‘In De Brouwerij’ hoopt komend voorjaar haar deuren te kunnen openen in Leeuwarden. Deze nieuwe horecazaak herbergt straks een grand café, bierbrouwerij én een boetiekhotel dat inmiddels al in bedrijf is. De verbouw van de andere gedeelten is nog druk bezig.
Het pand dateert uit 1870 en de eigenaar wil het interieur zoveel mogelijk in oude glorie laten herstellen. Meest spectaculaire vondst deden de bouwvakkers in de voorkamer op de eerste verdieping. Na het wegbreken van een verlaagd gipsplafond kwam een schitterend, negentiende eeuws, decoratief plafond met plantmotieven tevoorschijn. Ook in de achterkamer en in de tuinkamer werden nog een plafondschildering ontdekt.
Uit nader onderzoek in het stadsarchief over het gemeentelijk monument kwam vervolgens naar voren dat de procureur-generaal van het nabijgelegen Leeuwarder gerechtshof vroeger in het pand woonde en de drie plafondschilderingen heeft laten aanbrengen.
De huidige eigenaar wil deze graag behouden en besloot restaurator Randolph Algera uit Heerenveen, opererend onder de bedrijfsnaam Art-Decor, in de arm te nemen om ze te restaureren. Hij deed eerst gedetailleerd kleuronderzoek. Meesterstukadoor Doeke Ydema werd daarna ingeschakeld voor het benodigde (herstel)stucwerk, waarna Algera aan de uitvoering kon beginnen.
Met assistentie van zijn collega en partner Gabriëlle Westra zijn de werkzaamheden aan twee plafondschilderingen inmiddels voltooid. Momenteel werken ze aan de restauratie van de decoratie in de tuinkamer. “Daar zit het allermeeste werk in”, zegt Algera.
Gesamtkunstwerk
Terwijl bouwvaklieden druk bezig zijn in het herenhuis, geeft Algera op de eerste etage een rondleiding langs de drie plafondschilderingen. Hij is zelf met name onder de indruk van de schildering met plantmotieven(8 bij 5 meter) in de voorkamer.
“Ik denk dat je nergens anders in Leeuwarden zo’n mooi plafond ziet. Kijk bijvoorbeeld eens naar de kleurrijke sjablonen, die superfraaie bebiezing en die tweekleurige vergulding. Dit is echt vakwerk”, zegt hij.
“Uit de archieven bleek dat rijtuigschilder J. Munsterman de schildering heeft gemaakt. Ik vond op de wanden nog snippers van het authentieke behang terug, die perfect bij de schildering pasten. Interieur-elementen die tot in detail op elkaar zijn afgestemd en samen een harmonieus geheel vormen, is kenmerkend voor het neo-classisisme.”
De plafondschildering doet Algera sterk denken aan die in villa Rams Woerthe te Steenwijk. Dit ‘Gesamtkunstwerk’ bracht hij terug in de oude stijl van 1899. Volgens Algera verkeerde de licht beschadigde Leeuwarder schildering nog grotendeels in goede staat. “Voor ons was het dan ook vooral een kwestie van conserveren en retoucheren: lokaal scheurtjes bijwerken en bijkleuren met olieverf en oude pigmenten. De schildering bestaat uit zowel een mat als glad gedeelte. Het is de kunst om dat goed aan te kunnen brengen.”
Een reconstructie van het authentieke behang met daarin de kleren goud, zwart en olijfgroen komt straks op de wanden en maakt de ruimte nog authentieker. Algera: “Om de plafondschildering ook vanaf de begane grond goed te kunnen zien, heeft de eigenaar besloten om de etagevloer eruit te breken en te kiezen voor een vide. Dat is toch hartstikke mooi?”
Reconstructie
Algera denkt dat de tweede plafondschildering in de achterkamer twintig jaar jonger is dan die in de voorkamer en een andere maker heeft. “Ik vermoed dat het een kunstschilder was. Het sjabloneerwerk is veel eenvoudiger en er zitten geen goudelementen in. Omdat deze plafondschildering flink was beschadigd, hebben we hier voor een reconstructie moeten kiezen. Deze heb ik gebaseerd op basis van de aanwezige ornamenten in de ruimte en een sjabloon die ik terugvond.”
“Doeke heeft het plafond eerst opnieuw gestuukt. Vervolgens hebben we de schildering in de kleuren roodbruin, crème en olijfgroen met Remmers Funcosil LA-verf aangebracht. Daar is bijpassend Assorti-behang van Noordwand bij gezocht voor op de wanden”, aldus Algera.
Op de vensterbanken en luiken in de ruimte bracht Algera een eikenhouten imitatie aan. De schouw, waar voorheen vermoedelijk een vaandeldoek op hing, is geconserveerd in de gevonden kleuren en decoraties. “Ik vond ook nog letters en fruitdecoraties terug op deze schouw. Daar ga ik mij nog nader in verdiepen, want ik wil de originele tekst, die waarschijnlijk bij het vaandeldoek hoorde, terugbrengen.”
Restauratie
De rondleiding eindigt in de tuinkamer, waar voor Algera en Westra volop werk aan de winkel is. “Van de plafondschildering die hier is aangetroffen, is een compleet stuk weggevallen en verder hingen alle verflagen los. Die lijmen we weer vast. Daarna de schildering reinigen en beginnen aan de restauratie/retouchering . Ik heb ontdekt dat er ook latere overschilderingen in de decoratie zitten. Die ik ga oplossen en verwijderen , zodat het origineel overblijft.”
De schildering toont onder andere een fraaie rozenpergola, een blauwe lucht met wolken en een kooflijst in lelieachtig motief. “Bijzonder is dat in een particuliere woning in Drenthe een identieke plafondschildering te zien is”, zegt Algera.
“Het kan niet anders dan dat dat van dezelfde schilder is. We zijn hier zeker nog twee maanden met de restauratie bezig.’ Dat de drie plafondschilderingen moesten worden hersteld, stond voor de opdrachtgever als een paal boven water, al pakt de verbouwing hiermee duurder uit. “Van de gemeente kwam geen subsidie, alleen een lening, dus moet het restauratiewerk uit eigen zak betaald worden. Best bijzonder, dat zie je niet vaak in de horeca”, zegt Algera.
Hotelsuite
In De Brouwerij herbergt een boetiekhotel met elf kamers die zich op de bovenste twee etages van het voormalig koetshuis van het herenhuis bevinden. Bijzonder is dat een van de kamers de naam ‘Algera suite’ draagt. Het is een eerbetoon van de eigenaar aan de restaurator vanwege zijn werkzaamheden in de zaak. “Fantastisch. Volgens mij ben ik de eerste restaurator naar wie een hotelkamer is vernoemd”, glimlacht Algera. “Er komt straks nog een kunstwerk van mij in deze kamer te hangen.”
