Bijna 30 jaar stond Martin Terpstra aan het roer bij de VVVF. Half maart gaf hij het stokje over aan Jaitske Feenstra. Tijd voor een gesprek met de gaande man en komende vrouw. Wetgeving, arbeid, innovatie en duurzaam ondernemen zijn de thema’s waarop de brancheorganisatie zich richt. Een interessante ontwikkeling daarbij is de rekentool voor duurzaam onderhoud, waarvoor de VVVF en OnderhoudNL nu pilots laten uitvoeren.
Martin Terpstra, vertrekkend directeur van de Vereniging van Verf- en Drukinktfabrikanten (VVVF), komt zelf niet uit de sector, maar heeft toch iets met schilderen. Kunstschilderen wel te verstaan. “Op mijn veertiende ben ik, geïnspireerd door mijn moeder, daarmee begonnen. Dat stopte toen ik ging studeren, maar onlangs heb ik het schilderen weer opgepakt. Figuratief en bijna fotorealistisch. Met watergedragen verf, dat wel”, lacht Terpstra, die dus ook na zijn pensionering bezig blijft met verf. Zijn voorliefde voor kunst blijkt uit de doeken die hem op het VVVF-kantoor omringen. Daar kijken we, samen met aankomend directeur Jaitske Feenstra die het stokje tijdens de VVVF Jaardag op 16 maart officieel zal overnemen, terug op drie decennia verf en inkt, maar vooral ook vooruit.
Club van Rome
Bij het aantreden van Terpstra als directeur van de VVVF kende Nederland nog zo’n honderd verf- en drukinktfabrikanten. Het was de periode dat de Club van Rome op de trom sloeg. “Voor de eerste VVVF-vergadering die ik meemaakte, was Wouter van Dieren als spreker uitgenodigd. Dat was het begin van een traject naar meer bewustwording binnen onze branche die tot vandaag de dag voortduurt”, aldus Terpstra. “Toen noemden we het VGM – veiligheid, gezondheid en milieu – nu hebben we het over duurzaam ondernemen. Dit anders denken, heeft bijvoorbeeld geresulteerd in zorgsystemen, de voorlopers van wat we nu kennen als Coatings Care. Het grote verschil is dat je toen nog aan de leden moest uitleggen waarom we die kant op moeten, tegenwoordig doet men het gewoon.”
Watergedragen
Toen de Nederlandse overheid de vrijwillige draai naar meer watergedragen verf (KWS 2000) wilde omzetten in een verplichting, heeft de VVVF binnen de Europese club van verffabrikanten (CEPE) gepleit voor een Europese verordening. “Om een ‘level playing field’ te behouden.” Uiteindelijk heeft dit geresulteerd in de Europese Verfrichtlijn die eisen stelt aan de hoeveelheid oplosmiddelen in coatings. Ondertussen kende Nederland ook nog de vervangingsplicht; gebruik van watergedragen verf voor binnen door de professionele schilder.
Terpstra: “De verfindustrie constateert dat, een enkele uitzondering daar gelaten, de schilders- en onderhoudsbranche die draai heeft gemaakt waardoor de gezondheidsrisico’s bij het gebruik van verf drastisch zijn verminderd. Watergedragen verf binnen is inmiddels een geaccepteerd fenomeen, zowel door schilders als opdrachtgevers.” Dat laatste was niet van de ene op de andere dag het geval, erkent Terpstra. “Men vergeet wel eens dat verffabrikanten continu bezig zijn verbeteringen aan te brengen in de receptuur, maar daarbij ook rekening moeten houden met strengere wetgeving. Helaas lopen wetgeving en innovatie niet altijd parallel. Als keten hebben we ervan geleerd dat we nog meer met elkaar moeten samenwerken om tijdig op veranderingen te kunnen inspelen.”
