingsverband van bedrijven en organisaties die zich actief inzetten voor de financiële gezondheid van medewerkers. Deloitte, ING en SchuldenlabNL hebben het voortouw genomen. Inmiddels zijn meer dan dertig organisaties aangesloten. Het doel is 50 procent minder medewerkers die financieel ongezond zijn in 2030.
Bart Nieuwstraten van SchuldenlabNL: “Meer dan één miljoen Nederlanders zit diep in de schulden. Naast persoonlijk leed zijn er maatschappelijke kosten: zo’n 11 miljard euro per jaar. Een problematische schuld begint vaak met een betaalachterstand bij één partij, bijvoorbeeld het energiebedrijf. Door schaamte vinden mensen het lastig om hulp te zoeken. Ze gaan het ene gat met het andere dichten. Hierdoor stapelen de problemen zich op.”
Gemiddeld duurt het volgens Nieuwstraten vijf jaar voordat mensen om hulp vragen. In die periode is de schuld opgelopen tot gemiddeld 40.000 euro bij gemiddeld 13 schuldeisers. Uiteindelijk staat het water hen aan de lippen. De Nationale Coalitie wil leden helpen om gebruik te maken van bewezen effectieve interventies, zoals Geldfit.nl en De Voorzieningenwijzer. Daarnaast kunnen leden goede ervaringen delen, zoals het opzetten van een noodfonds voor medewerkers, het inzetten van budgetcoaches en het gebruiken van e-learnings voor leidinggevenden, waarin wordt toegelicht hoe je een goed gesprek over financiële problemen kunt voeren.
Meer in info: www.ncfg.nl en www.geldfit.nl
————————–
Veel werkgevers geven extra’s
Ruim tweederde van de werkgevers (71 procent) geeft iets extra’s aan personeel om koopkrachtproblemen te verlichten. Vaak is dat een eenmalige uitkering in geld bovenop gemaakte afspraken over structurele loonstijgingen en eenmalige uitkeringen. Dit blijkt uit onderzoek van werkgeversvereniging AWVN onder 170 bedrijven. Het onderzoek toont, volgens AWVN, het gemiddelde van de marktsector in Nederland.
Werkgevers schatten in dat 24 procent van de werknemers te maken heeft met financiële problemen als gevolg van gestegen prijzen voor levensonderhoud. Zij merken dat werknemers het moeilijk hebben doordat er op de werkvloer over gesproken wordt of omdat er vragen komen over hoger loon of een hogere reiskostenvergoeding. Daarnaast geeft 16 procent van de werkgevers aan een toenemend aantal loonbeslagen te ontvangen.
Opmerkelijk is de welwillendheid van werkgevers om het personeel te helpen. Ondanks dat veel bedrijven zelf ook last hebben van hoge (energie)prijzen en hogere kosten voor grondstoffen, nemen zij serieuze maatregelen om werknemers te ondersteunen. Ze springen financieel bij, maar zorgen ook voor budgetcoaches en geven hogere reiskostenvergoedingen. Op verzoek worden vakantiedagen uitbetaald, wordt bijgedragen aan het verduurzamen van het huis en worden leasefietsen aangeboden om tegemoet te komen aan de hoge brandstofprijzen.
Meer info: www.awvn.nl
—————————-
Signalen om serieus te nemen
- Schuldeiser legt beslag op loon medewerker
- Schuldeiser heeft zorgpremie ingehouden
- Medewerker vraagt om voorschot of lening
- Vragen over (te laat) betaalmoment salaris
- Stress of concentratieproblemen
- Geen bijdrage aan cadeau of uitje
- Contact met schuldeiser of deurwaarder
- Scheiding, overlijden of ontslag van partner
Bron: Financieel Fitte Werknemers
—————————–
Online gokken was nog nooit zo leuk
De smartphone brandt 24/7 in de binnenzak. Daarmee is ook het online casino nooit ver weg. Een moment van verveling kan instant worden verdreven door een gokje te wagen. In Engeland neemt online gokken alarmerende vormen aan. Met name in-game weddenschappen zijn populair. Britse en Ierse fans zouden tijdens het WK voetbal zo’n 350 miljoen euro hebben ingezet op live voetbalwedstrijden. Het is leuk, het is spannend. Maar de keerzijde is desastreus en de Britse gokverslavingsklinieken draaien overuren doordat miljoenen Britten zichzelf niet meer in de hand hebben. Je hoeft geen futuroloog te zijn om te voorspellen dat ook Nederland de problemen over zich afroept aangezien onze onlinegokmarkt een jaar geleden is geliberaliseerd. HR-manager Kim Matheeuwsen vindt het een slechte zaak: “Ik vind echt dat de overheid een verantwoordelijkheid heeft om dit te verbieden met wetgeving. Mensen moeten soms beschermd worden tegen zichzelf, anders groeit er een hele arme generatie op.”
Auteur: Ton Verheijen