Ketensamenwerking
De VVVF doet er alles aan om innovatie te faciliteren, stelt Feenstra, die afgelopen jaar een nieuw spoorboekje voor de brancheorganisatie heeft samengesteld. “Innovatie is – naast wetgeving, arbeid en duurzaam ondernemen – niet voor niets een van de thema’s die het bestuur heeft benoemd. Het is overigens geen nieuwe, maar wel een aangescherpte koers.”
Wat wel verandert, is dat de VVVF nog meer zichtbaar wil zijn in de ketens, aldus Feenstra. “Met een open blik naar buiten treden en verbindingen leggen. Daarbij maken we gebruik van moderne communicatiemiddelen.” Het besef om samen te werken in de keten is de afgelopen dertig jaar wel gegroeid, zegt Terpstra. Zo werken de VVVF, VVVH (verfgroothandel) en OnderhoudNL actief samen om het gebruik van de website ‘VeiligmetVerf.nl’ onder de aandacht te brengen bij schilders- en onderhoudsbedrijven. Met deze internetapplicatie kunnen alle partijen in de keten voldoen aan hun wettelijke verplichtingen en ervoor zorgen dat veiligheidsinformatie bij de schilder terechtkomt. “Het is in het belang van de schilder om ervoor te zorgen dat hij de veiligheidsvoorschriften op de juiste wijze naleeft.”
Innovatieve slagkracht
Inspanningen op het gebied van wet- en regelgeving zijn voor de leden belangrijk om zo een level playing field te bewerkstelligen, geeft Feenstra aan. “Daarnaast blijft de VVVF zich inzetten om de innovatieve slagkracht van de leden te vergroten door ze te verbinden aan onderzoek, kennisinstellingen en inspirerende ontwikkelingen. Binnen de themagroep Innovatie staat biobased centraal.
De VVVF heeft de ambitie dat er meer verf uit hernieuwbare grondstoffen op de Nederlandse markt komt (50% in 2030, red.). Er wordt hard gewerkt aan een eenduidige definitie en een biobased rekentool voor de leden.” Inspireren en het leggen van nieuwe verbindingen is ook het doel van de Coatings Innovatiedag die op 11 april samen met de Nederlandse Vereniging van Verftechnici (NVVT) door de VVVF wordt georganiseerd, stelt Feenstra.
Dat blijkt ook uit het thema ‘Inspire & Connect’. “Een podium om innovatieprojecten te versnellen, waarbij we ook mensen van buiten onze sector betrekken. Zo is onze industrietak continu bezig de kwaliteit van verf te verbeteren, nieuwe toepassingen te bedenken en de levensduur van verf op te rekken.”
Coatings Care
De oorsprong van Coatings Care, aangezwengeld door CEPE, ligt bij het denken over ‘responsible care’ binnen de chemie. Het verschil is dat Coatings Care veel meer het accent legt op het product zelf als het gaat om veiligheid, gezondheid en milieu. “De VVVF is een van de weinige brancheorganisaties in Europa die dit concept volledig heeft overgenomen”, aldus Terpstra. “Het is de bedoeling dat bij de invulling goed wordt geluisterd naar wat maatschappelijk belangrijk wordt gevonden. Dit kan per land verschillen. Zo wordt momenteel bij ons gekeken of er nog nieuwe prestatie-indicatoren moeten worden toegevoegd. Bijvoorbeeld over de CO2-uitstoot, de hoeveelheid biobased of gerecyclede grondstoffen.”
Duurzaam onderhoud
Met behulp van een CEPE-database, waarin alle grondstoffen zitten, kan nu al een milieuvoetafdruk van verf worden gemaakt waarin ook aspecten van de productie worden meegenomen. Het is de bedoeling dat dit als input gaat dienen voor een rekentool om de duurzaamheid (onder andere CO2-footprint) van verf te bepalen, volgens de definities van de zogenoemde Product Environmental Footprint (PEF), een nieuwe Europese standaard.
VVVF en OnderhoudNL tekenden in 2012 een intentieverklaring om duurzaamheid in de keten samen te stimuleren. Verf is immers een halfproduct; hoe de professionele schilder zijn of haar werk doet, is mede bepalend voor een duurzaam resultaat. Daarom is samen met OnderhoudNL gewerkt aan een rekentool om de duurzaamheid van projecten te bepalen en onderhoudsscenario’s door te rekenen. “We zijn nog steeds bezig daaraan invulling te geven, maar het concretiseren ervan komt nu wel dichterbij”, aldus Terpstra. De eerste praktijktesten (pilots) zijn inmiddels door onderhoudsbedrijven uitgevoerd. “Op basis van die input wordt het model momenteel verder aangepast”, weet Feenstra.
Invloed schilder
Binnen het model waaraan de VVVF en OnderhoudNL momenteel werken, wordt alles dat de schilder doet en invloed heeft op de CO2-footprint van een project meegenomen. Denk bijvoorbeeld aan het zuinig omgaan met energie (bij intern en extern transport) en het gebruikmaken van duurzame energie. Terpstra: “Daarbij proberen we niet teveel in details te treden; je moet het eenvoudig houden en parameters moeten verifieerbaar en communiceerbaar zijn. Maar zaken met een grote impact, zoals het verkeer naar een project door schilders, worden wel degelijk meegenomen. En er wordt ook gekeken naar de levensduur van het aangebrachte verfsysteem.” “Bij de introductie zal OnderhoudNL het voortouw nemen, het zijn immers hún leden die ermee gaan werken”, aldus Terpstra. Op wat voor termijn mogen we de introductie van het model verwachten? “Dit jaar is waarschijnlijk nog te vroeg. We gaan het model verder fine tunen.”
Bijschrift foto: Jaitske Feenstra en Martin Terpstra, komend en scheidend directeur van de VVVF: “De eerste testen voor een rekentool duurzaam onderhoud zijn bij onderhoudsprojecten uitgevoerd.”
Martin Terpstra
Martin Terpstra (65) studeerde Staatkundige Economie aan de Erasmus Universiteit Rotterdam, waarna hij als Sectorcoördinator Ambacht bij het Ministerie van Economische Zaken aan de slag ging. Later werd hij Coördinator voor Informatiebeleid en Nieuwe Diensten op hetzelfde ministerie. In november 1988 maakte hij de overstap naar de Vereniging van Verf- en Drukinktfabrikanten (VVVF). Hij kende de sector een beetje middels een bestuurszetel namens de overheid in het toenmalige Bedrijfschap Schildersbedrijf. “Mijn belangrijkste motivatie was de omslag van de dienstverlening naar de maakindustrie.”
Jaitske Feenstra
In oktober 2015 is Jaitske Feenstra (51) bij de VVVF in dienst getreden als aankomend directeur. Zij studeerde aan de HEAO en later Communicatiekunde aan Universiteit Utrecht. Bij de brancheorganisatie voor kunststoffen werkte ze eerst als communicatiemanager en later ook als branchemanager. Sinds 2000 runde Feenstra haar projectenbureau DANc, van waaruit ze verschillende innovatie- en communicatietrajecten realiseerde en branchemanagement voor organisaties verzorgde. Zo heeft zij in het verleden voor de Vereniging Lijmen en Kitten (VLK) gewerkt en zodoende de VVVF leren kennen.
VVVF-bureau
VVVF vertegenwoordigt de belangen van bijna 80 leden uit de verf- en drukinktindustrie. De VVVF heeft een lange historie. Het fundament is gelegd in 1907 en in de afgelopen honderd jaar is de VVVF uitgegroeid tot een eigentijdse, slagvaardige brancheorganisatie. Het VVVF-bureau verzorgt de management- en secretariaatsfunctie voor de Vereniging van de Nederlandse Verfgroothandel (VVVH) en de Vereniging Lijmen en Kitten (VLK).